نهالکاری، گلستان را سبزتر می‌کند

براساس استانداردهای بین‌المللی، هر منطقه برای حفظ تعادل اکولوژیکی خود نیازمند حداقل ۲۵درصد پوشش جنگلی است که با توجه به شرایط خاص گلستان و به‌دلیل نقش حیاتی این منطقه در تنظیم آب‌و‌هوا و جلوگیری از فرسایش، باید ۳۵ درصد استان پوشش جنگلی باشد اما آن‌طور که آمارها نشان می‌دهند این استان در حال حاضر با برخورداری از ۲۲درصد پوشش جنگلی، با ۱۳ درصد کمبود مواجه است که باید به هر نحو ممکن این میزان را جبران کند. 

جنگل‌های گلستان نه‌تنها یک ثروت ملی، بلکه گنجینه‌ای جهانی با ارزش‌های اکولوژیک، اقتصادی و اجتماعی بی‌بدیل به‌شمار می‌آیند. حفظ این جنگل‌ها برای پایداری محیطی استان و حتی منطقه شمال کشور حیاتی است. با توجه به نقش چندگانه این جنگل‌ها در تنظیم آب‌و‌هوا، حفاظت از خاک، حفظ تنوع زیستی و تامین معیشت، گلستان نیازمند حفظ پوشش جنگلی موجود و افزایش آن به حداقل ۳۵درصد مساحت استان است. تحقق این هدف نیازمند عزم ملی، برنامه‌ریزی علمی، تامین منابع مالی کافی و مشارکت فعال جوامع محلی است. 

گزارش‌ها نشان می‌دهند گلستان با کمبود ۱۳درصدی پوشش جنگلی، یعنی معادل ۲۶۰هزار هکتار روبه‌روست؛کمبودی که مسئولان استان را بر آن داشته با برنامه‌ریزی و انجام طرح‌ها و پروژه‌های کاشت درخت این رقم را پایین بیاورند. 

سمیه ثابت، کارشناس اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری گلستان با بیان این‌که از میان جنگل‌های مهم گلستان می‌توان به جنگل‌های ناهارخوران و چهل‌چای در شرق استان، جنگل‌های منطقه رادکان و کردکوی، جنگل‌های النگدره و زرین‌گل و همچنین جنگل‌های حوزه آبخیز ابریشم اشاره کرد، به «جام‌جم» می‌گوید: «این جنگل‌ها دارای ویژگی‌های اکولوژیکی و تنوع گونه‌ای بالایی هستند که شامل گونه‌های ارزشمندی مانند راش، بلوط، ممرز، افرا، توسکا و انجیلی می‌شوند.»

او با اشاره به منطقه رویش این‌گونه‌ها ادامه می‌دهد: «عمده درختان از نوع هیرکانی با اقلیم مرطوب و نیمه‌مرطوب هستند که از سطح دریا تا ارتفاعات بالای ۲۵۰۰ متر رشد می‌کنند.»

این کارشناس با ابراز نگرانی از بالابودن نرخ تخریب در گلستان، توضیح می‌دهد:«براساس مطالعات، سالانه حدود ۰.۵ تا یک درصد ازجنگل‌های گلستان به دلایل مختلف از بین می‌روندکه عواملی چون تغییر کاربری اراضی و تبدیل جنگل به اراضی کشاورزی، ویلاها و ساخت‌وساز‌ها همچنین فشار بیش ازحد دام‌های عشایر و روستاییان درصدر قراردارد.»

ثابت قاچاق چوب و برداشت غیرمجازبه‌خصوص ازگونه‌های ارزشمند راضربه‌ای مهلک به جنگل می‌داندومی‌گوید: «آفات وبیماری‌هایی همچون شبپره راش که اخیراگسترش یافته درکنارآتش‌سوزی‌های مکرربه‌ویژه درفصل‌های گرم سال و اجرای طرح‌های توسعه‌ای بدون ارزیابی محیط زیستی مثل راهسازی،سدسازی ومعدن‌کاوی‌ها به بلای جان جنگل‌هاتبدیل شده‌اند.»

معاون فنی و آبخیزداری گلستان نیز با اشاره به تولید وغرس گونه‌های جدید می‌گوید:«در سال جاری دو گونه مرتعی جدید شامل کاپاریس و جارو به تعداد۵۰۰۰ اصله نهال نیز درپروژه‌های اصلاح واحیای مراتع مورد استفاده قرار گرفته است.» رمضان بهترک ادامه می‌دهد: «این اقدامات علاوه بر افزایش پوشش گیاهی و حفاظت خاک، نقش مهمی در حفاظت از مزارع، ایجاد بادشکن طبیعی و درآمدزایی و تولید علوفه برای کشاورزان و مالکان زمین دارند. با استمرار این طرح‌های مشارکتی، احیای مراتع و حفاظت منابع طبیعی استان گلستان تقویت شده و امنیت غذایی و پایداری کشاورزی در استان تضمین خواهد شد.» 

طرح ضربتی مقابله با قاچاق چوب
گلستانی‌ها برای حفظ جنگل‌های موجود و احیای جنگل‌هایی که از بین رفته‌اند، قدم‌های خوبی برداشته و در همین راستا فرمانده یگان حفاظت منابع طبیعی گلستان با اشاره به اجرای طرح ضربتی مقابله با قاچاق فرآورده‌های فرعی جنگلی می‌گوید: «با استقرار۱۱۰ گشت فعال، اجازه سوءاستفاده از جنگل‌ها را به متخلفان نمی‌دهیم.»
عیسی گلبینی با تاکید بر آن‌که این طرح به دستور فرماندهی سازمان و به‌صورت همزمان در استان‌های شمالی کشور از اردبیل تا خراسان شمالی اجرا شد، ادامه می‌دهد: «فصل سرد و بارندگی موجب کاهش حضور مردم در عرصه‌های طبیعی می‌شود که همین شرایط می‌تواند بستر تخلف را برای سودجویان فراهم کند اما با افزایش حضور نیروهای حفاظتی، میزان سوءاستفاده‌ها به حداقل رسید.»
وی درباره نتایج اجرایی طرح اول، توضیح می‌دهد: «در جریان این عملیات، ۱۱ فقره پرونده ماده ۴۸ مربوط به حمل غیرمجاز فرآورده‌های جنگلی تشکیل شد که شامل کشف چوب صنعتی، ۲۰ محموله چوب حمل‌شده با وانت و کشف ۱۰۰ کیلوگرم زغال غیرمجاز است. همچنین در حوزه کوره‌های زغال غیرمجاز، سه فقره پرونده تشکیل و در مجموع شش باب کوره غیرمجاز شناسایی شد که با آنها برخورد قانونی صورت گرفت‌؛ از جمله دو کوره فعال در شهرستان آزادشهر و چهار کوره در شهرستان گرگان.»
 
احیای جنگل‌ها با مشارکت مردم
یکی از مهم‌ترین اقدامات در گلستان که می‌تواند جای جنگل‌های ازبین رفته را پرکند، تولید و غرس نهال‌های مرتعی است. کاری که اداره منابع طبیعی و آبخیزداری گلستان با حضور مردم و کمک بخش خصوصی در دستور کار دارد. 

در همین رابطه مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری گلستان می‌گوید: «در راستای حفاظت و احیای منابع طبیعی و خاک، در سال ۱۴۰۴ تعداد ۵۸۰ هزار اصله نهال مرتعی تولید و در سطح ۹۵۰ هکتار از زمین‌های استان توزیع و غرس می‌شوند که از این سطح، ۷۰۰ هکتار به‌صورت مشارکتی با مردم و بخش خصوصی اجرا خواهد شد.»

علی‌اصغر نیکویی ادامه می‌دهد: «بخشی از برنامه‌های حفاظتی و احیایی شامل احیای دیم‌زارهای کم‌بازده در سطح ۱۴۶ هکتار در مراتع و اراضی کشاورزی شمال استان و تبدیل این اراضی به مرتع خصوصی است. اقدامات دیگر شامل کنترل فارو در ۵۲۰ هکتار، بذرپاشی در ۱۵۰۰هکتار، جمع‌آوری ۱۰ تن بذر از گونه‌های آتریپلکس و سالسولا و حفاظت و قرق ۷۰۰۰هکتار است.»
احیای جنگل‌های هیرکانی نقش مهمی در تعدیل دمای منطقه و افزایش رطوبت دارند. به گفته کارشناسان هر هکتار جنگل هیرکانی سالانه تا ۲۰۰۰ مترمکعب آب را ذخیره و تصفیه می‌کند و ریشه‌های درختان باعث نفوذپذیری خاک و کاهش روان‌آب‌ها و جلوگیری از وقوع سیلاب‌های ویرانگر می‌شوند. 

ضمن این‌که پوشش جنگلی سالانه از فرسایش میلیون‌ها تن خاک جلوگیری کرده و موجب حفظ حاصلخیزی زمین‌های کشاورزی در پایین‌دست می‌شوند.