150 هزار نفر، آماده مشاعره

مشاعره با حریر سخن در رادیو فرهنگ
مثل همه تصوری که از همه استادان ادبیات‌ داریم،‌ آذر کتابی حرف می‌زند و کنار تمام حرف‌ها و نکته‌هایی که می‌گوید، چند بیت شعر چاشنی می‌کند تا بدانیم دستور زبان و ادبیات فارسی در تاروپود گفتارش تنیده شده است. دکتر اسماعیل آذر را چند نسل با برنامه‌های مشاعره می‌شناسند؛ استاد ادبیات فارسی با لهجه اصفهانی که سال‌ها مجری و داور این مسابقه مشاعره بوده ‌است. مسابقه‌ای که طرفداران خاص خودش را دارد که روزها و شب‌هایشان را با دیوان شعرا سپری می‌کنند. حال در روزهای داغ تابستانی استاد آذر مشاعره را به استودیوهای ضبط برنامه رادیویی آورده است تا علاقه‌مندان از طریق امواج رادیو فرهنگ بتوانند تابستانشان را با شعری از شعرای کهن و معاصر سر کنند.
کودکی‌هایم با شعر و ادبیات همراه بود
آذر ابتدا از دوران کودکی خود می‌گوید: من سال ۱۳۲۳ در خیابان مدرس اصفهان به دنیا آمدم و همان جا بالیدم. دوخواهر و دو برادر بودیم. خانه ما یک حیاط هزار متری داشت و تقریبا یک خانه باغ بود. 22 ساله بودم که از اصفهان خارج شدم تا در رشته مورد علاقه‌ام زبان و ادبیات فارسی تحصیل کنم؛ رشته‌ای که در آن به مرتبه دکترا رسیدم. از آنجا که دوست داشتم ادبیات جهان را مطالعه کنم، زبان انگلیسی را هم آموختم و سال‌ها به عنوان مترجم برای شخصیت‌های مهم حضور داشتم و تاکنون چندین کتاب راز انگلیسی به فارسی ترجمه کرده‌ام. آن روزها شبانه‌روز این زبان را مطالعه می‌کردم و هیچ‌گاه سیر نمی‌شدم. خدا را شکر یکی از خوشبختی‌های من این است کتاب‌هایی را که دوست داشتم بنویسم نوشته‌ام.
آذر درباره علاقه به ادبیات نیز بیان می‌کند: قدیم معمولا این‌طور بود که وقتی بچه‌ها از مدرسه می‌آمدند و مشق‌هایشان را می‌نوشتند، برایشان کتاب می‌خواندند. من یادم می‌آید که در دوره دبستان کتاب گلستان سعدی و در دبیرستان کلیله‌و‌دمنه می‌خواندیم. این در حالی است که امروزه در مقطع کارشناسی ارشد ادبیات فارسی در طول ترم چندین صفحه را می‌خوانند اما مادرم هرشب حکایات را می‌خواند، برای ما ساده می‌کرد و من از کودکی به خاطر مادرم به ادبیات علاقه‌مند شدم.
امروز اقبال عمومی به مشاعره بیش از گذشته است
مجری برنامه‌ مشاعره «حریر سخن» درباره این نوع برنامه‌ها عنوان می‌کند: روز اولی که می‌خواستیم برنامه مشاعره راه بیندازیم وقتی فراخوان می‌دادیم 2000 تا 4000 داوطلب داشتیم اما امروز هر بار که برای مشاعره فراخوان داده می‌شود بیش از ۱۵۰‌هزار نفر برای مشاعره آماده هستند که از این تعداد، عده زیادی زیر هفت سال دارند.
آذر درباره برنامه حریر سخن که از تابستان روی آنتن رادیو فرهنگ می‌رود، گفت: این برنامه یک مشاعره رادیویی است که داوری آن را سعیده اسماعیلی برعهده دارد و در حال حاضر مشغول ضبط و تولید این برنامه در رادیو فرهنگ هستیم.
او افزود: در اینجا کار در عین صمیمیت با جدیت پیش می‌رود و با توجه به اهتمام معاون محترم صدا آقای شاه‌آبادی با دعوت ایشان ما برنامه مشاعره را با نام حریر سخن به رادیو آوردیم و خوشبختانه صمیمیت و گرمی خاصی بین دست‌اندرکاران تولید برنامه از تهیه‌کننده و صدابردار تا دیگر عوامل برقرار است که این گرمی و صمیمیت در فضای برنامه نیز حاکم شده است.
حریر سخن برنامه‌ای برای پاسداشت زبان و ادبیات فارسی
آذر با اشاره به اهمیت پخش برنامه در قالب مشاعره، ادامه داد: فایده و اهمیت این برنامه‌ها در این است که شما وقتی یک جمله زیبایی از آدم بزرگی به ذهن می‌سپارید. مفهوم این شعر قطعا روی شما تاثیر می‌گذارد. وقتی مفاهیم زیبا را مرور می‌کنید آرام می‌گیرید. شعر درون شما را آرام و آزاد می‌کند و البته مهم‌ترین غرض این نوع برنامه‌ها نشر و حفظ زبان و ادبیات فارسی است که امیدواریم با این برنامه نیز شنوندگان همراه شده و قدری در آن زمینه بتوانیم موثر باشیم.
او در پایان با اشاره به تاثیرگذاری برنامه‌های مشاعره‌محور در علاقه‌مند کردن مخاطبان به شعر و ادبیات گفت: باتوجه به منویات رهبری در خصوص پاسداشت زبان و ادبیات فارسی این برنامه‌ها اهمیت ویژه‌ای دارد از سویی در ذات و قریحه همه ما ایرانیان شعر و ادبیات جاری است و در فراخوان‌هایی که برای شرکت در این برنامه‌ها اعلام می‌شود افراد زیادی داوطلب حضور هستند که سطح علاقه‌مندی مردم به شعر و ادبیات را نشان می‌دهد.
رسانه‌های نوین، مروج مشاعره هستند
محمدصادق رحمانیان، مدیر شبکه رادیویی فرهنگ درباره برنامه حریر سخن که به‌زودی در جدول پخش این شبکه قرار می‌گیرد، گفت: مشاعره یکی از تفنن‌های کلامی مردم ایران بوده که قدمتی به درازای شعر و ادب فارسی دارد و با توجه به ظهور رسانه‌های جدید نه تنها از اقبال به این تفنن و سرگرمی جذاب و آموزنده و ارزشمند کاسته نشده، بلکه رسانه‌های نوین این سرگرمی را در سطح وسیعی گسترش داده و رادیو فرهنگ هم در راستای رسالت خود برنامه مشاعره‌محور حریر سخن را تدارک دیده است.
دنبال امیدبخشی هستیم
در ادامه به سراغ سعیده اسماعیلی، داور برنامه حریر سخن می‌رویم تا درباره ویژگی‌های این برنامه با او گفت‌وگو کنیم. وی متولد تهران و کارشناس ارشد مهندسی ژنتیک است که با توجه به علاقه شخصی به شعر و ادبیات فارسی در سال‌های پخش برنامه‌های مشاعره در کنار استاد آذر بوده است و این‎‌بار به عنوان داور در این برنامه حضور دارد. در ابتدای گفت‌وگو درباره چگونگی مشاعره در برنامه حریر سخن می‌گوید: در هر برنامه از شاعری خاص مسابقه را شروع می‌کنیم و شعرهای کمتر شنیده را انتخاب کرده و به دنبال این هستیم که اشعار انتخابی حس آرامش و امید را به شنونده هدیه کند.
وی ادامه داد: در همه برنامه فرهنگ امید جاری و ساری است به طوری که در بخش‌های مختلفی مانند مسابقه شعرخوانی به منظور نشر و گسترش اخلاق، امید و آرامش که جانمایه شعر فارسی است، آموزش صحیح‌خوانی شعر و آرایه‌های ادبی، معرفی شاعران فارسی‌گوی، اشاعه هنر مشاعره به عنوان یک سنت فرهنگی و بومی کشور را دنبال می‌کنیم و از همه مهم‌تر خوشحال هستیم که فرزندان ایران زمین از سنین پایین با روند و مفهوم این برنامه و پیام اشعار به طور کامل آشنا می‌شوند.
داوری با توجه به ظرفیت‌ها صورت می‌گیرد
اسماعیلی درباره نوع داوری در این برنامه گفت: سعی می‌کنم داوری‌ها براساس سن و گستره اطلاعات شعری شرکت‌کنندگان باشد و صرفا در برنامه به دنبال عدد و رقم نیستیم و می‌خواهیم شرکت‌کنندگان را هم از این فضا دور کنیم تا در شعر دنبال مفاهیم ارزنده آن باشند و برنامه را یک مسابقه صرف سرگرمی نبینند و برایشان یک کارگاه آموزشی در قالب شعرخوانی باشد.
وی ادامه داد: البته ناگفته نماند که چون برنامه حریر سخن، یک برنامه مشاعره مسابقه‌محور است پس امتیازدهی هم اهمیت پیدا می‌کند و یکی از شاخص‌های امتیازها توانایی شرکت‌کنندگان در شعرخوانی و فهم شعر با توجه به نوع خوانش است.
اسماعیلی اضافه کرد: شرکت‌کننده‌های این مسابقه از بین بیش از هزار نفر انتخاب شدند و از سراسر ایران هستند.
داور برنامه «حریر سخن» در پایان گفت: تفاوت برنامه در رادیو این است که شرکت‌کنندگان باید بتوانند با لحن خود حال و هوای شعر را انتقال دهند و در یک برنامه رادیویی لحن صدا و آواها در انتقال مفهوم نقش مهمی دارد.
حفظ زبان فارسی با «حریر سخن» بر شانه بزرگان ادب فارسی
سید هادی موسوی‌نژاد، تهیه‌کننده این برنامه نیز درخصوص حریر سخن گفت: مشاعره حریر سخن در هر ضبط با سه شرکت‌کننده برگزار می‌شود که سه مرحله دارد و با مشاعره مشروط آغاز و با مشاعره کلمه پایانی به پایان می‌رسد و برگزیدگان با برندگان ضبط‌های قبلی مشاعره کرده تا برنده نهایی مشخص شود و در بین برنامه نیز استاد آذر حکمت‌های ادب فارسی را بیان می‌کند.
وی ادامه داد: حریر سخن به دنبال حفظ و پاسداشت فرهنگ و ادب پارسی است و برای این‌که بتوانیم میراث گذشته را به درستی حفظ کنیم و پاس بداریم باید برشانه بزرگان ادب فارسی قدم بگذاریم و بخشی از این امر با توجه به شعر و شعرخوانی میسر می‌شود.
با حریر سخن ذهن‌های جوان را به چالش دعوت می‌کنیم
موسوی‌نژاد گفت: مشاعره برای جوانان هیجان و جذابیت دارد و هوش و حافظه و چالاکی ذهن را به چالش می‌کشد. برای همین خوب است در این چالش ما از آموزه‌های بزرگان هم استفاده کنیم و شعر یکی از بهترین راه انتقال این آموزه‌ها محسوب می‌شود.
تهیه‌کننده برنامه حریر سخن با اشاره به بهره‌گیری از حمکت‌ها و پندها در شعر و ادب پارسی گفت: چون ادبیات ما غنی از پندها و آموزه‌های حکمت‌آمیز است این مسابقه می‌تواند یک بازتولید فرهنگی برای نسل جوان باشد و فضای مسابقه باعث می‌شود شعرخوانی از حالت یکنواختی خارج شده و هیجان در آن جاری شود.
وی افزود: فضای مسابقه محور برنامه این اجازه را می‌دهد در لابه‌لای هیجان و ضرباهنگ تند برنامه نکات پندآموزی هم ارائه شود که همین یکی از نکات مثبت برنامه‌های مشاعره‌محور است.
برنامه حریر سخن از چهارشنبه تا شنبه در تابستان سال جاری از ساعت 11 و 30 دقیقه به مدت 30 دقیقه به همت گروه ادب و هنر به تهیه‌کنندگی سیدهادی موسوی‌نژاد و هماهنگی معین بادپا از رادیو فرهنگ روی موج اف‌ام ردیف ۱۰۶مگاهرتز پخش می‌شود.

مشاعره، آموزش درست انتخاب و قرائت شعر است
مرتضی صداقت‌گو، مدیر گروه ادب و هنر رادیو فرهنگ نیز درباره برنامه «حریر سخن» که از سوی این گروه تولید می‌شود، گفت: با توجه به منویات رهبر معظم انقلاب درخصوص پاسداشت زبان و ادبیات فارسی و اهتمام معاون محترم صدا و نظر مدیر شبکه فرهنگ به این تجمیع نظر رسیدیم که با توجه به ارتباط گسترده‌ رادیو فرهنگ با مخاطبان فرهیخته و علاقه‌مندان به ادبیات، این برنامه را راه‌اندازی کنیم به همین دلیل از دکتر اسماعیل آذر که جزو کارشناسان زبده و کاربلد این حوزه هستند تقاضا کردیم در تحقق این امر ما را یاری کنند.
صداقت‌گو ادامه داد: مشاعره یکی از قالب‌های ادبی است که میان عوام و خواص از قدیم‌ رواج داشته است و در محافل و دورهمی‌ها یک سرگرمی سالم محسوب می‌شد و با توجه به این‌که شعر در ضمیر و نهاد ما ایرانیان قرار دارد این نوع برنامه‌ها از اقبال عمومی خوبی برخوردار خواهد شد .
مدیر گروه ادب و هنر رادیو فرهنگ افزود: هرکدام از ما در خلوت خود، شعر و ترانه‌ای را زمزمه می‌کنیم و چه بهتر است این زمزمه‌ها با اشعار آموزنده باشد تا فرهنگ غنی ما از این طریق سینه به سینه منتقل شده و آموزه‌های فرهنگی میان افراد نشر یابد.
حریر سخن، روایتگر تاریخ و فرهنگ ادبی ماست
مدیر گروه ادب و هنر رادیو فرهنگ گفت: مشاعره چکیده و عصاره شعر شاعران و برجسته‌ترین بخش ادبیات منظوم است که در برنامه حریر سخن شرکت‌کنندگان راویان تاریخ و فرهنگ ادبی ما می‌شوند و هر شرکت‌کننده با شعرخوانی خود علاوه بر سنجش وانتخاب درست، چالاکی ذهن خود را به نمایش می‌گذارد.
صداقت‌گو گفت: رسانه به عنوان زبان مردم باید الگوی مناسبی در هر حوزه ارائه کند و این برنامه حریر سخن یکی از نمونه‌هایی است که این مهم را به عهده دارد. این برنامه پل ارتباطی بین مردم و ادبیات است. در این برنامه علاوه بر انتخاب درست شعر، قرائت درست اشعار و تطبیق بین شعرها که توسط کارشناس محترم برنامه صورت می‌گیرد برای عموم شنوندگان و حتی گویندگان آموزنده است .
وی افزود: حضور فاضل فرهیخته جناب دکتر اسماعیل آذر به عنوان یکی از استادان این فن می‌تواند در هرچه پربارتر شدن این برنامه موثر باشد و امیدواریم این مشاعره رادیویی علاوه بر پرکردن اوقات فراغت در ارتقای زبان فارسی و انتقال مفاهیم ارزشی موفق عمل کند.

راحله آجودانی

رسانه