شیخ رسانه به روایت دوستان

فردی که برای دیندار شدن نسل جوان دغدغه دارد و بیان طنز او، محتوایش را از دیگر کارهای تلویزیونی متفاوت می‌کند. به بهانه برگزاری برنامه‌ای که برای تجلیل از او در سازمان صداوسیما برگزار شد، نظرات برخی مسئولان و چهره‌هایی را مرور کردیم که از او خاطره دارند. 

به گزارش جام‌جم، آیت‌ا... مکارم‌شیرازی درباره شخصیت حجت‌الاسلام و‌المسلمین قرائتی، این‌طور عنوان کرد: جناب دانشمند آقای قرائتی از زمان جوانی جزو شاگردان من بود. این دانشمند گرانمایه با آن روش جدیدی که برای ابلاغ احکام اسلامی ابداع و اختراع کرده بود، خیلی اثرگذار بود. کمتر جایی بود که برود و برنامه اجرا کند و انبوه جمعیت آنجا جمع نشوند. ‌ایشان مسائل را روی تخته می‌آورد و با روش خاصی آنها را مطرح می‌کرد و می‌دانیم فرق بسیار است بین روش‌هایی که در گوش اثر بگذارد و روش‌هایی که در چشم اثر بگذارد.

     

پیمان جبلی، رئیس رسانه‌‌ملی هم در این رابطه گفت: بنده به نمایندگی از این چند نسل و همچنین به نمایندگی از مدیران قبلی و همکاران فعلی‌ام در سازمان صداوسیما از ‌ایشان که رسانه‌ ملی را در این سال‌ها به قرآن مزین کردند قدردانی می‌کنم. هدف دوم یک یادآوری به خودمان است. ‌ایشان به تنهایی یک رسانه است که محتوا، روش، مضمون، قالب و فرم را با پیشرفته‌ترین روش‌ها به ما می‌آموزد و ما باید یاد بگیریم. رسانه‌ملی چهره‌ای محبوب را به مردم معرفی کرده و ‌ایشان بیش از چهار دهه از محبوب‌ترین و مشهورترین چهره‌های تلویزیون در کشور بوده‌اند، چهره ملی یعنی استاد محسن قرائتی که از ظرفیت تلویزیون برای ترویج قرآن استفاده کرده و تمام اقشار جامعه او را دوست دارند اما ذره‌ای تغییر در تواضع، ‌ایمان، اخلاق و منش وی ایجاد نشده است. ما باید از‌ایشان درس بگیریم. موضوعاتی چون ‌ایمان، نو به نو کردن هدف‌ها، سخن گفتن با زبان مردم، تقوا و تمسک به قرآن از رموز موفقیت ‌ایشان است و باید به‌عنوان اسوه، معلم و الگو از او استفاده کنیم و یاد بگیریم.

   

حسین مظفر، وزیر اسبق آموزش و پرورش است که سال‌ها ردای معلمی بر تن داشته. او سال‌ها سابقه همراهی با آقای قرائتی را دارد و در بیان ویژگی‌های حجت‌الاسلام و‌المسلمین قرائتی عنوان کرد: آشنایی من با ‌ایشان از طریق تلویزیون و اظهارات او در رسانه‌ملی شروع شد. دیدن برنامه یک روحانی در تلویزیون آن هم به سبک و سیاق جدید، برایم قابل توجه بود. او در کنار مسئولیت رسمی که به‌عنوان رئیس سازمان نهضت سوادآموزی داشتند، تشکیلات جداگانه غیردولتی هم در زمینه فعالیت‌های قرآنی و تبلیغی داشتند و طبیعی بود که چون در قبال این‌گونه فعالیت‌ها دستمزدی دریافت نمی‌کردند و به‌ویژه چون این‌گونه اقدمات جزو برنامه‌های پرورشی محسوب می‌شد، همواره اقدامات ‌ایشان مورد حمایت و تشویق در دوره‌های مختلف قرار می‌گرفت. شیوه مدیریتی ‌ایشان و نوع ارتباطات‌شان با زیر‌مجموعه، با دیگر مسئولان متفاوت بود. بهترین نشان افتخار برای جناب قرائتی همان عنوانی است که خود ‌ایشان برای خود برگزیدند و آن معلم قرآن بودن است. ‌ایشان این افتخار را داشته‌اند که از آغاز ظهور و بروز در عرصه تبلیغات تاکنون که حدود نیم‌قرن از آن می‌گذرد، همواره از قرآن سخن گفته‌اند و با قرآن مأنوس بوده‌اند. مردم نیز به‌راحتی این عنوان را برای ‌ایشان می‌پذیرند و او را شایسته این عنوان می‌دانند. به جرأت می‌توان گفت تنها برنامه‌ای که پس از ۴۰ سال همچنان جاذبه‌های خاص خود را برای عموم مخاطبان حفظ کرده و تاکنون اشتیاق مخاطبان را با خود داشته، برنامه درس‌هایی از قرآن ‌ایشان است. استاد قرائتی جزو فرزانگانی است که علم را با عمل و عمل را با بصیرت تلفیق کرده و رمز ماندگاری این استاد فرهیخته نیز در همین است.

   

دکتر سید‌احمد زرهانی، قائم‌مقام ستاد اقامه نماز هم درباره این شخصیت ماندگار گفت: یکی از دستاورد‌های مهم انقلاب اسلامی در حیطه حکمرانی اسلامی، پیدایش سبک مدیریت جهادی است. حاج‌شیخ محسن قرائتی یکی از مدیران جهادی در میدان فرهنگ است که در اثر مجالست و همکاری با این عالم سختکوش این ویژگی را در‌ ایشان دیده‌ام. وی در بیان برخی از ویژگی‌های استاد قرائتی به مواردی این‌چنینی اشاره کرد: از تمجید و تعریف خوشحال نمی‌شود و راضی نیست دیگران از وی تعریف کنند و از حضور در مجالس گرامیداشت خود اکراه دارد. اگر اشتباه کرد، عذرخواهی می‌کند و برای مزد، کار نمی‌کند. اهل تجمل و تشریفات نیست و به‌گونه‌ای سخن می‌گوید که از مرجع تقلید تا کارگر و کشاورز و خانه‌دار بهره‌مند و راضی می‌شوند. حضور ذهنی قوی دارد و نکات بدیع آیات و روایات را ذکر می‌کند و با استنتاج‌های ظریف و دقیق، مخاطب را به‌وجد می‌آورد.

     

دکتر علیرضا پویا، عضو هیأت علمی دانشگاه صداوسیما هم درباره شخصیت حجت‌الاسلام و‌المسلمین قرائتی عنوان کرد: تبلیغ دین در آغاز انقلاب و از رسانه تلویزیون، بسیار سخت بود. در چنین شرایطی، یک روحانی جوان و به گفته خودش با ابزاری در حد یک تخته سیاه و چند تکه گچ، کار تبلیغ دشوار دین در رسانه را با هنرمندی و خلاقیت آغاز کرد و آن را بیش از ۴۰ سال با موفقیت ادامه داد. در اینجا از منظر ارتباطی، یک سؤال مهم وجود دارد و آن این‌که با وجود فراهم نبودن زمینه و تجربه کافی برای تبلیع دین در عرصه رسانه‌های جدید، چگونه این برنامه با محوریت یک روحانی جوان در رسانه‌ای مانند تلویزیون، بدون هیچ تجربه پیشینی آغاز می‌شود و بیش از چهار دهه تداوم می‌یابد. چه عامل یا عواملی موجب می‌شود که در چنین فضایی، یک برنامه تلویزیونی بیش از ۴۰ سال ادامه پیدا کند و با موفقیت پیش برود. بی‌تردید پاسخ دقیق به این سؤال، تجربه گرانبهایی را در اختیار مدیران قرار می‌دهد تا از عوامل توفیق این برنامه‌ها استفاده کنند. از بین عوامل مختلف توفیق این برنامه، به‌نظر می‌رسد دو عامل مهم بیش از سایر عوامل نقش داشته که آن استفاده باورمند و توام با اخلاص و به‌کارگیری زبان ساده و قابل درک برای عموم مخاطبان است.

   

حجت‌الاسلام محمود متوسل، استاد دانشگاه هم با اشاره به شرکت در جلسات حاج‌آقا قرائتی گفت: سال ۱۳۶۱ که من وارد حوزه شدم، بعد از دوران متوسطه و ورود به حوزه، علقه من به مباحث ‌ایشان بیشتر شد و در کار طلبگی بیشتر سبک و سیاق ‌ایشان را دنبال می‌کردم. از سال ۱۳۷۵ که در تهران مستقر شدم، پیشنهاد دادم که مؤسسه درس‌هایی از قرآن را تأسیس کنیم تا بتوانیم کار نشر محتوا‌های تولیدی را سامان بدهیم. از سال ۱۳۷۸ تاکنون بیش از ۲۰۰۰ قسمت برنامه تولید شده و هر سال حدود ۷۰ برنامه تولید می‌شود.

     

سید‌کمیل باقرزاده، رایزن فرهنگی جمهوری اسلامی در لبنان از دیگر افرادی است که خاطراتی از حجت‌الاسلام والمسلمین قرائتی دارد. او به درس خارج فقه رهبر انقلاب و حضور حاج‌آقا قرائتی در یکی از این جلسات اشاره کرد و گفت: استاد قرائتی این معلم متواضع با بیان شیوا و شیرین خود، در باب اهمیت و ضرورت توجه ویژه علما و طلاب به قرآن کریم سخن می‌گفت. سخن این بود که آن‌گونه که شایسته و بایسته است به قرآن و تفسیر آن نپرداخته‌ایم. استاد قرائتی آن روز در خلال کلام حکیمانه‌اش و با روش تمثیلی همیشگی‌اش، بار‌ها گل لبخند را بر لبان حاضران در حسینیه امام خمینی(ره) نشاند.

     

محمدصادق مقدسیان به‌واسطه اجرا و بازی در برنامه‌های نمایشی کودک و نوجوان شناخته شده و کارشناسی ارشد ادبیات نمایشی دارد. این روحانی جوان درخصوص ویژگی‌های اجرای متفاوت حاج‌آقا قرائتی گفت: اجرای آقای قرائتی دو ویژگی بارز داشت که باعث شد برنامه او برای چهار دهه در رسانه‌ملی ماندگار شود؛ ویژگی اول این بود که‌ ایشان همیشه خودشان بودند و برنامه را خارج از ادا و اصول‌های مختلف اجرا می‌کردند. ویژگی دیگر این بود که به‌راحتی با مخاطب ارتباط برقرار می‌کردند و این تسلط در برقراری ارتباط، باعث می‌شد مخاطب نیز با ‌ایشان همذات‌پنداری کند.

   

سید‌جواد بهشتی که کارشناس ستاد اقامه نماز و کارشناس برنامه‌های فرهنگی و دینی صداوسیماست، درخصوص ویژگی‌های درس‌های حجت‌الاسلام والمسلمین قرائتی، به تمرکز روی قرآن اشاره کرد و گفت:‌ ایشان در یک برنامه ۵۰ دقیقه‌ای، پنج دقیقه‌اش را مسأله می‌گفت. بچه‌ها غالبا پیاده بودند، آنها که با دوچرخه می‌آمدند جلسه را که می‌خواستند ترک کنند، شعار جلسه را زمزمه می‌کردند. از کار‌هایی که ‌ایشان برای نهضت سوادآموزی انجام دادند این بود که در ماه رمضان حدود ۳۰۰۰ نفر از آموزشیاران را می‌آوردند و در اردوگاه شهید باهنر منظریه و حدود ۲۰ طلبه‌ای که روش خود را بلد بودند با تخته و همان حرف‌ها روزی هشت ساعت آموزش می‌دادند تا فضای خوبی بین معلمان ایجاد شود.

     

امیرحسین عرب‌زاده، مدیر فرهنگی اداره کل روابط‌عمومی سازمان صداوسیما هم در‌خصوص این چهره ماندگار تلویزیون گفت: شناخت زندگی بزرگان همواره مهم و درخور توجه بوده. برخلاف امروز ما که چهره‌ها عمدتا زندگی‌های نمایشی دارند، چهره‌های واقعی که چهره شدن‌شان مبتنی بر دریافت‌های خاصی از سلوک در زندگی بوده، دارای ویژگی‌های منحصر به فردی هستند که توجه به آن می‌تواند کمک شایانی به شناخت سبک زندگی هر فرد بکند.

 

حمیدرضا خزایی، از پیشکسوتان رادیوست که تاکنون در سمت‌های مختلفی فعال بوده. با این حال شاید بتوان گفت تولید برنامه رادیویی آیینه وحی با اجرای حجت‌الاسلام والمسلمین قرائتی از مهم‌ترین کار‌های خزایی بود که با تمرکز بر تفسیر قرآن تولید می‌شد. او در‌خصوص شخصیت حجت‌الاسلام والمسلمین قرائتی گفت: او یک روحانی فعال، قرآن‌شناس و مترجم قرآنی است که با حضورش در صداوسیما به قرآن اهمیت داد و با آوردن قرآن به برنامه‌های رادیویی و تلویزیونی، نسلی از جوانان دهه ۶۰ را به قرآن علاقه‌مند کرد. چند ماه از انقلاب که گذشته بود، فضای برنامه‌سازی با راه‌اندازی گروه‌های مختلف از‌جمله گروه معارف شکل گرفت. یک روز آقای قرائتی به صداوسیما آمد و به مدیران گروه معارف سیما پیشنهاد داد که اجازه بدهید من برای شما دو ساعت برنامه دینی اجرا کنم که همه‌تان بخندید. این حرف کمی عجیب بود اما لحن وی و ارتباطی که با مدیر وقت برقرار کرد، سبب شد اولین برنامه با نام درس‌هایی از قرآن، با اجرای حجت‌الاسلام والمسلمین محسن قرائتی روی آنتن شبکه یک برود.