تن سایه و قصه لهجه‌ها

مریم مومن در نقش دختری افغان، علیرضا جلالی‌تبار پدری تهرانی، سمن قناد مادری آبادانی، آناهیتا خسروی دختری کرمانی و حسین جاهد نیز یک فرمانده کرد است. سوای احساسی که مخاطب از قصه دریافت می‌کند و حال و هوای نمایش و رفتن‌های یکباره آدم‌ها در طول جنگ با متجاوز بعثی، آنچه متاسفانه در ذوق مخاطب می‌زند آشنا نبودن بازیگران با لهجه نقش‌هایشان است. وقتی مخاطب گوش‌ها و چشم‌هایش را همراه بازیگر می‌کند تا پا به پای کلماتش برای همذات‌پنداری با نقش جلو آید، یکباره رها کردن لهجه یا اشتباه ادا کردن لهجه کاراکتر‌ها توی ذوق مخاطب می‌زند و مخاطب ترجیح می‌دهد از دور تنها یک تماشاگر صرف، بدون هیچ ارتباطی با کاراکتر تنها یک تماشاگر بماند. شاید در این خصوص، اما مریم مومن کمتر دچار این خطا شده و تا حدودی در ادا کردن لهجه یک دختر افغان موفق عمل کرده باشد، اما گره دیگر این کاراکتر در قصه تن سایه، واضح نبودن ارتباط و چگونگی گره خوردگی یک خانواده افغان با جنگ تحمیلی است. یعنی مخاطب در پایان پرده از خودش می‌پرسد همچنان به دنبال پاسخ به این سؤال است که چه می‌شود یک پرستار افغان و همسرش در دفاع از خاک و تمامیت ارضی کشور همسایه‌شان حاضر می‌شود؟ در این میان یک نکته دیگر که برای مخاطب ابهامی مضاعف به وجود می‌آورد، حضور محمد زندوکیلی به عنوان خواننده پس از پایان هر پرده است. این در صورتی است که نمایش تن سایه، یک کنسرت نمایش نیست، اما بیننده در میانه صحنه با یک خواننده زنده روبه‌رو می‌شود. سمن قناد در پرده سوم نقش مادری آبادانی را بر عهده دارد که قصه عشق به فرزندانش را روایت می‌کند و درنهایت از مرگ یکی از گرسنگی و مفقودالاثر شدن دیگری در طول جنگ تحمیلی می‌گوید. با این‌که قناد اصالتا خوزستانی است، اما به هیچ‌وجه نتوانسته لهجه آبادانی را خوب ادا کند. هرچند احساس این بازیگر در طول ایفای نقش قابل لمس بود، اما دور بودن لحن قناد و لهجه‌اش از لهجه آبادانی باعث می‌شد مخاطب نتواند او را در قامت یک مادر آبادانی بپذیرد. البته ادا نشدن درست لهجه‌های مختلف چالشی نیست که تنها مختص به این نمایش باشد. در بسیاری از کار‌های سینمایی و تئاتری مشهور که اتفاقا در جشنواره‌ها نیز موفق به کسب جایزه شده‌اند باز هم بازیگرانی بوده‌اند که لهجه‌شان در قالب کاراکتر نگنجیده یا در اصطلاح خودمانی نتوانسته‌اند به‌خوبی لهجه را درآورند. مثل نیکی کریمی در فیلم دسته دختران. اما آن روی سکه استفاده از لهجه‌ها در یک اثر نمایشی یا سینمایی یا تلویزیونی و حضور افراد با لهجه قومیت‌ها و جغرافیای مختلف اتفاقی مثبت است چرا که در لهجه و گویش‌های مختلف صمیمیتی وجود دارد که مخاطب به‌راحتی با کاراکتر ارتباط برقرار می‌کند.

روزنامه جام جم