کاهش 45 درصدی قربانیان خودسوزی در ایلام

مجتبی اعلایی دلیل این امر را اقدامات پیشگیرانه انجام گرفته در این حوزه در استان عنوان می کند و می‌افزاید: این مساله بیانگر افزایش شاخصه‌های امنیت استان است.

معاون بهداشتی سابق دانشگاه علوم پزشکی ایلام نیز که یکی از مراجع ارائه‌دهنده آمار کاهش خودکشی به استانداری بوده است،‌ در این‌باره به «جام‌جم» می‌گوید: این آمار کاهش مربوط به خودکشی‌های موفق در استان است، یعنی خودکشی‌ای که منجر به فوت فرد می‌شود نه در مورد میزان اقدام به این عمل.

پرویز کریمی با بیان این‌که میزان اقدام به خودکشی در استان ثابت مانده و کاهش نیافته است، می‌افزاید: در اقدام به خودکشی فرد به این عمل دست می‌زند، اما در نهایت عمل وی موفقیت‌آمیز نبوده و نجات می‌یابد، اما در خودکشی موفق عمل فرد منجر به فوت او می‌شود.

وی با بیان این‌که آمار خودکشی از سوی 4 نهاد بهزیستی، نیروی انتظامی،‌ پزشکی قانونی و دانشگاه علوم پزشکی جمع‌آوری و ارائه می‌شود،‌ تصریح کرد: البته این آمار یکسان نیست و تناقضاتی بین آنها دیده می‌شود هرچند آمار 3 نهاد بهزیستی، علوم پزشکی و نیروی انتظامی تا حدودی هماهنگ‌تر است، اما آمار پزشکی قانونی مخفی است که اگر این آمار هم در دسترس بود، شاید می‌توانستیم آمار دقیق‌تری ارائه دهیم.

کریمی با بیان این‌که علل اقدام به خودکشی در استان ایلام را می‌توان از 2 جنبه اجتماعی و روان‌شناسانه بررسی کرد، می‌افزاید: جامعه‌شناسان، عللی همچون فقر، بیکاری، محیط بسته و عدم اختیار در تعیین سرنوشت فرد را عامل بروز این حادثه عنوان می‌کنند و روان‌شناسان و پژوهشگران حوزه بهداشت و روان، بیماری‌های روانی بویژه افسردگی را مسبب این امر می‌دانند که این عوامل روانی نیز خود تحت تاثیر عوامل اجتماعی و ارثی است.

وی یکی از ویژگی‌های خودکشی را اپیدمی و همه‌گیر بودن آن عنوان کرده و می‌گوید: تحقیقات و پژوهش‌های علمی نشان داده که این پدیده جنبه ارثی و ژنتیکی هم دارد یعنی اگر در خانواده‌ای مادری اقدام به خودکشی کند، احتمال این‌که سایر افراد این خانواده نیز مدتی بعد دست به این اقدام بزنند، خیلی زیاد است.

کریمی با بیان این‌که در عین‌حال فهم چرایی این مساله بسیار پیچیده است، مهم‌ترین عامل وقوع آن را، بسته بودن محیط اجتماعی استان می‌داند و تصریح می‌کند: ایلام دارای جو عشایری، قومی و قبیله‌ای است و در چنین محیطی افراد خیلی حق انتخاب ندارند و نمی‌توانند در سرنوشت خود تغییری ایجاد کنند، امری که باعث سرخوردگی و در نهایت احساس ناتوانی و پوچی آنها می‌شود. به عنوان مثال در چنین محیطی یک دختر پس از ازدواج، راه برگشت ندارد و اگر در زندگی به بن‌بست برسد، باید بسوزد و بسازد و از طلاق خبری نیست. بنابراین تنها راه پیش روی خود برای خلاصی از این جهنم را خودکشی می‌داند و به آن اقدام می‌کند.

به اعتقاد یک مقام آگاه در بهزیستی ایلام نیز فقر اقتصادی و بیکاری خود عاملی است، برای روی آوردن بسیاری از مردم این منطقه به خودسوزی. به گفته فریدون همتی در 3 ماه تابستان آمار خودسوزی در ایلام بالا می‌رود، شاید به این خاطر که در این روزها مردم خسته‌تر می‌شوند، شاید روزهای طولانی و نبود برنامه‌های جدی برای ایام تعطیل باعث ایجاد افسردگی و روی آوردن آنها به این کار است!

به گفته وی، خودسوزی در اثر موارد ناموسی در این استان کم است، اما خودسوزی با انگیزه اعتیاد بخصوص در یکی 2 سال اخیر افزایش یافته است.

همتی معتقد است برخلاف تصور عام، عوامل روانی بعد از عامل اقتصادی باعث اقدام افراد به خودسوزی می‌شود، چراکه ایلام دارای جامعه‌ای سنتی است که به سمت مدرن شدن پیش می‌رود و عدم تطابق افراد با این شرایط از اساسی‌ترین عوامل بروز این‌گونه حوادث دردناک است.

همتی بر این باور است که فرهنگ‌سازی، پر کردن اوقات فراغت جوانان، بالا بردن وضعیت معیشت و افزایش سطح درآمد مردم در این استان می‌تواند به میزان قابل توجهی معضل خودسوزی ایلامی‌ها را برطرف کند.

سیما رضایی جامعه‌شناس ایلامی نیز در این‌باره معتقد است که در بسیاری از موارد جبر پدرها و وادار کردن دخترانشان به ازدواج با مردهایی که از نظر سنی و اخلاقی سنخیتی با دختران نوجوانشان ندارد، از عوامل اقدام دختران جوان و نوجوان به خودسوزی است.به گفته وی، با این همه در چند سال اخیر به دلیل برخورداری بسیاری از جوانان جامعه ایلام از تحصیلات دانشگاهی، آمار خودسوزی به دلایلی از قبیل افسردگی، عاشقی ومانند آن کاهش یافته است و جوانان برای این مسائل راه‌حل‌های دیگری را جایگزین خودسوزی کرده‌اند. با تمام این تفاسیر متاسفانه در خانواده‌هایی که این‌گونه اقدام‌ها رخ داده،‌ احتمال بروز مجدد آن بسیار بالاست.

یک کارشناس ارشد اخلاق اسلامی در ایلام با بیان این‌که آمارها و تحقیقات به عمل آمده در فاصله سال‌های 73 تا 90 نشان می‌دهد، گروه سنی 15 تا 30 سال روی خط خطر خودسوزی‌ها در ایلام هستند، به ایسنا می‌گوید: این گروه سنی در حقیقت نسل جدید را تشکیل می‌دهند که عواملی مانند فقر در ابعاد فقر خودساخته، فقر تحمیلی و ازدواج تحمیلی در اقدام به خودسوزی آنها بسیار مهم است.

مراد نصری درباره زمان آغاز این آسیب جدی اجتماعی در استان ایلام نیز اظهار می‌دارد: این پروسه اجتماعی منفی از سال 1370 شروع شد و پس از نوساناتی و طی مسیرهای پرفراز و نشیب در سال 84 به اوج خود رسید.

وی می‌افزاید: تحقیقات به عمل آمده ثابت می‌کند، متاسفانه از سال 84 تا نیمه اول سال 90 روند جمعیت خودسوز ثابت باقی مانده است، یعنی از هر 100 هزار نفر 500 نفر اقدام به خودکشی می‌کنند که در شاخص‌های جهانی و ملی باز هم بسیار بالاست.

وی با تاکید بر این‌که فقر نمی‌تواند تنها عامل اقدام به خودسوزی‌ها باشد، چراکه پولدارها هم دست به این آسیب می‌زنند، اظهار می‌کند: متاسفانه امروزه رفتارهای بخشی از جامعه به گونه‌ای است که قبح بسیاری از باورها شکسته شده و همین، عامل مهمی در تحقق بسیاری از آسیب‌های جدی اجتماعی نیز هست.

به گفته نصری، در بروز این آسیب‌ها گسترش دامنه و حجم وسایل ارتباطی از جمله اینترنت و ماهواره نیز تاثیر زیادی دارد.

نصری، خودباوری و اعتماد به نفس افراد را عامل بازدارنده مهم دیگر در وقوع این آسیب دانسته و می‌گوید: علاوه بر پدیده‌هایی مانند بیکاری باید برای غلبه بر این معضل اجتماعی از راهکارهای سنتی و تکراری پرهیز کرد و به شیوه‌های جدی‌تری از جمله چگونگی تقویت باورهای دینی افراد و چگونگی تحقق آن بین افراد جامعه آسیب‌پذیر و پرخطر، اندیشید.

در واقع باید الگوهایی که با شرایط بسیار سخت هم ساخته‌اند، به جامعه معرفی شوند.