تولد دوباره قورچوق

هر چند طی سال‌های گذشته این کالاهای فرهنگی به فراموشی سپرده شده بودند، اما حالا یکی پس از دیگری در حال جان گرفتن هستند و خبر تولد دوباره‌شان هر‌از‌‌گاهی در رسانه‌ها منتشر می‌شود. لیلی، مهرآب، بی‌بی ماه مهر و... نام‌هایی آشنا هستند که خبر از زنده شدن عروسک‌های دست‌ساز خطه‌های مختلف کشور دارند و البته از سوی گردشگران خارجی هم با اقبال خوبی مواجه شده‌اند. هرچند شاید ما هنوز هم باربی و نمونه‌های غربی عروسک را دوست داشته باشیم، اما فرهنگسازی مناسب می‌تواند ارزش فرهنگی عروسک‌های ایرانی را به جامعه یادآوری کند، هر چند همین حالا هم ایرانی‌ها در مواجهه با این پدیده‌های فرهنگی واکنش خوبی نشان داده و استقبال خوبی از آن داشته‌اند.

روز گذشته خبر تولد دوباره یک عروسک دیگر هم در رسانه‌ها منتشر شد. «قورچوق» نام ترکمنی عروسک دست‌سازی است که در گنبد قابوس واقع در استان گلستان ساخته می‌شود. در گذشته قورچوق را زنان و دختران از چوب و پارچه می‌ساختند. برای قسمتی از بدن از دکمه یا در نوشابه استفاده می‌کردند. به رسم زنان ترکمن عروسک‌هایشان هم آناقی دارند. آناقی تکه پارچه‌ای است که زنان ترکمن بعد از ازدواج آن را به سر می‌گذارند. قورچوق عروسک پسری هم دارد که داماد است. عروسک‌های داماد همیشه بسیار ساده درست می‌شدند. دختران در هنگام بازی جشن عروسی می‌گرفتند و عروس وداماد را به هم می‌رساندند. در ساخت عروسک‌های ترکمنی معمولا اجزا صورت مشخص نمی‌شوند. سازندگان این عروسک‌ها معتقدند که اگر اجزای صورت عروسک را کامل کنند باید روح هم به آن بدهند و این دخالت در کار پروردگار است. عروسک ترکمن ثبت ملی خواهد شد. با ثبت عروسک ملی ترکمن این هشتمین عروسک ملی است که در فهرست میراث ناملموس ثبت گردیده است. تاکنون هفت عروسک در فهرست آثار ناملموس ثبت شدند. هر چند تعداد عروسک‌هایی که تا کنون احیا شدند خیلی بیشتر است و باید امیدوار بود همه آنها ثبت ملی شده و راه مطمئن‌تری برای حیات خود پیدا کنند.

محمدصادق علیزاده