‌تدبیر یا تحریم؛ مسأله این است

کامران ساعتچی فعال بازار طلا و ارز در این خصوص گفت: با وجود اثرگذاری تحریم‌ها نمی‌توان به‌راحتی از سوءمدیریت داخلی چشم‌پوشی کرد، چون این امر بسیار مهم بوده و مدیران داخلی می‌توانستند این مسائل را مدیریت کرده یا اتفاقات پیش رو را با ارائه راهکارها و روش‌های درست خنثی کرده یا تاثیرات و تلاطمات ناشی از آن را کمرنگ‌تر کنند. ساعتچی افزود: امروزه با توجه به گسترش شبکه‌های اجتماعی تمام افراد و اصناف سریعا اخبار ناشی از تلاطمات ارزی را پیگیری می‌کنند، ولی به نظر بنده مدیران خرد و کلان می‌توانند تأثیر عمده‌ای بر شدت مشکلات داخلی داشته باشند.

نقش پررنگ تصمیم‌های داخلی
حسن حسینقلی، رئیس اتحادیه صادرکنندگان فرآورده‌های صنایع و معادن سرب و روی ایران در این باره گفت: نقش تصمیم‌گیری‌های داخلی در بروز مشکلات اقتصادی بسیار پررنگ‌تر و بیشتر از تحریم‌های آمریکاست. وی افزود: ما در قالب صادرات و واردات یا خریدوفروش با دنیا ارتباطات تجاری داریم و با این‌که غربی‌ها یک سری مشکلاتی را برای ما ایجاد کرده‌اند، می‌توانیم این مشکلات را مثل تحریم‌های قبلی حل‌وفصل کنیم. حسینقلی درخصوص نقش تصمیمات داخلی در مشکلات فعلی تصریح کرد: دولت به تولیدکنندگان می‌گوید پول حاصل از صادرات را به کشور برگردانید، مگر می‌شود من پول را به کشور برنگردانم؟ این منطق را برخی مسؤولان بانک مرکزی نمی‌فهمند که یک واحد اقتصادی مگر می‌تواند یک سال هزینه مواد اولیه، نیروی انسانی و پول حاصل از صادرات را برنگرداند و آن را در بانک‌های خارجی بگذارد. رئیس اتحادیه صادرکنندگان سرب ادامه داد: این پول معلوم است که به اقتصاد داخلی برگردانده می‌شود ولی می‌گویند حتماً باید از کانال دولت به داخل انتقال یابد، ولی ما به عنوان تولیدکننده علاقه‌ای نداریم ارز حاصل از صادرات را از کانال دولت برگردانیم چون ارز نیمایی 8000 تومان است و ارز بازار 12 هزار تومان. وی افزود: دولت می‌گوید باید در این شرایط اقتصادی، تولید کنند صادرات داشته باشد و مواد اولیه را نیز به قیمت آزاد بخرد و دوباره صادرات انجام دهد، مشکل ما الان سر تبادلات نیست چون بالاخره با همسایگان تبادلات و روابط داریم، حتی می‌توانیم اسکناس بگیریم و بیاوریم در داخل، اما مشکل اصلی در دولتمان است.
حسینقلی گفت: دولت در حال حاضر دو مشکل عمده درست کرده است؛ یکی این‌که می‌گوید باید ارز را به‌وسیله سامانه نیما به کشور بازگردانی و دوم این‌که می‌گوید واردات محصولات فقط زمانی امکان‌پذیر بوده که ارز حاصل از صادرات را از سامانه نیما به داخل کشور انتقال دهیم.

نتیجه توجه نکردن به بخش خصوصی
مجیدرضا حریری، نایب‌رئیس اتاق بازرگانی ایران و چین درباره سهم تحریم‌ها در مشکلات اقتصاد ایران به خبرنگار ما گفت: سال‌هاست به جای توسعه بخش خصوصی، اقتصادمان را دولتی نگه داشتیم و اقتصاد دولتی به معنای یک اقتصاد مریض و ضعیف است که دشمنان کشور از این نقطه‌ضعف برای اهداف سیاسی خود استفاده می‌کند.
وی افزود: در صورتی که نگاه ریشه‌ای به مشکلات اقتصادی داشته باشیم باید توجه کرد اگر اقتصاد ایران توسط بخش خصوصی اداره می‌شد اکنون تحریم‌ها تأثیر اندکی بر اقتصاد ایران می‌گذاشت اما به جای این کار هر سال نفت فروختیم و کشور را اداره کردیم.
نایب‌رئیس اتاق بازرگانی ایران و چین با اشاره به این‌که سوء‌تدبیر و مدیریت دولت در بخش‌های مختلف بسیار مشهود است، تصریح کرد: زمانی که به مشکل می‌خوریم نباید فکر چاره کنیم و دعوای ایران و آمریکا هم به امروز و دیروز برنمی‌گردد و مربوط به 40سال پیش است. درنتیجه با توجه به مشکل چهار دهه‌ای بین ما و آمریکا از همان ابتدا باید به فکر چنین روزی می‌افتادیم، اما از آن غافل شدیم و خودمان را درگیر مذاکرات کردیم.
وی معتقد است، با بحث مذاکره مخالف نیست، اما این‌که همه اقتصاد را به آن گره‌بزنیم اشکال دارد.
عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی تهران تاکید کرد: امام راحل (ره)، مقام معظم رهبری و روسای جمهور ادوار مختلف بر خصوصی‌سازی تاکید داشتند اما مدیران میانی دولت نمی‌خواهند میز و صندلی‌شان را از دست بدهند و دولت هم در مقابل آنها کوتاه می‌آید که نتیجه آن وجود مشکلات فراوان در کشور است.

سوءمدیریت‌های داخلی
مجید بهمنی، مدیرعامل شرکت پارتیکان (تولیدکننده لوازم‌کاهنده مصرف آب) در این‌باره گفت: طبیعتا تصمیم‌گیری‌های داخلی نقش اساسی در مشکلات فعلی داخلی داشته است.
وی افزود: در حال حاضر شرکت آب و فاضلاب-که متولی محصولات‌کاهنده مصرف است- آشنایی کاملی با این محصول نداشته‌اند و با وجود اینکه 90درصد آنها در داخل تولید می‌شود این شرکت خریدهای کورکورانه‌ای از خارج داشته است، لذا مشکلات این بخش نشات‌گرفته از سوء مدیریت‌های داخلی است.

نتیجه خوشبینی افراطی به برجام
یحیی آل اسحاق عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی ایران بیان کرد: در چهل سال گذشته ما در شرایط مختلف جنگ و تحریم مبادلاتمان را به‌خوبی انجام داده‌ایم و راهکارهای حقوقی، اجرایی و عملیاتی برای آن تدوین کرده‌ایم و حتی در شرایطی که امکان نقل و انتقال رسمی و باز کردن ال‌سی و مبادلات بانکی را نداشتیم، از راه‌های غیررسمی نقل و انتقالات مالی مبادلات تجاری را انجام دادیم و مسائل را با ستاد تدابیر ویژه حل کردیم. وزیر پیشین بازرگانی عنوان کرد: اما متاسفانه با خوشبینی افراطی نسبت به مذاکرات و برجام همه آنچه را که طی این سال‌ها از جمله ستاد تدابیر ویژه و ستاد تهاتر دوجانبه و چندجانبه ایجاد کرده بودیم، خراب کردیم. وی با تاکید بر این‌که همه اینها قابل احیاست، گفت: احیای مجدد آنها کاری زمان‌بر است. آل اسحاق گفت: می‌توان تحریم‌ها را دور زد، همان‌طور که در 30 ساله گذشته این کار را انجام داده‌ایم.

90 درصد مشکلات اقتصادی ناشی از خودتحریمی است
حمید سعیدی، تولیدکننده تجهیزات گوشی همراه گفت: به‌عنوان یک فعال اقتصادی و تولیدکننده، خودتحریمی را عامل 90 درصد مشکلات اساسی کشور می‌دانم تا تحریم‌های کشورهای غربی.
وی افزود: تحریم‌های آمریکا همیشه وجود داشته ولی خودمان این‌قدر مشکل برای تولیدکنندگان درست می‌کنیم که این مشکلات داخلی سبب شکل نگرفتن کارها بوده است.
این فعال اقتصادی در ادامه تصریح کرد: من تولیدکننده، قطعه و مواد اولیه را از خارج خریداری می‌کنم ولی وقتی به گمرک می‌آید حدود شش ماه جنس من می‌خوابد آیا در این امر تحریم‌ها تأثیر داشته است؟ یا برای یک تاییدیه واردات مواد اولیه سه ماه سرگردانیم. اینها همه خود تحریمی است.

افزایش نرخ ارز ربطی به تحریم نداشت
محمد لاهوتی، رئیس کنفدراسیون صادرات به خروج آمریکا از برجام اشاره کرد و به جام‌جم گفت: با این‌که اقدام آمریکا و خروج این کشور از برجام به‌‌رغم اجرای همه تعهدات ایران خارج از عرف بین‌الملل بود، اما نباید همه مشکلات اقتصادی را به این موضوع ارتباط داد.
وی افزود: افزایش نرخ ارز به دلیل فشردگی نرخ و ثابت نگه‌داشتن قیمت آن طی پنج سال گذشته بود و اواخر سال 96 این فنر شروع به باز شدن کرد که همزمان با خروج آمریکا از برجام شد. اگر هر سال متناسب با نرخ تورم، نرخ ارز رشد می‌کرد، فنری برای رهاسازی قیمت و همچنین افزایش خارج از عرف با انتشار شایعات در کار نبود.
لاهوتی به خروج شرکت‌های خارجی از ایران اشاره کرد و گفت: با خروج آمریکا از برجام، شرکت‌های بین‌المللی هم ایران را ترک کردند اما اوضاع تنظیم بازار ایران ارتباطی به روابط بین‌الملل نداشت.
وی به تصمیمات غلط دولت ایران در زمان خروج ایالات‌متحده آمریکا از برجام اشاره و تاکید کرد: بخشنامه‌های متعدد ارزی و همچنین نابسامانی در تنظیم بازار و افزایش بی‌رویه قیمت کالاها این ذهنیت را ایجاد کرد که ارتباط با آمریکا می‌تواند مشکلات اقتصاد ایران را حل کند؛ در حالی که این موضوعات مربوط به روابط داخل کشور است.

پشت پرده افزایش نرخ ارز
احمد کیمیایی‌اسدی، نایب‌رئیس کمیسیون پول و سرمایه اتاق بازرگانی تهران به تبعات خروج آمریکا از برجام اشاره و تصریح کرد: ظاهر ماجرا این بود که آمریکا از برجام خارج شده و نرخ ارز افزایش پیدا کرده که به تبع آن تورم نیز رشد داشته است اما با نگاهی دقیق‌تر می‌توان دریافت افزایش نرخ ارز ناشی از رشد بی‌رویه و بی‌پشتوانه نقدینگی در کشور و همچنین ثابت نگه داشتن قیمت ارز طی چهار سال گذشته بود. وی افزود: افزایش حجم نقدینگی اصولا بد نیست اما در شرایطی مناسب است که این نقدینگی برای تولید هزینه شود؛ که متاسفانه نقدینگی کشور بدون پشتوانه تولید افزایش یافته است. البته خروج آمریکا از برجام به مشکلات اقتصادی کشور سرعت بخشید. عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی تهران با تاکید بر این‌که مشکلات اقتصادی مربوط به سوء‌مدیریت دولت است، تصریح کرد: اگر یک نظرسنجی از فعالان اقتصادی مبنی بر این‌که مشکلات اقتصادی کشور مربوط به تحریم است یا سوء مدیریت دولت، انجام شود با اختلاف زیاد گزینه دوم رأی می‌آورد و هر فعال اقتصادی در این مورد دلایل خاص خود را مطرح می‌کند. کیمیایی اسدی تاکید کرد: تعیین نرخ 4200 تومانی برای دلار اقدامی احساسی بود که پشت سر این تصمیم نادرست چند بخشنامه از سوی بانک مرکزی برای ساماندهی بازار ارز صادر شد.

تصمیم‌ها به موقع گرفته نشد
ابراهیم جمیلی، رئیس خانه اقتصاد ایران در این‌باره به خبرنگار ما تاکید کرد: دولت در زمینه تنظیم بازار می‌توانست عملکرد بهتری داشته باشد، اما استیضاح‌های پشت سرهم و تصمیمات نادرست دولت و مجلس آنها را از کار اصلی که رسیدگی به امور اقتصادی کشور است، غافل کرد.
وی گفت: تصمیم‌ها در زمان مناسب گرفته نشد و این موضوع به عنوان یک نقطه‌ضعف در دولت یاد می‌شود. از سوی دیگر بخشنامه‌های متعددی که با افزایش نرخ ارز برای ساماندهی این بازار از سوی بانک مرکزی صادر شد به دلیل مشورت نکردن با بخش خصوصی باعث رشد التهاب اقتصادی کشور شد. جمیلی با بیان این‌که از مردم برای عبور از مشکلات کمک نمی‌گیریم، تصریح کرد: مردم می‌توانند یک پای اصلی برای عبور از مشکلات باشند و لازمه این کار سپردن اقتصاد به آنهاست اما با ادامه دادن اقتصاد دولتی همچنان به گسترش فساد و غیرشفاف بودن اقتصاد دامن می‌زنیم. مشکلات با کلام شیوا و نامه‌هایی با جملات سنگین و رنگین حل نمی‌شود و مدیران باید به میدان عمل بیایند و از بخش‌های مختلف مشورت بگیرند تا این‌که در دفترشان قانون وضع کنند.