هنگام حادثه ما تیر آرشیم

ماجرای خواندن از خلیج‌فارس
خشایار اعتمادی یکی از اولین خواننده‌هایی است که در سال‌های پس از پیروزی انقلاب اسلامی در عرصه موسیقی پاپ فعالیت کرد.
او درباره قطعه «از پارس تا خزر» به جام‌جم می‌گوید: سال 1376 بود که تصمیم گرفتم کاری برای خلیج‌فارس بخوانم، هیچ مناسبتی در کار نبود و جایی هم به من چنین کاری را سفارش نداده بود، از زنده یاد افشین یداللهی خواستم شعری در این باره بسراید که او هم به‌خوبی از پس کار برآمد. تنظیم و ملودی‌اش را هم شادمهر عقیلی انجام داد و اینها همه با سفارش خودم انجام شد.
او درباره این‌که چنین تصمیمی گرفته است، این‌طور توضیح می‌دهد: من خواننده‌ای هستم که معتقدم باید از باورهایم بخوانم؛ باورهایی ملی و مذهبی که بارها هم در کارهایم نمود داشته‌اند، سه کار برای ایران خوانده‌ام، دو کار برای حضرت مولا (ع)، یک کار برای امام حسین(ع) و یک کار هم برای حضرت قائم(عج). هنرمند اگر از باورهایش بخواند، می‌تواند آثار ماندگارتری از خود برجای بگذارد و من هم با همین باور در مسیر هنری‌ام پیش رفته‌ام.

از استودیو تا ناو خارک
پنج سال بعد اعتمادی به همراه ارکستر وارد ناو خارک می‌شوند و روی آب‌های خلیج فارس همین کار را اجرا می‌کنند. فرصتی که شاید بتوان بدون اغراق گفت در سراسر جهان نصیب کمتر خواننده و گروه موسیقی می‌شود. وقتی این موضوع را با اعتمادی مطرح می‌کنم، می‌گوید: گاهی یک خواننده به کلام یا اثری هویت می‌دهد و گاهی هم این اثر است که به خواننده هویت می‌بخشد. «از‌پارس تا خزر» جزو کارهایی بود که به من هویت بخشید و فرصت‌هایی را برایم ایجاد کرد و تا جایی که می‌دانم اولین اجرایی بود که بعد از پیروزی انقلاب در تخت جمشید اجرا شد و بعدتر شبکه یک هم چند باری فیلم این اجرا را پخش کرد. ماجرا این بود که سال 1381 از سازمان صدا و سیما با من تماس گرفتند و خواستند که با یک ارکستر بزرگ 50نفره روی ناو اجرا کنم. آن زمان آقای خسروی مدیر پخش بود و آقای جعفری‌جلوه هم مدیر شبکه اول. به من گفتند طی 48 ساعت کار را آماده کنم. با هواپیمای 130 C که برای ارتش بود و بعدا سقوط کرد به بندرعباس رفتیم و کار را روی ناو اجرا کردیم و به طور زنده از تلویزیون پخش شد. چند بار دیگر برای فرمانده‌ها و سربازان اجرا شد. بعد هم برگشتیم و کار را در میدان اصلی بندرعباس برای مردم اجرا کردیم.

از استودیو تا ناو خارک
پنج سال بعد اعتمادی به همراه ارکستر وارد ناو خارک می‌شوند و روی آب‌های خلیج فارس همین کار را اجرا می‌کنند. فرصتی که شاید بتوان بدون اغراق گفت در سراسر جهان نصیب کمتر خواننده و گروه موسیقی می‌شود. وقتی این موضوع را با اعتمادی مطرح می‌کنم، می‌گوید: گاهی یک خواننده به کلام یا اثری هویت می‌دهد و گاهی هم این اثر است که به خواننده هویت می‌بخشد. «از‌پارس تا خزر» جزو کارهایی بود که به من هویت بخشید و فرصت‌هایی را برایم ایجاد کرد و تا جایی که می‌دانم اولین اجرایی بود که بعد از پیروزی انقلاب در تخت جمشید اجرا شد و بعدتر شبکه یک هم چند باری فیلم این اجرا را پخش کرد. ماجرا این بود که سال 1381 از سازمان صدا و سیما با من تماس گرفتند و خواستند که با یک ارکستر بزرگ 50نفره روی ناو اجرا کنم. آن زمان آقای خسروی مدیر پخش بود و آقای جعفری‌جلوه هم مدیر شبکه اول. به من گفتند طی 48 ساعت کار را آماده کنم. با هواپیمای 130 C که برای ارتش بود و بعدا سقوط کرد به بندرعباس رفتیم و کار را روی ناو اجرا کردیم و به طور زنده از تلویزیون پخش شد. چند بار دیگر برای فرمانده‌ها و سربازان اجرا شد. بعد هم برگشتیم و کار را در میدان اصلی بندرعباس برای مردم اجرا کردیم.

این شعر را زنده یاد افشین یداللهی نوشته است، شاعر و ترانه سرایی که چند سالی است یک سانحه رانندگی او را از ما گرفته، اما بسیاری از سروده هایش با صدای خوانندگان برجسته کشورمان شنیده شده است.
از ما روزنامه نگاران و قلم به دستان بپرسید می گوییم هر چیزی از بین می‌رود جز کلمه، حالا افشین یداللهی رفته اما همین امروز که با خشایار اعتمادی تماس گرفتیم و درباره کار ماندگارش درباره خلیج فارس حرف زدیم، رسیدیم به نام همین ترانه سرا، او که حالا خودش نیست، اما شعرها و ترانه هایش در غیابش هنوز زندگی می کنند و به حیات خود ادامه می‌دهند.
در ادامه‌ می‌توانید متن این‌ترانه را از نظر
بگذرانید:
از پارس تا خزر ایران نشسته است
این شیر پنجه دیوان شکسته است
البرز جلوه‌ای از اقتدار ماست
دروازه‌های عشق در اختیار ماست
در این فلات سرخ، با این تبار سبز
روید زهر کران، آینده‌ای سپید
ای افتخار شرق، در بام این جهان
پیچیده نام تو، گل واژه امید
هنگام حادثه، ما تیر آرشیم
سختی چو هیمه و ما همچو آتشیم
شرم سیاوش و فر تهمتنیم
نقش درفش خاک با عشق می‌تنیم
از پارس تا خزر ایران نشسته است
این شیر پنجه دیوان شکسته است
البرز جلوه‌ای از اقتدار ماست
دروازه‌های عشق در اختیار ماست
ای سرزمین نور، ای کشور کهن
جانم فدای تو، ای خانه، ای وطن
روشن شد آسمان از آذرخش تو
ناید خمیدگی بر پشت رخش تو
دیو سپید را در بند می‌نهیم
با هفت خوان عشق از بند میرهیم
کوپال این وطن نسل جوان اوست
هر کس که عاشق است، اینک زمان اوست
از پارس تا خزر، ایران نشسته است
این شیر پنجه دیوان شکسته است
البرز جلوه‌ای از اقتدار ماست
دروازه‌های عشق در اختیار ماست

همه به احترام خلیج فارس
بیش از 20 تک آهنگ طی سال های گذشته برای خلیج فارس خوانده شده است. می توانیم موضوع دیگری را پیدا کنید که تا این حد مورد توجه همه موسیقیدان‌ها قرار گرفته باشد؟ فکر نکنیم بتوان موضوع دیگری را با این شرایط پیدا کرد.
اگر بخواهیم واکنش هنرمندان موسیقی به تحریف تاریخی مربوط به خلیج فارس را گاهشماری کنیم، به 37 سال پیش باید بازگردیم؛ جایی که کامبیز روشن روان با شاهکار «خلیج همیشگی فارس» اعتراض را کلید زد.
اثری را که روشن روان در این سال ساخت، اولین بار محمود علیقلی خواند و در آلبوم «فصل ایثار»ش گنجاند. موسیقی پاپ پس از پیروزی انقلاب پر است از قطعاتی که برای خلیج فارس ساخته و خوانده شده است.
آلبومی با نام «خلیج فارس» از حمید غلامعلی، قطعه «وطن» علیرضا عصار که بخش هایی را درباره خلیج فارس دارد، سالار عقیلی، همایون شجریان، سینا حجازی و محسن چاوشی با همراهی یکدیگر و بسیاری از دیگر خوانندگان موسیقی کشورمان سراغ این موضوع مهم رفته اند و برای خلیجی که سال‌ها مردانه ایستاده، خوانده اند.
همین‌طور شهرداد روحانی و شاهین فرهت آهنگسازان موسیقی کلاسیک کشورمان هستند که هر کدام یک سمفونی خاص خلیج فارس نوشته اند تا به جهان یادآوری کنند این عنوان جعل بردار نیست و تن به پذیرش هیچ کلمه‌ای جز فارس در کنار خود نمی دهد.
شهرداد روحانی اردیبهشت سال گذشته طی یادداشتی در این باره برای جام‌جم نوشته بود در هر قسمت این سمفونی سعی شده افزون بر تکرار نام خلیج‌فارس، آن منطقه را از نظر موقعیت تاریخی و جغرافیایی برای مخاطب به تصویر بکشیم.

زینب مرتضایی فرد
ادبیات و هنر