محرم، پشت خاکریز

کار در رادیو دلی است
بهرام ابراهیمی، گویندگی نمایش مهاجرین خاک‌سرخ را برعهده دارد که با وسواس و حساسیت خاصی کار خود را انجام می‌داد و کوچک‌ترین صدایی باعث می‌شد تا متن خود را تکرار کند. وی درباره حضورش و ویژگی‌های این نمایش به جام‌جم گفت: من در این نمایش صرفا کار گویندگی را انجام می‌دهم و جزو بازیگران نیستم؛ چون من لهجه جنوبی بلد نیستم و این نمایش هم درباره خانواده جنوبی است، اما درباره متن باید بگویم کار خوبی است؛ آن هم در شرایط و وانفسایی که نوشتن، کار پیچیده‌ای شده است. البته بازیگران کار بیشتر در جریان متن هستند و من فقط خلاصه کار را گویندگی کردم و از منظر خودم می‌توانم نظر بدهم. با این حال متن را دوست داشتم و معتقدم تلاش شده تا کار خوبی نوشته شود.وی در ادامه درباره نمایشی که خودش کارگردانی می‌کند هم بیان کرد: من نمایشی با عنوان «عمارت اعیانی» نوشته سمیرا شکوهی را کارگردانی می‌کنم که از امروز تمرین آن آغاز شده و چهارشنبه ضبط می‌کنیم. این کار هم به تهیه‌کنندگی فرشاد آذرنیاست ولی زمان پخش مشخصی ندارد. می‌توانم بگویم کار مفرح و بانمکی است. متن خوبی دارد و من کار را دوست دارم.ابراهیمی در پاسخ به این سوال که با توجه به شرایط نه‌چندان مطلوب کار در رادیو و مسائل مالی آن، چه چیز باعث می‌شود که در کنار کارهای تصویری همچنان در رادیو هم حضور داشته باشد، عنوان کرد: کار در رادیو کار دلی است و همچنان برای من جذاب و شیرین است. تا جایی که من را از فردیس کرج که محل سکونتم است، با این مسافت به رادیو می‌کشاند. ضمن این‌که بار مالی آنچنانی هم ندارد. بنابراین اگر عشق به این کار وجود نداشته باشد، قطعا نمی‌توان مشکلات کار را تحمل کرد. همین طور اگر دلخوشی‌هایی که در زمانی که دور هم هستیم وجود نداشته باشد، اصلا نمی‌توان با این مسائل کنار آمد.
وی در پایان نیز درباره فعالیتش در زمینه‌های دیگر هم گفت: به‌تازگی اجرای نمایش «باغ خونی» را به پایان رساندم و سریالی را هم با داریوش یاری کار کردم که به‌زودی پخش خواهد شد.

قصه این نمایش برشی از زمان جنگ است
محمد یگانه یکی از بازیگران نمایش مهاجرین خاک سرخ است و درباره نقشی که در این کار ایفا می‌کند و ویژگی‌های آن به جام‌جم گفت: به عنوان یک عضو کوچک در این نمایش انجام وظیفه می‌کنم. من نقش داوود را بازی می‌کنم که صاحب مکانیکی است و دو شاگرد دارد. از ویژگی‌های این کار و نکته بارزی که وجود دارد این که قصه و حال و هوای این نمایش به زمان جنگ برمی‌گردد. داستان درباره هموطنان عزیزی است که در زمان جنگ و به خاطر شرایطی که وجود داشت، به شهرهای دیگر مهاجرت می‌کنند. قصه برشی از آن زمان است. البته درباره روند داستان نمی‌توانم صحبت کنم. به این خاطر که از جذابیت کار کاسته می‌شود، اما به نظرم کار ویژه‌ای است و داستان خوبی دارد. وی درباره فضای کار در رادیو و تئاتر هم توضیح داد: من از همان ابتدا با تئاتر وارد حرفه بازیگری و بعد وارد کار تصویر شدم. تا به امروز هم حدود 20 سال است که با بچه‌های نمایش رادیو همکاری می‌کنم. اما به هر حال شرایط کار این‌گونه است که ما انتخاب‌کننده نیستیم و باید منتظر بمانیم تا از طرف تهیه‌کننده‌ها و کارگردان‌ها انتخاب شویم. شاید دلیل کم‌کار بودن اغلب بازیگران پیشکسوت همین موضوع باشد. البته باید به جوان‌ها میدان داده شود که انرژی بیشتری دارند. درست مثل دورانی که ما وارد این حرفه شدیم و جوان بودیم.

گنجینه‌ای قوی از آثار ارزشمند برای ماه محرم داریم
حمید شاه‌آبادی، معاون صدا در گفت‌وگو با جام‌جم درباره ویژگی‌های این نمایش و برنامه‌هایی که متناسب با این ایام دارند، گفت: قطعا در بازه زمانی ماه محرم مثل همه فصل‌هایی که مناسبت‌ها به یاری ما می‌آید، فضای آنتن تغییر می‌کند و ما متعهد هستیم که با حال و هوای مردم برنامه‌های متناسبی را داشته باشیم. اما این کار نباید مخصوصا در مناسبت‌های عزا از جذابیت‌های آنتن بکاهد. به همین جهت گونه‌های های مختلف مثل مسابقه، نمایش و گونه‌های تولیدی از این دست همچنان در دستور کار ما هست که جذابیت برنامه‌های رادیویی کاهش پیدا نکند.
وی افزود: ما در صدد انتقال مفاهیم و معارف دینی در قالب‌های جذاب هستیم. در ماه محرم ضمن این‌که همه شبکه‌های رادیویی حال و هوای محرم می‌گیرند و سخنرانی و مداحی پخش می‌شود و برنامه‌های مفصلی که در نظر دارد، موضوع نمایش هم از این نظر مورد توجه قرار دارد. نمایش مهاجرین خاک سرخ محرمی و دفاع مقدسی است. به همین دلیل از یک سو ارتباط و پیوند این دو مفهوم را نشان می‌دهد و از یک سو نوجوان داستان مسیر زندگی‌اش به هر دو سو ارتباط دارد. طبیعی است از یک سو صحنه‌های جنگ را برای ما تداعی و ترسیم می‌کند و داستان به آنجا اشاره دارد و از سوی دیگر، حال و هوای کار در فضای عزاداری امام حسین(ع) است. فراز و فرودهایی که این داستان طی می‌کند، فضایی است که این نوجوان در دستگاه امام حسین طی می‌کند و انقلابی که برای او در این جهت رخ می‌دهد. از یک سو، فضا کاملا تجلیل ازدوران دفاع مقدس است و از سوی دیگر، کاملا مرتبط با ماه محرم است و داستانی است که خط داستانی زیبایی را طی می‌کند. امیدواریم این سریال رادیویی ده قسمتی که از اول ماه محرم پخش می‌شود، مورد توجه شنوندگان قرار بگیرد. البته شبکه‌های دیگر هم سریال‌هایی دارند که متعاقبا اعلام خواهد شد.
وی درباره انتخاب بازیگران این نمایش و حضور برخی چهره‌های نام‌آشنا برای مخاطبان هم توضیح داد: این نمایش 18 بازیگر دارد که اغلب بازیگران شناخته شده و صاحب نام هستند. افرادی که مردم هم آثار بسیاری را از آنها در نمایش‌های رادیویی شنیده‌اند و عده‌ای هم در کنار رادیو کارهای تلویزیونی هم داشته‌اند. چهره‌های توانمند و با سابقه به خودی خود به جذابیت کار می‌افزاید. به تعبیری این نمایش هم جذابیت‌هایی در نوع خودش برای شنوندگانش خواهد داشت. به دلیل این‌که تصویری که مخاطب از این نمایش رادیویی در ذهن خودش می‌سازد، هیچ دو شنونده‌ای نیستند که ترسیم مشابهی از شنیدن این نمایش داشته باشند. هر کسی با استفاده از قوه خیال خودش این نمایش را در ذهنش ترسیم می‌کند. به همین جهت این نمایش نمایش یک‌سویه‌ای نیست و شنونده و تولیدکننده هر دو همزمان اثر را خلق می‌کنند. اثر زمانی خلق می‌شود که گروه نمایش را تولید می‌کنند و از طرفی با شنیدن آن اثر، شنونده بقیه اثر را در ذهن خودش می‌سازد؛ بنابراین این‌گونه نیست یک اثر یک‌بار خلق شود، ضبط شود و در یک جای دیگر یک کسی آن را بشنود.
وی در پاسخ به این سوال که آیا تمام برنامه‌ریزی‌های رادیو صرفا به ده روز اول ماه محرم برمی‌گردد یا در طول دو ماه تداوم دارد، عنوان کرد: به هرحال این مساله که شما بیان کردید آسیب درستی است. ما از یک سو در فضای محرم و صفر هستیم و امکان استفاده از برنامه‌های نشاط‌آور و سرگرم‌کننده را نداریم و در این زمینه محدودیت داریم. از طرف دیگر تولید اثر جذاب و آموزنده و متناسب با محرم کار سختی است و تداوم آن مشکل است. بنابراین قطعا ظرفیتی که در دهه اول است، در دهه‌های دیگر نیست. اما ما در رادیو گنجینه‌ای قوی از آثار ارزشمند داریم. الان هم به موضوع و ژانر نمایش توجه ویژه‌ای کرده‌ایم؛ به تعبیری در پنج دهه بعدی در ماه محرم و صفر همچنان شاهد برنامه‌های آموزنده و دینی و معرفت‌افزا هستیم و از سوی دیگر برنامه‌های ما باید از جذابیت‌های قابل قبول برای مخاطبان برخوردار باشد. البته از موسیقی‌های خاص نمی‌توانیم استفاده کنیم و همین محدودیت کار را برای ما و همکارانمان سخت‌تر می‌کند. با این حال تلاش همکاران ما بر این است تا پایان ماه محرم و صفر، نمایش‌ها و برنامه‌های جذاب با حال و هوای این ماه عزا داشته باشیم.

زینب علیپور طهرانی

رسانه