در کنارمضامین سنتی وعمیق عاشورایی که همواره محور اصلی نوحه‌ها بوده‌اند ودل‌های شیفتگان اهل بیت(ع)را به کربلا پیوند می‌زنند، امسال شاهد ظهور و برجسته‌تر‌شدن جریانی هستیم که «وطن» و «مقاومت در برابر دشمن صهیونیستی» را به‌عنوان یکی از محورهای اصلی خودبرگزیده است.ازجمله نوحه‌هایی که می‌توان به آن اشاره کرد نوحه «ایران‌ایران» حاج محمود کریمی یا نوحه «به پا خیزید ای مردم! که وقت سوگواری نیست» از مهدی رسولی است. همچنین به غیر از این دو مورد، آثار بسیار دیگری را می‌توان یافت که در گوشه‌گوشه ایران خوانده و در فضای مجازی دیده شده‌اند. مثل شعر «ایران، فدای اشک و خنده تو» سروده زنده‌یاد افشین یداللهی که در مسجد دلگشای برازجان خوانده شد یا نوحه‌هایی که در سینه‌زنی‌های شهر یزد خوانده شد. این رویکرد که ریشه‌هایی کهن در تاریخ ادبیات آیینی و ملی ما دارد، در سال‌های اخیر با توجه به تشدید خصومت‌ها و تجاوزات رژیم‌صهیونیستی و نیز عملیات‌های دفاعی و تنبیهی جمهوری اسلامی ایران، رنگ و بویی تازه و پررنگ‌تر به خود گرفته و نوحه‌هایی با مضامین عشق به ایران، دفاع از مرزهای جغرافیایی و اعتقادی و هویت ملی و مقاومت را با شور و حرارت بیشتری به محافل عزاداری آورده است.
همبستگی دین، میهن و مقاومت
مفهوم وطن در ادبیات فارسی، همواره جایگاه ویژه‌ای داشته است و با تار و پود فرهنگ و هویت ایرانی عجین شده است. از شاهنامه حکیم ابوالقاسم فردوسی، که سراسر ستایش ایران و پاسداری از مرزهای آن است، تا اشعار پرمغز حافظ و سعدی و دیگر بزرگان ادب فارسی، عشق به ایران و پاسداری از آن، مضمونی تکرارشونده، عمیق و ستودنی بوده است. این عشق به میهن، تنها یک حس جغرافیایی نیست بلکه با مفاهیم عمیقی چون شرف، غیرت، استقلال و هویت درآمیخته است. در ادبیات آیینی نیز، این عشق به وطن همواره به شکلی غیرمستقیم یا مستقیم حضور داشته است. شهدای کربلا، نماد ایثار و فداکاری برای حق و حقیقت، آزادی و عدالت بودند و این فداکاری، در بستر جغرافیایی ایران، با مفهوم دفاع از مرزهای عقیدتی و جغرافیایی کشور پیوند خورده است. از دوران صفویه که تشیع مذهب رسمی ایران شد، تا انقلاب اسلامی و دوران دفاع مقدس، همواره شاهد بوده‌ایم که چگونه مفاهیم دینی و ملی در هم تنیده شده و به یک هویت واحد و قدرتمند تبدیل گشته‌است. نوحه‌هایی که در دوران جنگ تحمیلی خوانده می‌شد، نمونه بارزی از این پیوند بود؛ جایی که رزمندگان با شعار «یا حسین» به دفاع از خاک و ناموس میهن می‌پرداختند و شهادت را سعادت ابدی می‌دانستند. اما آنچه در نوحه‌های سال ۱۴۰۴ مشهود است، تمرکز بیشتر و صریح‌تر بر این مفهوم، به‌ویژه در پرتو نبرد جاری با رژیم‌صهیونیستی است. مداحان و شاعران آیینی، با درک صحیح و به‌موقع از نیازهای جامعه و با الهام از حماسه‌های دفاع مقدس، رشادت‌های مدافعان حرم و نیز چالش‌های کنونی کشور در برابر تجاوزات رژیم اشغالگر قدس، مضامین وطن‌پرستی و مقاومت را با ظرافت و هنرمندی در کنار ارادت به اهل بیت (ع) قرار داده‌اند. این نوحه‌ها، نه تنها روایتگر مصائب جانسوز اهل بیت(ع) است بلکه با اشاره به رشادت‌های بی‌بدیل رزمندگان اسلام و شهدای سرافراز راه وطن و مقاومت، پیوندی ناگسستنی و عمیق میان حماسه کربلا و ایثارگری‌های معاصر در جبهه مبارزه با صهیونیسم ایجاد می‌کند. این رویکرد، به عزاداری‌ها بُعدی فراتر از سوگواری صرف می‌بخشد و آن را به بستری برای تقویت روحیه مقاومت، ایثار، ایستادگی و عشق به میهن در برابر دشمنی آشکار تبدیل می‌کند.
پاسخ به نیازهای روحی جوانان
یکی از مهم‌ترین دلایل استقبال از نوحه‌های با مضمون وطن و مقاومت، ارتباط عمیق و مؤثر آنها با نسل جوان است. جوانان امروز، در کنار دغدغه‌های دینی و معنوی، به شدت به هویت ملی خود اهمیت می‌دهند و به دنبال الگوهایی هستند که بتوانند همزمان پاسخگوی نیازهای روحی، فکری و ملی آنها باشد. در دنیای پرهیاهوی امروز که اطلاعات از هر سو هجوم می‌آورد و تلاش برای کمرنگ‌کردن هویت‌های ملی و دینی به چشم می‌خورد، به‌ویژه در مواجهه با جنگ نرم و عملیات روانی دشمن، نوحه‌های وطن‌پرستانه و مقاومت‌محور، با زبانی ساده، بیانی شیوا و لحنی حماسی، این دو بعد را به هم پیوند می‌زند. آنها به جوانان یادآوری می‌کنند که عشق به اهل بیت (ع) و دفاع از ارزش‌های اسلامی، نه تنها با عشق به ایران و پاسداری از آن در تضاد نیست، بلکه در امتداد یکدیگرند و از یک ریشه واحد سیراب می‌شوند. این نوحه‌ها، تصویری جامع از یک ایرانی مسلمان انقلابی ارائه می‌دهند که هم دل در گرو مکتب عاشورا دارد و هم سر بر آستان خاک پاک میهن می‌ساید و آماده دفاع از آن در برابر هر متجاوزی است.
