معماری 50سال آینده

گفتمانی با مشارکت نخبگان

عبدالحسین خسروپناه/ رئیس موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه

یکی از ضرورت‌های کشوری که در حال تحول است داشتن نگرش تمدنی و توسعه‌ای و پیشرفت است. از این رو رهبران، مسؤولان و همچنین نخبگان آن کشور باید دغدغه تمدنی و پیشرفت کشور را داشته باشند.

به همین خاطر رهبر انقلاب از سال‌های پیش ضمن توجه به این کار مهم، برای عده‌ای احکامی را صادر کردند تا به تدوین مبانی و اصول پیشرفت و الگوی اسلامی- ایرانی پیشرفت
بپردازند.

بعد از تدوین این مبانی،‌ برنامه به محضر رهبر معظم ارائه شد و ایشان هم تاکید کردند که نخبگان نسبت به این الگوی پایه، خود را درگیر کنند و بی تفاوت نباشند و این الگو را حتما با دقت مطالعه کنند و نظرات خود را بدهند.

دلایل صدور این توصیه به نظرم به دو جهت بود؛ جهت اول این‌که با حضور نخبگان این الگوی پایه تکمیل بشود و به یک کمال نسبی دست پیدا کند و جهت دوم باعث ایجاد یک گفتمان شود و نخبگان با ارائه نظر در بهتر ارائه شدن این الگو مشارکت کنند و گفتمانی در کشور شکل گیرد. چرا که ایجاد پیشرفت در کشور و تحقق تمدن نوین اسلامی بدون گفتمان مشترک امکانپذیر نیست.

تکیه بر ظرفیت‌های انسانی و اسلامی

آیت‌ا... حسن ممدوحی/ عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم

پیشرفت کشور بر دو پایه اساسی و محکم نهاده شده است. پایه اول ظرفیت‌های انسانی است که همواره نظام جمهوری اسلامی ایران بر آن تکیه کرده و براساس همین ظرفیت‌ توانسته بر بسیاری از مشکلات و موانعی که پیش رو داشته است غلبه کند. در این زمینه تلاش نخبگان و جوانان مستعد این مرز و بوم که در بزنگاه‌های تاریخی دوران 40 ساله انقلاب اسلامی ایران از معضلات نهراسیدند برای پیشبرد اهداف برنامه تکمیل و ارتقای الگوی پایه اسلامی-ایرانی پیشرفت بسیار راهگشاست. نکته دوم و پایه دیگری که برای تحقق اهداف رسیدن به این برنامه باید مد نظر قرار گیرد توجه به دستورات و احکام اسلامی است. تجربه نشان داده است هرگاه جامعه اسلامی وحدت را سرلوحه کار خود قرار داده در بسیاری از زمینه‌ها پیشرفت داشته و حتی در دوره‌هایی از تاریخ به لحاظ تمدنی سرآمد جهانیان بوده است. اما در عین حال باید توجه داشت هم در عرصه داخلی و هم در عرصه‌های خارجی ممکن است موانعی برای پیشبرد امور شکل گیرد. برای غلبه بر مشکلات، اتکا به ریسمان وحدت اسلامی و توجه بیشتر به نخبگان و استعدادهای درونی جامعه و پرهیز از شبیخون فرهنگی و دوری از بی‌بندوباری‌های اخلاقی می‌تواند افقی را که رهبر انقلاب برای الگوی اسلامی - ایرانی پیشرف در نظر گرفتند محقق کند.

بستر تحقق الگوی‌های پیشرفت مهیاست

حسین بخشی‌زاده/ پژوهشگر و جامعه‌شناس

ظرفیت‌های تاریخی، اجتماعی،‌ فرهنگی و جغرافیایی ایران همواره از این مزیت برخوردار بوده که زمینه را برای رشد و شکوفایی استعدادها فراهم کند اما در روند‌های تاریخی و سیاسی وجود برخی مسائل، مانع شکل‌گیری پیشرفت‌ و توسعه‌ شده است. این روند البته تا زمان فعلی هم ادامه پیدا کرده و همواره قدرت‌های خارجی موانع متعددی را بر سر راه پیشرفت جامعه ایجاد می‌کردند. گذشته از تلاش غربیان،‌ برخی رویکردهای سیاسی و اجتماعی هم بویژه در حوزه اجراییات مانند توجه نکردن به شایسته‌سالاری و به‌کارگیری جوانان مستعد، عدم تکیه بر ظرفیت‌‌های داخلی، بی‌توجهی به گردش نخبگان در عرصه‌های مختلف از دیگر موانع توسعه برای ایران بوده است. بنابراین اگر موانع موجود رفع شود، ظرفیت‌های طبیعی،‌ انسانی و جغرافیایی در کشور بخوبی این شرایط را برای تحقق اهداف الگوی اسلامی - ایرانی پیشرفت فراهم خواهد آورد.

اصلاح ساختار مدیریتی با نظر نخبگان

غلامرضا مصباحی‌مقدم/ عضو مجمع تشخیص مصلحت

با توجه به مطالعاتی که روی سند پیشرفت داشته‌ام بر این باورم که ظرفیت‌های ایران برای دست یافتن به اهداف این الگو بسیار فراهم و مهیاست. معقتدم مهم این است که ما بر اساس مقتضیات علم اقتصاد و براساس اقتضای عقل عمل کنیم. در این صورت یقینا برای ایران امکان دست یافتن به کشوری در سطح ده کشور پیشرفته جهان فراهم است. بنابراین با توجه به ظرفیت‌های موجود و مزیت و نیروی انسانی که داریم این امکان برای نظام جمهوری اسلامی وجود دارد که با اتکا به درون و با گشودن راه برای دیگران بدون این‌که چشم به بیگانه داشته باشیم مشکلات اقتصادی را رفع و از این ظرفیت‌ها به گونه‌ای استفاده کند که ایران به جایگاه و سطح کشورهای پیشرفته دنیا برسد. با این وصف متاسفانه به اهداف سند چشم‌انداز 20 ساله هنوز نرسیده‌ایم و همه اطلاعات و معلومات به ما می‌گوید به اهداف سند چشم‌انداز نمی‌رسیم. علت نرسیدن به چنین اهدافی،‌ استفاده نکردن از مدیران شایسته‌تر و ظرفیت‌های داخلی کشور است. البته در برخی مسائل ایران پیشگام در منطقه است. به عنوان نمونه جمهوری اسلامی ایران در مساله امنیت ملی، قدرت دفاعی، رشد علمی و بهداشت و سلامت در میان کشورهای منطقه جایگاه اول را دارد. با این وصف از نظر استفاده از ظرفیت‌های اقتصادی، ‌اجتماعی و فرهنگی هنوز به جایگاه اول نرسیده‌ایم. با این حال اگر در سال جاری هم اصلاحاتی در عرصه مدیریتی و ساختار سیاسی انجام دهیم و اتکا به نفت را به صفر برسانیم و استفاده از مالیات را با افزایش پایه‌های مالیاتی و نه فشار بر کسانی که مالیات می‌دهند قرار دهیم می‌توانیم عقب‌ماندگی خود را جبران کنیم.

ضرورت تعامل میان نخبگان دانشگاهی
حوزوی و رسانه‌ا‌ی

محسن اسلامی/ استاد دانشگاه

رهبر انقلاب در خصوص پیشرفت کشور، مجموعه‌ای از استادان دانشگاه را مامور تدوین سندی کردند. طبعا براساس این سند باید چشم‌اندازی از 50 سال آینده در آن دیده شود. بر همین اساس نخبگان باید وارد شده و نظرات خود را در این زمینه اعلام کنند. اگر ساز و کار اجرایی لازم از سوی مجموعه ستاد الگوی پیشرفت تنظیم شود به این صورت که همایش‌های ملی - منطقه‌ای و استانی با حضور استادان شکل بگیرد و خروجی آن در دبیرخانه مرکز الگوی اسلامی -ایرانی بررسی شود سند می‌تواند ملموس باشد.نکته دیگر آن است که نباید این سند آرمانی و به دور از ذهنیت‌ها و دغدغه مجموعه نخبگانی کشور نوشته شود بر همین اساس نیازمند استفاده از نظرات نخبگان در سطح ملی و منطقه‌ای هستیم. از سوی دیگر رسانه‌ها نیز باید روی این سند مطالعه و ارزشیابی داشته باشند، باید در رسانه‌ها مناظراتی شکل بگیرد تا چکش‌کاری لازم روی سند ایجاد شود. هر چند دبیرخانه این مرکز در جهت تدوین این سند از نظرات دانشگاهیان استفاده کرده است اما برای درگیر شدن مجموعه وسیعی از نخبگان و ایجاد بستر لازم در کشور نیازمند تعامل بین نخبگان دانشگاهی، حوزوی و رسانه‌ای هستیم.

زمینه‌ای برای مشارکت حداکثری نخبگان

رضا آقاجانی/ مدرس دانشگاه

تمام الگوهای پیشرفت در کشورها براساس ظرفیت‌های موجود در کشورشان و مبتنی بر نقاط قوت و ضعف همچنین براساس اقتضائات فرهنگی، سیاسی و ... آنها تنظیم می‌شود.

این در حالی است که اسناد توسعه‌ای ما الگوبرداری از بسیاری کشورها و سپس اجرا در کشورمان بوده است. چنین روندی موجب عدم مشارکت حداکثری نخبگان بود. همچنین در اسناد گذشته خلأ نظری وجود داشت و از همه مهم‌تر به دلیل خلأ گفتمانی عزم جدی برای اجرا به وجود نیامد. در ضمن اسناد گذشته براساس سلایق و علایق دولت‌ها شکل گرفته بود و به این ترتیب این دلایل موجب عدم دستیابی به اهداف مورد نظر از الگوها شد.بنا به تشخیص رهبر انقلاب به الگویی نیاز داریم که مبتنی بر مبانی اسلام و متناسب با شرایط اجتماعی و فرهنگی ایران باشد. همان‌طور که رهبری نیز فرمودند در صورتی که این الگوی پیشرفت در نهادهای مختلف به نقد گذاشته شود و جامعه علمی کشور آن را نقد البته همراه با ارائه راهکار کنند می‌توانیم به سمت ارتقای این الگو برویم.

بستر تحقق الگوی‌های پیشرفت مهیاست

حسین بخشی‌زاده/ پژوهشگر و جامعه‌شناس

ظرفیت‌های تاریخی، اجتماعی،‌ فرهنگی و جغرافیایی ایران همواره از این مزیت برخوردار بوده که زمینه را برای رشد و شکوفایی استعدادها فراهم کند اما در روند‌های تاریخی و سیاسی وجود برخی مسائل، مانع شکل‌گیری پیشرفت‌ و توسعه‌ شده است. این روند البته تا زمان فعلی هم ادامه پیدا کرده و همواره قدرت‌های خارجی موانع متعددی را بر سر راه پیشرفت جامعه ایجاد می‌کردند. گذشته از تلاش غربیان،‌ برخی رویکردهای سیاسی و اجتماعی هم بویژه در حوزه اجراییات مانند توجه نکردن به شایسته‌سالاری و به‌کارگیری جوانان مستعد، عدم تکیه بر ظرفیت‌‌های داخلی، بی‌توجهی به گردش نخبگان در عرصه‌های مختلف از دیگر موانع توسعه برای ایران بوده است. بنابراین اگر موانع موجود رفع شود، ظرفیت‌های طبیعی،‌ انسانی و جغرافیایی در کشور بخوبی این شرایط را برای تحقق اهداف الگوی اسلامی - ایرانی پیشرفت فراهم خواهد آورد.