عبرت‌های سازش با دشمن

مستند «هپکوتیزم» درباره مطالبات و اعتراضات کارگری، مستند «دموکتاتور» با موضوع تاریخ حزب رستاخیز ایران، مستند «بازمانده» با موضوع امتناع از مقابله با ورزشکاران رژیم‌صهیونیستی، مستند «وداع با اسلحه» اثری درباره یاسر عرفات و مستند «مدرسه‌ای در دوردست» با موضوع نهضت سوادآموزی. به سه فیلم اول که در این چند وقت اخیر و در قالب جشنواره سینماحقیقت و زمان همین جشنواره عمار پرداختیم و حتما مصاحبه‌های جام‌جم را با کارگردان یا تهیه‌کننده‌های آنها خواندید، اینجا و در ادامه هم گپ‌وگفتی با امیرحسین کاربخش‌ راوری، کارگردان و سیدمهدی دزفولی، معاون جریان‌سازی مرکز مستند سفیرفیلم را خواهید خواند و همچنین در حال‌‌وهوای مستند مدرسه‌ای در دوردست قرار می‌گیرید که شامگاه دوشنبه در سیزدهمین جشنواره مردمی فیلم عمار رونمایی شد و مورد نقد و بررسی هم قرار گرفت.

وداع با اسلحه مستند پرتره یاسر عرفات، رهبر مبارزین فلسطین از دهه است که تلاش می‌کند داستان فلسطین را هم بازگو کند. مستندی که فرازونشیب‌های زندگی عرفات را به‌خوبی نشان می‌دهد. آقای کاربخش به‌عنوان سؤال اول، چطور شد به فکر ساخت این مستند افتادید و هدف‌تان از ساخت آن چه بوده است؟
کاربخش: تولید مستند درباره فلسطین همیشه یکی از سخت‌ترین کارهاست، حتی صحبت درباره‌ فلسطین هم کار سختی است چراکه یک پوسته‌ دولتی روی آن را پوشانده است. ما در ساخت این مستند تلاش کردیم حرف‌های کلیشه‌ای که درباره‌ فلسطین زده می‌شود را به‌جای گفتن نشان دهیم. از صحبت‌های تکراری پرهیز و قصه‌های کمتربیان‌شده‌ را روایت کنیم. سعی داشتیم فلسطین را آن‌طور که خود فلسطینی‌ها می‌بینند به نمایش دربیاوریم‌. باید اضافه کرد که برخی کارها، مستندها و روایت‌هایی که در گذشته درباره‌ این موضوع تولید شده نه‌تنها از نظر محتوای ارائه‌شده کامل حتی دقیق و درست هستند اما به دلیل لحن نخبگانی، لایه‌های عادی جامعه کمتر با آنها ارتباط برقرار می‌کنند.

در این مستند تلاش کردید چه روایتی را بگویید که برای نسل جوان جذاب و پذیرفتنی باشد؟
کاربخش: ما سعی داشتیم لحن روایت‌مان به شکلی عامه‌پسند باشد تا از هر قشری بتواند با فلسطین ارتباط برقرار کند به‌خصوص نسل جدید و جوان. هرچه بیشتر مردم بتوانند حرف‌ها را متوجه شوند، بهتر با صحبت‌های ما و اطلاعات تاریخی و سیاسی که در مستند می‌دهیم ارتباط برقرار می‌کنند. این یکی از نکات مهمی بود که ما طی ساخت مستند وداع با اسلحه همواره روی آن حساس بودیم تا کاری کنیم مخاطب متوجه حرف‌ها بشود. هرچند که باید از نظر محتوایی و فرم عمیق و عمیق‌تر می‌شدیم و این به خودی خود شرایط را برای تولید سخت‌تر می‌کرد.

برای همین تصمیم گرفتید تا مستند پرتره عرفات را بسازید؟
کاربخش: بله دقیقا. برای همین تصمیم گرفتیم یک سوژه یا یک شخصیت داشته باشیم که بیشترین تاثیر را در ماجرای فلسطین از گذشته تابه‌حال داشته باشد و ما در پژوهش‌ها به یاسر عرفات رسیدیم. زندگی یاسر عرفات فرازونشیب‌های جذاب زیادی داشت و برای امروز ما هم عبرت‌آموز بوده و در عین ناباوری درباره او چه در خارج ایران و چه در ایران کار زیادی تولید نشده است و تقریبا مستند ما جزو اولین کارهایی است که درباره عرفات تولید می‌شود.

چرا عرفات برای شما مهم بود؟
کاربخش: بالاخره عرفات، رهبر سازمان آزادیبخش فلسطین بود که تصمیمات او بر زندگی مردم فلسطین تاثیرات زیادی داشت و زندگی همه دستخوش فرازونشیب‌های متعددی می‌شد. بگذریم که همچنان بعد از نزدیک به ۲۰ سال از فوت او، مشی سیاسی و تصمیماتش همچنان بر زندگی مردم فلسطین اثرگذار است. شما فرض کنید اگر عرفات صلح اسلو را نمی‌پذیرفت الان ماجرای اسرائیل و فلسطینی‌ها به‌کلی متفاوت بود. همین به بهتر شکل‌گرفتن یک درام و اضافه‌کردن محتواهای نخبگانی و عام‌کردن بحث‌های سنگین کمک می‌کرد و ما به جمع‌بندی رسیدیم که درباره عرفات کاری را بسازیم. امیدوارم این فیلم مورد توجه مخاطبین و به‌خصوص نسل جوان در ایران و در دیگر کشورهای اسلامی قرار بگیرد.

آقای دزفولی، گویا این مستند هنوز رونمایی رسمی و اکران عمومی نشده است و این اکران در جشنواره عمار محدود بوده است. دلیل این کار چیست؟
دزفولی: مستند وداع با اسلحه هنوز برخی کارهای فنی دارد که باید انجام شده و به اتمام برسد و همچنین زمان آن کمی تعدیل شود. ما با صحبت‌هایی که در سفیر فیلم داشتیم به این جمع‌بندی رسیدیم که زمان مستند کمی بالاست و شاید در حوصله مخاطب نباشد که مستندی با حدود ۱۰۰ دقیقه را ببیند. به‌همین‌دلیل قرار بر این شد که مستند حدود ۱۵ دقیقه کوتاه شود و ان‌شاءا... امیدوارم در روز قدس که حدود سه ماه آینده است کارهای مستند به اتمام برسد و این مستند به‌صورت رسمی اکران عمومی و رونمایی شود و بتوانیم به مناسبت روز قدس در دانشگاه‌ها و مراکز فرهنگی این مستند را به‌صورت انبوه عرضه و اکران کنیم. درواقع اکران جشنواره عمار سنجشی برای این بود که بدانیم نظر مخاطبین درباره مستند چیست و مستند را چگونه ارزیابی می‌کنند و نسخه نهایی را به امید خدا نهایتا تا سه ماه آینده به مخاطبین عرضه خواهیم کرد. هدف ما درواقع این است که بتوانیم با انتشار این مستند، برای نسل جدید در ایران و خارج از ایران بگوییم که سازش با دشمنی همچون اسرائیل و آمریکا لزوما بهترین کار نیست و تجربه افرادی همانند عرفات مقابل چشمان ما قرار دارد. آیا عرفات با صلح با اسرائیلی‌ها بهترین نتیجه را برای مردم فلسطین رقم زد؟ تجربه ۲۰ سال اخیر می‌گوید خیر و تازه اسرائیلی‌ها را جری‌تر و گستاخ‌تر کرده است و شما رویکرد دولت نتانیاهو را در این سال‌ها می‌بینید. فرازونشیب‌های زندگی عرفات برای امروز ما عبرت‌آموز است و باید این عبرت‌ها را به نسل جدید بگوییم. امیدوارم عرضه و جریان‌سازی این مستند بتواند اتفاقات خوبی را رقم بزند.

روزنامه جام جم