تله‌ای به نام جراحی زیبایی

طبق آمار هرساله جراحی‌های زیبایی بیش از ۲۵هزار مورد است، اما آمارهای غیررسمی خبر از انجام سالانه ۸۰هزار جراحی زیبایی در کشور می‌دهد. البته در دهه‌های اخیر نیز موضوع تمایل به این شیوه از زیبایی‌های ساختگی با استفاده از جراحی‌های مختلف در کنار انواع روش‌های دیگر در بین نوجوانان و جوانان شیوع بیشتری پیدا کرده است. دیدن جوانانی با چهره‌های تغییریافته و در برخی موارد غیرطبیعی و حتی افراطی، این هشداررامی‌دهد که باید برای تقویت هویت واعتمادبه‌‌نفس و ارتباط موثر والدین با فرزندان فکری کرد. گرایش اغلب جوانان و نوجوانان به جراحی‌های زیبایی وپایین‌آمدن سن این نوع جراحی‌ها به‌نوعی آسیب اجتماعی محسوب می‌شود که این آسیب‌ها هم متوجه خود افراد شده و هم خانواده و جامعه آنها را دربرمی‌گیرد، چراکه از حد طبیعی در جامعه خارج و حال به یک مد اجتماعی تبدیل شده است. امروزه این عمل‌ها در میان جوانان وساکنان شهرهای بزرگ اهمیت پیدا کرده و کم‌کم به شهرها و مناطق کوچک تعمیم یافته ویک روند جدیدی درحال شکل‌گیری است. درپی کمبودهایی که افراد درخودشان احساس می‌کنند، استنباط‌شان این است که با دستکاری ظاهرشان زیباتر می‌شوند و می‌توانند بیشتر مورد توجه قرار گیرند. به همین دلیل است که گرایش بیشتری به سمت جراحی‌های پلاستیک و تغییر شکل و فرم ظاهری مخصوصا در بین نسل جوان افزایش پیدا کرده است. در ادامه این مطلب و در این خصوص با طیبه میرزااسکندری، جامعه‌شناس و فعال رسانه‌ای به گفت‌وگو پرداخته‌ایم.

به نظرشما چرا سن عمل‌های زیبایی کم شده و درحال‌حاضر آن را در بین نوجوانان هم شاهد هستیم؟ در این بین والدین هم با این نوجوان همراهی و حتی او را تشویق می‌کنند. 
کم‌شدن سن عمل‌های زیبایی ناشی از تحول منفی ارزشی است. جوانان شاید بیشتر از بزرگ‌ترها درفضایی زندگی می‌کنند و ازآن تاثیر می‌پذیرند که شاید انجام چنین عمل‌هایی را به‌عنوان ارزش‌های درجه یک و بسیار مهم و ضروری جلوه می‌دهد. فضای مجازی امروزه دنیای ذهنی جوانان ما را پررنگ نشان می‌دهد. در این فضا موضوع زیبایی با سرعت و شتاب زیادی ترویج می‌شود. یک نوجوان با دیدن این فضا تصور می‌کند که از یک ضرورتی بازمانده است. ضروری‌کردن و اولویت‌دادن به یک موضوع در مسائل زندگی، کاری است که در فضای مجازی بسیار اتفاق می‌افتد و جوانان و نوجوانان بیشتر در معرض این فضا هستند. گروه همسالان به حدی بر نوجوان تاثیرگذار است که خانواده و والدین برای او معنایی ندارد. خانواده هم گاهی این نظام فکری و ارزشی را دارد و به‌راحتی با جوان همراهی می‌کند.
 
از نظر شما چرا گرایش افراد به انجام عمل‌های زیبایی درسال‌های اخیر بسیار بیشتر شده است؟ بعضا این عمل‌ها و گرایش‌ها به مردان و نوجوانان و حتی افراد میانسال هم کشیده شده است.
وقتی در نظام فکری و ارزشی هر فردی چیزی مثل بدن و ویژگی‌های جسمانی خاصی را بسیار پررنگ و مهم می‌کنیم و این موارد، موضوعی درجه یک برای این افراد در زندگی و تعاملات اجتماعی‌شان به‌شمار می‌رود. در این زمان آنان برای رسیدن به یک‌سری از پارامترهای بدنی و جسمانی که معمولا نظام سرمایه‌داری فرهنگی آن را تعریف می‌کند، تلاش بسزایی می‌کنند. یعنی برای زیبایی استانداردی تعیین کرده و طبق آن انسان‌ها باید یکسان و یک‌فرم شوند. این موضوع محقق نمی‌شود مگر به شکل تصنعی و ساختگی و با انجام عمل‌های زیبایی. زمانی که چنین اتفاقی رخ می‌دهد دیگر نباید تعجب کرد افراد اعم از پیر و جوان، زن و مرد و هرکدام با دلایل خودشان و بنا بر موقعیت و مقتضیات زندگی‌شان به‌دنبال چنین چیزی باشند. این کار گاهی با ریسک‌ها و خطراتی همراه است که متاسفانه در برخی از این عمل‌های جراحی وجود دارد. 
 
به لحاظ فرهنگی چه ارزش‌هایی درجامعه نادیده گرفته شده که افزایش متقاضیان عمل‌های زیبایی، مخصوصا از نوع افراطی آن را در پی داشته است؟
در موضوع عمل‌های جراحی، عمدتا خانم‌ها مبتلا به آن می‌شوند. البته درست است که آقایان هم کم‌وبیش به این گروه می‌پیوندند اما عمده افراد در این مسأله زنان هستند. ما پس ازانقلاب اسلامی و به لحاظ فرهنگی دارای شرایطی بودیم که زن خوب به گونه‌ای تعریف می‌شد که در همه ابعاد زندگی با تجمل‌گرایی افراطی، اسراف و مصرف‌زدگی زیاد ارتباطی نداشت و زندگی را با سادگی و قانع‌بودن تعریف می‌کرد و این یک ارزش برای اومحسوب می‌شد؛ اما تحولات رخ‌داده درچند دهه اخیر، منجر به این شد تا نظام سرمایه‌داری در ابعاد وارکان مختلف نفوذ واستانداردهایی برای زندگی ما تعریف کند.زمانی که این اتفاق افتاد، زنی که ارزش برای او سادگی و دوری از تجمل تعریف شده بود،هم‌اکنون ارزش برای او مواردی همچون تجمل‌گرایی، زیاد مصرف کردن و مسابقه گذاشتن در این فضاست. متاسفانه این اتفاق فرهنگی بدی که رخ داد باعث بروز بسیاری ازمشکلات درزندگی زنان وبه گرایش بیش ازحد آنان به انجام عمل‌های زیبایی افراطی منجر شده است.