از «شازده‌کوچولو» تا «نبرد من»

قرار است تا چند روز دیگر چاپ جدیدی از این کتاب در آلمان ارائه شود. هرچند منتشرکنندگان این کتاب می‌گویند هدف‌شان بررسی افکار اقتدارگرایانه و استبدادی هیتلر و توضیح آن به نسل‌های جوان امروزی است تا از آن دوری کنند اما ظاهرا همان‌طور که در مثل‌های فارسی آمده «سرکنگبین صفرا فزود»، استقبال از این کتاب نیز فراتر از حد تصور بوده و اتفاقا کسانی آن را خریداری و مطالعه یا توصیه می‌کنند که اصلا چنین قصد و غرضی ندارند. بلکه بیشتر جزو مدافعان جریان‌های راست افراطی در اروپا هستند که به نوعی خواستار احیای قدرت گذشته و بخصوص پاکسازی نژادی ژرمن هستند و بشدت با حضور مسلمانان و مهاجران مخالفت می‌ورزند. چاپ این کتاب از نظر بسیاری از کارشناسان بخصوص در این شرایط بیانگر وجه دیگری از رشد و توسعه فعالیت گروه‌های افراطی و شخصیت‌های جنجالی (یک نمونه‌اش دونالد ترامپ) در کشورهای غربی است که با خود موج‌هایی از نژادپرستی و نفرت‌پراکنی‌های فرقه‌ای و طایفه‌ای را به ارمغان آورده‌اند.

اما از این خبر که بگذریم یک سوال اساسی ذهن را رها نمی‌کند و آن این‌که به‌راستی در این کتاب چه نوشته شده که این همه از آن استقبال شده و می‌شود؟ رمز و راز ماندگاری این کتاب در چیست؟

کتاب «نبرد من» را آدولف هیتلر حدود یک قرن پیش به نگارش درآورد. بخشی از این کتاب را او زمانی که در زندان بود، نوشت و مابقی را وقتی درحال قدرت گرفتن در آلمان بود، تکمیل کرد. بعدها بر این کتاب حاشیه‌هایی نوشته شد اما اصل کتاب فراتر از 150 صفحه نیست. اصلی‌ترین موضوع کتاب شرح حال زندگی هیتلر و تکوین تحصیلی و خانوادگی او درکنار توضیح دیدگاه‌هایش نسبت به آلمان و حزب نازی است. در لابه‌لای سطور این کتاب اما نفرت‌پراکنی عجیبی نسبت به یهودیان به چشم می‌خورد. هیتلر در ادامه همین تفکرات بود که کوره‌های آدم‌سوزی را به راه انداخت. تاکنون میلیون‌ها نسخه از این کتاب چاپ و منتشر شده است. شاید باور نکنید اما در ایران نیز گفته می‌شود تاکنون دست‌کم 20 بار این کتاب در تیراژهای مختلف و با دو ترجمه متفاوت چاپ و منتشر شده است. کتاب «نبرد من» به اکثر زبان‌های دنیا ترجمه شده است. در آلمان به مدت 70 سال انتشار این کتاب ممنوع بود اما اخیرا چنان‌که در خبر دیدید چاپ آن دوباره از سرگرفته و با چه استقبالی هم مواجه شده است.

شاید بد نباشد بدانید که در سطح جهانی بعد از کتاب مقدس دومین کتابی که بالاترین رقم فروش را هرساله به‌دست می‌آورد کتاب «شازده کوچولو» اثر اگزوپری است. کتابی کوچک و پر مغز و بی‌نظیر در عشق و دوستی و تامل در رفتارهای آدمی. به نظر می‌رسد کتاب «نبرد من» آدولف هیتلر نیز جزو کتاب‌های پرفروش جهان باشد و این تعجب ما را بیشتر برمی‌انگیزد. آیا چنان‌که بعضی می‌گویند ما داریم به رغم رشد رسانه‌های دیجیتال و پیشرفت‌های تکنولوژیک به عصر تاریکی بازمی‌گردیم؟ یا آیا چنان‌که بعضی دیگر می‌گویند گرایش به خیر و شر از ازل تا ابد پا به پای بشر بوده و این روند قرار است تا انتهای تاریخ ادامه داشته باشد؟ به قول باباطاهر «مطاع کفر و دین بی‌مشتری نیست / یکی این و یکی آن را پسندد».

محمدعلی عسگری - جام‌جم