عسل؛ از درمان زخم تا ماسک

به گزارش جام جم آنلاین از ایسنا، در استان خراسان جنوبی 19 هزار کلونی زنبور عسل وجود دارد که 500 نفر برای بهره‌برداری از این کلونی‌ها فعالیت می‌کنند.

تعداد کلونی‌های زنبور عسل خراسان جنوبی با توجه به فصول مختلف سال و شرایط آب و هوایی از 19 تا 23 هزار کلونی تغییر می‌کند.

بر طبق فرهنگ لغت عسل ماده‌ای شیرین و زرد رنگ است که زنبورهای مختلف از شهد گل‌ها تهیه می‌کنند. عسل از قدیمی‌ترین و نخستین شیرین کننده‌هایی است که انسان استفاده کرده است و شامل قندهایی چون گلوکز، فروکتوز، مواد معدنی همچون منیزیم، پتاسیم، کلسیم، کلریدسدیم، گوگرد، آهن و فسفات است.

عسل یک ضدعفونی کننده طبیعی است و ویتامین‌هایی همچون B1 ، B2 ، B ۶ ، B ۳ ، B ۵ و C نیز براساس کیفیت و نوع عسل به نسبت‌های متفاوت در آن دیده می‌شود و علاوه بر موارد ذکر شده در حد کمی مس، ید و روی نیز در عسل وجود دارد.

ویژگی‌های شیمیایی عسل

محسن پویان، مدیر مجتمع تحقیقات گیاهان دارویی جهاد دانشگاهی خراسان جنوبی اضهار داشت: مقدار رطوبت عسل از اهمیت خاصی برخوردار و میزان آن در انواع عسل متفاوت است و به طور تقریبی حدود 17 درصد تخمین زده می‌شود.

وی با اشاره به اینکه میزان رطوبت در تخمیر و در تبلور عسل تأثیر به سزایی دارد، افزود: عسلی که به طور طبیعی در کندو رسیده باشد درصد رطوبت آن کمتر از 6.18 درصد است و عسل‌های حاوی رطوبت بیشتر استاندارد نیستند.

مدیر مجتمع تحقیقات گیاهان دارویی جهاد دانشگاهی خراسان جنوبی ادامه داد: رطوبت عسل با اندازه‌گیری ضریب شکست نور انجام می‌شود، در صورتی که رطوبت عسل زیادتر از حد طبیعی باشد مخمرهای خاصی فعال شده و باعث تخمیر عسل می‌شود.

پویان تصریح کرد: مقدار مواد معدنی موجود در عسل به طور متوسط 17.0 درصد است که شامل کلسیم، گوگرد، پتاسیم، سدیم، منگنز، آهن و فسفر است.

وی با بیان اینکه میزان پروتئین عسل یک درصد برآورد شده است که منشأ گیاهی و حیوانی دارد، اظهار کرد: از جمله اسیدهای آمینه موجود در عسل آسپارتیک اسید، گلوتامیک اسید، پرولین، اورنیتین، هیستیدین، آرژنین، میتونین، و لوسین است.

مهم‌ترین آنزیم‌های عسل را بشناسید

مدیر مجتمع تحقیقات گیاهان دارویی جهاد دانشگاهی خراسان جنوبی گفت: در عسل آنزیم‌های فراوانی وجود دارد، آنزیم‌ها مواد پیچیده‌ای هستند که در سلول‌های زنده تشکیل شده و در واکنش‌های مهم حیاتی نقش موثری دارند.

پویان ادامه داد: اسیدهای موجود در عسل در مزه‌ آن دخالت و اسیدی بودن عسل احتمالاً در عدم رشد میکروب‌ها در آن تأثیر دارد.

وی با اشاره به اینکه حدود 54 درصد وزن عسل را قندها تشکیل می‌دهند، اظهارکرد: تاکنون 20 نوع قند در عسل شناسایی شده که قندها عمدتاً از نوع قندهای ساده یا منو ساکاریدها هستند.

مدیر مجتمع تحقیقات گیاهان دارویی جهاد دانشگاهی خراسان جنوبی افزود: علاوه بر قندهای ساده قندهای دیگری چون مالتوز، ساکارز و لاکتوز که از دو قند ساده تشکیل شده‌اند، نیز در عسل وجود دارد و قندهای مذکور توسط آنزیم انور تاز به قندهای ساده تبدیل می‌شوند.

پویان تصریح کرد: هیچ میکروبی در عسل قادر به رشد نیست این واقعیت را قرن‌ها پیش انسان کشف کرده است و مصریان باستان در مومیای مردگان و برای حفظ و نگهداری مواد غذایی، میوه‌ها، دانه‌ها و مخصوصاً گوشت از عسل استفاده می‌کردند.

وی با بیان اینکه در عسل چند نوع آنتی بیوتیک خوراکی وجود دارد، ادامه داد: میکروب‌ها در عسل قادر به رشد نبوده و سریعاً از بین می‌روند و دیاستاز موجود در عسل نیز در انهدام میکروب‌ها و محیط اسیدی عسل نیز در عدم رشد باکتری‌ها موثر است.

مدیر مجتمع تحقیقات گیاهان دارویی جهاد دانشگاهی خراسان جنوبی افزود: عسل به دلیل خاصیت ضد قارچ هیچ گاه فاسد نمی‌شود و زنبور عسل به آن یک ماده ضد عفونی طبیعی می‌افزاید که ضرر و زیان مواد ضد عفونی کننده شیمیایی را ندارد و این ماده اسید فرمیک است.

پویان اظهارکرد: از عجایب ذاتی عسل این است که هیچ گاه فاسد نمی‌شود و در صورت خوب نگهداری کردن هیچ گاه ترش نشده و کپک نمی‌زند و تغییر ماهیت نمی‌دهد.

مدیر مجتمع تحقیقات گیاهان دارویی جهاد دانشگاهی خراسان جنوبی در خصوص اینکه چرا مصرف عسل برای کودکان زیر یک سال منع شده است، گفت: این مسئله به بیماری بوتولیسم کودکان ارتباط دارد که در دهه 1970 در آمریکا مورد مطالعه قرار گرفته است، عامل این بیماری در طبیعت وجود دارد و مطالعات انجام شده نشان دادند که عسل و شربت ذرت تنها مواد غذایی هستند که احتمال دارد حاوی اسپور این عامل بیماری‌زا باشند، به این دلیل مصرف عسل برای کودکان زیر یک سال احتیاط دارد.

سلامت پوست و عسل

پویان تصریح کرد: عسل یکی از ارزشمندترین ترکیبات طبیعی برای سلامت پوست و رفع نارسایی‌های پوستی ناشی از تغذیه، عوامل محیطی و صدمات پوست و بیماری‌های مختلف عفونی به شمار می‌آید.

وی با بیان اینکه استفاده از عسل برای سلامت و شادابی پوست قدمتی به درازای تاریخ زندگی اجتماعی انسان دارد، افزود: عسل برای ناراحتی‌های پوستی مانند کهیر، پوست تخریب شده، خون‌ریزی پوست و خارش پوست مناسب است.

مدیر مجتمع تحقیقات گیاهان دارویی جهاد دانشگاهی خراسان جنوبی در خصوص تاثیرات عسل در درمان سوختگی، گفت: عسل ضمن درمان سوختگی، اثر سوختگی روی پوست را نیز از بین می‌برد.

پویان اظهارکرد: عسل به علت خاصیت جذب آنی، ترشحات پوستی را جذب کرده و به بافت‌های پوششی یا اپی تلیال غذارسانی می‌کند و ناهمواری‌های آن را برطرف کرده باعث صاف شدن پوست می‌شود.

وی ادامه داد: برای از بین بردن زگیل عسل طبیعی به همراه موم را گرم کنید و با برگ چغندر یا برگ گشنیز تازه بر روی یک پارچه تمیز قرار داده و محکم بر روی زگیل یا دمل ببندید و تا سه روز آن را باز نکنید تا دمل یا زگیل از ریشه ساقط شود، در صورت نیاز این عمل را تکرار کنید.

مدیر مجتمع تحقیقات گیاهان دارویی جهاد دانشگاهی خراسان جنوبی با اشاره به اینکه عسل برای درمان زخم‌های پوستی و رفع التهاب ناشی از آن موثر است، اظهار کرد: ماسک‌ها از ساده‌ترین ترکیبات خانگی هستند که با استفاده از عسل تهیه می‌شوند و حفظ رطوبت و شادابی پوست، جلوگیری از پیری و چین و چروک پوست و شفافیت پوست از این ماسک‌ها استفاده می‌شود.

پویان تصریح کرد: عسل به دلیل وجود املاح متعدد و ویتامین‌های مختلف و نیز قابلیت جذب رطوبت می‌تواند به زیبای پوست و مو کمک کند.

وی بیان کرد: علاوه براین عسل دارای خاصیت ضد سرطانی یا آنتی اکسیدانی قوی است که علاوه بر درخشندگی خاصی که به پوست می دهد، در درمان اگزما و پزوریازیس اثرات مثبتی دارد.

وجود 652 کلونی زنبور عسل در درمیان

وحید ضیائیان احمدی، مدیرجهاد کشاورزی درمیان نیز گفت: طبق آخرین سرشماری در شهرستان درمیان 652 کلونی زنبورعسل در این شهرستان فعال است.

مدیرجهاد کشاورزی درمیان با بیان اینکه از این تعداد، 50 درصد کلونی‌ها در گزیک، 35 درصد در درمیان و 15 درصد باقیمانده در سطح شهرستان پراکنده است، افزود: در این زنبورستان‌ها 36 نفر مشغول به کار هستند که با توجه به هزینه کم برای آغاز کار، سود زیادی برای تولیدکننده در بردارد.

ضیائیان احمدی اظهار کرد: عسل تولیدی از نظر طعم و خواص درمانی بی‌نظیر بوده از این‌رو استقبال مردم از عسل تولیدی شهرستان قابل توجه است.

وی بیان کرد: هم‌اکنون عمده‌ترین مشکل زنبورداران شهرستان، وجود عسل تقلبی در بازار، تغییرات محیطی، وزش بادهای موسمی و بروز بیماری‌های ناشناخته است.

مدیرجهاد کشاورزی درمیان ادامه داد: سرشماری کلنی‌های زنبورعسل سطح شهرستان از 14 مهرماه آغاز می‌شود و تا 30 مهرماه امسال ادامه دارد.

ضیائیان احمدی اظهار کرد: پیش بینی می‌شود تا پایان امسال 3700 کیلوگرم عسل 442 کلونی زنبور عسل تولید شود که این میزان در سال گذشته 2600 کیلوگرم بوده است.

وی با بیان اینکه بسته‌های حمایتی شامل؛ شکر و خوراک زنبور عسل (اپی پاستا) به بهره برداران تعلق می‌گیرد، افزود: مهم‌ترین نوع عسل تولیدی شهرستان درمیان، عسل عناب و زرشک، آویشن و گون است.

توصیه‌هایی برای زمستانگذرانی زنبورداران

مدیرجهاد کشاورزی درمیان توصیه‌هایی نیز به زنبورداران شهرستان برای زمستانگذرانی داشت و بیان کرد: زنبورداران باید زنبورهای خود را از مناطق مرتفع به مناطق پایین دست و گرم‌تر کوچ دهند.

ضیائیان احمدی ادامه داد: زنبورداران نباید از متراکم کردن فضای داخلی کندو داخل شوند به این شکل که فضای داخل کندو را با موادی از قبیل فوم، روزنامه، برگ خشک درختان و گونیهای پلاستیکی پر کنند تا فضای داخل کندو کاملاً تنگ و متراکم شود.

وی افزود: همچنین باید سوراخ پرواز کندو را در فصل زمستان برای ممانعت از ورود جوندگان کوچک و کوران سرما کوچک‌تر کنند اما به هیچ عنوان بسته نشود.

مدیرجهاد کشاورزی درمیان با بیان اینکه سـوراخ پرواز نباید در مسیر و جهت وزش بـاد قرارگیرد، تصریح کرد: نیاز به مصرف شهد(انرژی) و گرده(پروتئین) در ماه‌های اسفند و فروردین افزایش می‌یابد لذا در تأمین آن قصور نشود.

ضیائیان احمدی ادامه داد: باید ازکیک و جانشین گرده در طی زمستانگذرانی به همراه قاب‌های عسل و گرده متناسب با جمعیت کندو استفاده کنند.

وی افزود: زنبورستان باید درطول زمستان گذرانی آفتابگیر باشد تا سوراخ پروازکندوها بیشترین ساعات تابش نورخورشید را داشته باشد.

مدیرجهاد کشاورزی درمیان بیان کرد: کندوهای ضعیف و کم جمعیت لازم است با کندوهای قوی ادغام شود و به هیچ عنوان نباید دو کندوی ضعیف با هم ادغام شود.

ضیائیان احمدی با بیان اینکه لازم است کندوی ضعیف با یک کندوی قوی ادغام شود، یادآور شد: باید از استقرار کندو در محل‌هایی که در معرض آب گرفتگی و جاری شدن سیلاب و وزش باد شدید است، خودداری شود.