زیر سایه عقاب‌ها

نکته جالب ماجرا حضور رضا عطاران به‌عنوان بازیگر نقش اصلی در دو فیلم اول و دوم پرفروش تاریخ سینمای ایران است که نشان می‌دهد این بازیگر هنوز حضور تعیین‌کننده‌ای در گیشه دارد و تماشاگران زیادی را به سالن سینما می‌کشاند. هزارپا در حالی این روزها عنوان پرفروش‌ترین فیلم سینمای ایران را یدک می‌کشد که این فیلم به عنوان تعداد مخاطب هم یک سروگردن از دیگر فیلم‌های پرفروش سال‌های اخیر سبقت گرفته است و تاکنون بیش از سه میلیون و 300 هزارنفر این فیلم را در سینماها دیده‌اند. پیش از این و در دهه‌های 80 و 90 فقط فیلم اخراجی‌ها 2 ساخته مسعود ده نمکی توانسته بود بیش از سه میلیون نفر در سینما تماشاگر داشته باشد.

با این حال ضمن ابراز خوشحالی برای این اتفاق خوب در سینمای ایران، جا دارد از حقیقت تلخ در این زمینه غافل نشویم و پشت این سرخوشی ظاهری در گیشه و میزان فروش فیلم‌ها را هم ببینیم. سینمای ایران در حالی این سال‌ها از پر فروش‌های میلیاردی برخی فیلم‌ها در گیشه خبر می‌دهد که دوران باشکوه محبوبیت فیلم‌ها و میزان فروش بسیار بالای آنها در گیشه دهه‌های 60 و 70 را فراموش کرده است. اگر بخواهیم از این دید به ماجرای فروش فیلم‌ها و این آمار تقریبا کذایی گیشه نگاهی بیندازیم و کمی این عیش سینمایی را ناقص کنیم، باید بگوییم که سینمای ایران در سال‌های ابتدایی انقلاب اسلامی و در دوران دفاع مقدس، وضعیتی به مراتب بهتر از سال‌های اخیر در گیشه داشت و حتی گاهی فیلم‌های معمولی و نه چندان شاخص آن دوران هم تعداد مخاطبان بسیار بیشتری داشتند، اما حالا شرایط به گونه‌ای است که فیلمی با میزان فقط سه میلیون تماشاگر، رکورد فروش را در سینمای ایران جابه‌جا می‌کند.

عقبگرد سینمای ایران

در واقع سینمای ایران به لحاظ آمار تعداد مخاطب نه‌تنها رشدی نداشته بلکه حتی عقبگردی محسوس را هم تجربه کرده است. فیلم‌های محبوب و پرفروش زیادی را در همه سال‌های پیش و پس از انقلاب اسلامی می‌توان برای اثبات این مساله مثال آورد، اما فقط محض نمونه سراغ یکی از مشهورترین فیلم‌ها در این خصوص می‌رویم؛ یعنی فیلم جنگی و دفاع مقدسی «عقاب‌ها» ساخته محبوب ساموئل خاچیکیان با بازی بازیگرانی چون سعید راد، جمشید هاشم‌پور، شهاب عسگری و رضا رویگری که سال 1364 اکران شد و حدود 9 میلیون نفر برای دیدن آن به سینماها رفتند.

بیشترین میزان فروش فیلم‌های سال‌های اخیر سینمای ایران مربوط به پردیس‌های سینمایی است و اگر تصور کنیم فیلمی مثل عقاب‌ها در پردیس‌های این زمان تهران و با قیمت بلیت 15 هزارتومانی فعلی اکران می‌شد، این فیلم به فروش خیره کننده و باورنکردنی 135 میلیارد تومان در گیشه می‌رسید. اگر هم نخواهیم در میزان فروش رقم دست بالا را بگیریم و فقط قیمت بلیت 12 هزارتومانی دیگر سینماها را ملاک و معیار قرار دهیم، باز هم میزان فروش فیلم عقاب‌ها با 9 میلیون مخاطب، می‌شود 108 میلیارد تومان که باز هم پرفروش ترین فیلم تاریخ سینمای ایران ـ تا اینجا هزارپا ـ با فروش کمی بیش از 30 میلیارد تومان، فاصله بسیار بعید و بسیار دست نیافتنی با رقم فروش عقاب‌ها و دیگر فیلم‌های پرفروش آن سال‌های سینمای ایران همچون کانی مانگا، هراس، خواستگاری و... دارد و دست بالا میزان تعداد مخاطب و میزان فروش آنها چیزی حدود یک‌چهارم مخاطب و فروش فیلم‌های دهه‌های 60 و 70 می‌شود.

ببخشید اگر کامتان را ناخواسته کمی تلخ کردیم، فقط خواستیم ظرفیت واقعی استقبال از فیلم‌ها را در سینمای ایران به اهالی سینما و سازندگان فیلم‌ها یادآوری کنیم و بگوییم می‌توانند با ساخت فیلم‌هایی جذاب و خوش‌ساخت، مخاطبان را با سینما آشتی دهند. آنها باید با خود حساب و کتاب کنند و ببینند چرا از جمعیت 80 میلیون نفری کشور، فقط حدود دو میلیون نفر و در خوشبینانه‌ترین و بهترین حالت کمی بیش از سه میلیون نفر برای دیدن آن هم تعداد بسیار معدودی از فیلم‌ها به سینما می‌روند؟

گیشه خسته و گرمازده

درحالی که هزارپا فعلا با میزان فروش 30 میلیارد و 60 میلیون تومانی، حاکم بلامنازع گیشه بوده و همچنان امیدوار است این رقم را افزایش دهد، وضع دیگر فیلم‌ها در گیشه در مجموع چندان تعریفی ندارد و آثار سینمایی به لحاظ فروش، خیلی شرایط خوبی را تجربه نمی‌کنند. در این میان البته چند فیلم که در هفته‌های قبل نمایش خود را در سینماها آغاز کرده‌اند، موفق شده‌اند خود را به باشگاه میلیاردی‌ها برسانند، اما هنوز راه زیادی تا تثبیت جایگاه گیشه‌ای خود به عنوان فیلمی پرفروش دارند و چه بسا نتوانند در باشگاه میلیاردی‌های سینمای ایران به مراتب خیلی بالاتری دست یابند.

از بین این فیلم‌ها دارکوب ساخته بهروز شعیبی بعد از هشت هفته نمایش، دو میلیارد تومان فروخته است. تنگه ابوقریب ساخته جنگی و دفاع مقدسی بهرام توکلی هم فروش نسبتا مناسبی داشته و تلاش می‌کند میزان فروش خود را به دو میلیارد تومان برساند. این فیلم تا اینجا یک میلیارد و 700 میلیون تومان در گیشه فروخته است. استقبال از این فیلم خوب و ارزشمند همچنان ادامه دارد.

دم سرخ‌ها، کمدی آرش معیریان هم که رضا شفیعی‌جم و سیدجواد رضویان نقش‌های اصلی آن را بازی می‌کنند، تا اینجا یک‌میلیارد و 650 میلیون تومان فروش داشته است.

کاتیوشا، ساخته علی عطشانی و با بازی بازیگرانی چون احمد مهرانفر و هادی حجازی‌فر هم تا اینجا یک میلیارد و 600 میلیون فروخته است. انتظار می‌رود این دو فیلم میزان فروش بیشتری را در گیشه تجربه کنند، اما نه آن‌قدر که بخواهند رکوردی را تغییر دهند.

وضع چهار فیلم تازه‌تر گیشه اما آنچنان خوب نیست و فقط «شعله ور» ساخته حمید نعمت‌ا... و با بازی خوب امین حیایی و صدای همایون شجریان و موسیقی سهراب پورناظری است که توانسته بعد از دو هفته، 270 میلیون فروش کند. میزان فروش سه فیلم تازه اکران شده دیگر از این قرار است: همه چی عادیه ساخته محسن دامادی با بازی عباس غزالی، پژمان بازغی و بهنوش بختیاری 70میلیون تومان، پشت دیوار سکوت ساخته مسعود جعفری جوزانی با بازی سحر جعفری جوزانی و امین تارخ 55 میلیون تومان و راه رفتن روی سیم ساخته احمدرضا معتمدی با بازی احمد مهرانفر، حامد کمیلی و اندیشه فولادوند هم 25 میلیون تومان.

هرچند این چهار فیلم تازه اکران شده بویژه شعله‌ور، واجد امتیازات خوبی برای تماشا هستند، اما آمار تا اینجا نشان می‌دهد که نباید چندان به فروش بالای آنها در گیشه دل بست.

علی رستگار

سینما