ترس‌ جدایی ‌از آغوش‌ خانواده

 عدم تمایل و سر باز زدن از رفتن به مدرسه ممکن است در هر سنی رخ دهد، اما بیشتر در کودکان بین 5 تا 7 سال و 11 تا 14 سال اتفاق می‌افتد. در این سنین کودک با یک چالش جدید مثل تغییر مقطع روبه‌روست. در دوره ابتدایی اولین بار است که کودک قدم به محیطی می‌گذارد که هنوز تجربه نکرده و از یک سری قوانین و نظم خاص پیروی می‌کند. معمولا کودکان در وفق دادن خود با قوانین کمی بیگانه‌اند. برای والدین بسیار سخت است که ترس از مدرسه و امتناع از رفتن به مدرسه را در کودک از بین ببرند و معمولا از این حرکت عصبانی  می‌شوند. یادآوری این نکته مهم است که در چنین شرایطی باید در برخورد با کودک صبور و مهربان بود. امتناع از رفتن به مدرسه اغلب پس از دوره‌هایی اتفاق می‌افتد که کودک مدتی را به‌طور دائم در خانه و در کنار والدین است مانند تعطیلات تابستانی، عید نوروز یایک دوره استراحت کوتاه برای درمان بیماری؛ همچنین ممکن است پس از یک رخداد ناراحت‌کننده برای کودک مثل فوت یکی از خویشاوندان یا مرگ حیوان خانگی مورد علاقه کودک یا تغییر مدرسه اتفاق بیفتد. بعضی اوقات کودک پیش از رفتن به مدرسه از سر درد و گلو درد شکایت می‌کند؛ البته پس از این‌که به کودک اجازه ماندن در خانه داده می‌شود، درد فروکش کرده صبح روز بعد، پیش از رفتن به مدرسه عود می‌کند. گاهی اوقات نیز ممکن است کودک بسادگی از رفتن به مدرسه خودداری ورزد و حتی در این مورد نافرمانی کند.        

علل ترس از مدرسه 

معمولا علل مختلفی باعث ترس کودک از مدرسه می‌شود. گاهی ترس از شرایط خاص مثل آلودگی در دستشویی یا آبخوری مدرسه که ناشی از وسواس فکری است، مانع رفتن به مدرسه است. گاهی ترس به خاطر شرایط منفی مدرسه مثل همکلاسی زورگو یا معلم سختگیر است. یکی از شایع‌ترین علل ترس از مدرسه، اضطراب جدایی از پدر و مادر است؛ البته علائمی مثل افسرده خویی و اختلالات تنظیمی و هیجانی و اختلالات نافرمانی هم در امتناع از رفتن به مدرسه موثر است.

اضطراب جدایی  

وقتی کودک می‌خواهد به مدرسه برود به علت ناآشنایی با شرایط جدید و دور ماندن از آغوش پدر و مادر او را دچار اضطراب می‌کند و حاضر به جدایی از والدین و رفتن به مدرسه نیست. معمولا در رفتار کودکانی که دچار اختلال اضطراب جدایی هستند علائم زیر دیده می‌شود:       
       
 از بودن در یک اتاق به تنهایی احساس نا امنی می‌کنند.

‌ رفتار متمسکانه دارند (به والدین خود می‌چسبند).

‌ نگرانی بیش از حد در ارتباط با والدین یا آسیب دیدن آنها دارند.

‌ در خانه همه جا به دنبال والدین می‌روند.

‌ بسختی به خواب می‌روند و در خواب کابوس می‌بینند.

‌ ترس غیرواقعی و اغراق‌آمیز از حیوانات و هیولا و دزد دارند.

‌ وقتی مجبورند به مدرسه بروند عصبانیت شدیدی از خود نشان می‌دهند.

اثرات درازمدت و بالقوه اضطراب جدایی ماندگار می‌تواند جدی باشد. این ترس و اضطراب چنانچه باعث شود کودک مدت زیادی از دوستان و مدرسه دور بماند، مشکلات اجتماعی و روانی فراوانی برای او به‌وجود می‌آورد. چنانچه این ترس ادامه دار شود، والدین کودک باید به یک متخصص بهداشت روان و روان‌شناس با تجربه مراجعه کنند و با انجام دستورالعمل‌های تجویز شده توسط پزشک هر چه سریع‌تر کودک را از این حالت درآورند و به فعالیت‌های عادی از جمله رفتن به مدرسه بازگردانند.

اجتناب از رفتن به مدرسه در کودکان بزرگ‌تر و نوجوانان باید جدی‌تر گرفته شود و به دنبال یافتن علت برای آن باشیم. با این‌که ممکن است مشکل چنین کودکی  از ناحیه همکلاسان یا معلمان باشد، اما گاهی به درمان‌های قوی و سریع نیاز است.

چنانچه ترس از مدرسه ناشی از هراس و اضطراب باشد، ماندن در خانه به مرور باعث تشدید علائم می‌شود؛ اما فرستادن هر چه سریع‌تر بچه به مدرسه کار مناسبی است که نتایج مثبتی در پی دارد.

یادمان باشد که هنگام ماندن در خانه نباید وسایل تفریحی و سرگرم‌کننده در دسترس کودک قرار دهیم تا به نوعی به او خیلی خوش بگذرد و اصلا دوست نداشته باشد به مدرسه برگردد.

البته برای رسیدن به موفقیت به یک تعامل مشترک میان دانش‌آموز، مدرسه، والدین و روان‌شناس نیاز است.
تحقیقات نشان می‌دهد حمایت آموزش و پرورش و استفاده از روان‌شناس آموزشی در مدارس می‌تواند در این راه تاثیر خوبی داشته باشد.

در این روش، دانش‌آموز در مورد ترس‌ها و نگرانی‌های خود با مشاور صحبت می‌کند و به او آموزش داده می‌شود که بین ترس، اضطراب و دلهره تفاوت قائل شود. سپس علائم مربوط به هر یک از این حالات به او گفته می‌شود تا هنگام مواجه شدن با هر کدام از این حالات و با توجه به آموخته‌ها بر آن شرایط فائق آید.

معمولا از دانش‌آموزان خواسته می‌شود افکار، ترس‌ها، راهکارها و احساس خود را از رفتن به مدرسه و ساعات رسیدن به مدرسه، در دفتر یادداشت روزانه ثبت و هر روز تمامی این یادداشت‌ها را با مشاور مدرسه مرور کنند.

آتنا حسن آبادی‌