مختاباد: موسیقی کوچه بازاری منبع برخی نوحه خوان ها شده است

به گزارش جام جم آنلاین مختاباد از آن سال به بعد آلبوم ها و آهنگ های بسیاری را تولید و منتشر کرد و علاوه بر اجراهای داخلی، نوا و موسیقی ایرانی را در بسیاری از کشورهای جهان سرداده است. چندین اجرا و آهنگ او با مضامین عاشورایی، بهانه گفت و گویی با این خواننده سنتی شد.

جناب مختاباد، ایام عاشورای حسینی است. موسیقی عاشورایی را چگونه می بینید؟

عاشورا، حادثه ای بود که در تمام ابعاد زندگی مسلمانان بخصوص شیعیان تأثیرگذار شد. یکی از این ابعاد، بخش هنر، نمایش، ادبیات و موسیقی است. موسیقی ما به گونه ای با فلسفه عاشورا تعامل داشته و دارد که در بسیاری موارد این مکتب، موسیقی ما تکامل و جهت داده است. تعزیه و تعزیه خوانی نمونه بارز این تاثیر شگرف است.

درباره ارتباط موسیقی و تعزیه بیشتر توضیح می دهید؟

تعزیه در واقع میکسی از موسیقی و تئاتر است. تعزیه یکی از ریشه های اصلی ایجاد و تقویت موسیقی سنتی ایرانی است و بسیاری از خوانندگان و ردیف دانان موسیقی ایرانی مانند مرحوم تاج اصفهانی و مرحوم اقبال آذر کار خود را با تعزیه خوانی شروع کردند.

با این تعریف، گویا تعزیه خوانان با نوعی از موسیقی آشنایی داشتند؟

بله، زمانی نوحه خوان ها و تعزیه خوان ها، ردیف دان های قابلی بودند و ریتم و موسیقی را به خوبی می شناختند. در گذشته هرکسی اجازه نداشت نوحه خوانی کند. ریتم نوحه ها و رجزهای تعزیه خوان ها آنچنان علمی و صحیح بود که بسیاری از موسیقی دانان حرفه ای و آکادمیک از این نوع موسیقی الهام می گرفتند.

چگونه است که عامه مردم با موسیقی عاشورایی و تعزیه همنوایی و همراهی می کنند؟

چون احساسی نوستالوژیک برای عموم مردم دارد. فلسفه عاشورا سیزده قرن است که جزیی از فرهنگ مردم ایران شده است. لذا گرایشی درونی به این گونه موسیقی و تعزیه وجود دارد. این تاثیر حتی به غیر ایرانیان هم سرایت داشته است. به عنوان نمونه « چرکوفسکی» موسیقیدان روسی وقتی تعزیه را از نزدیک دیده بود، اذعان کرد:« در تمام زندگی ام نمایشی ندیدم که هم بازیگر و هم تماشاگر در آن گریه کنند، تعزیه آدم را مبهوت می کند».

با توجه به شناخت و تجربه ای که از موسیقی در اروپا دارید، آیا چنین موسیقی هم در غرب وجود دارد؟

بله، در اروپا هم نمایش هایی تعزیه گونه برای مسیح می سازند و حتی بسیاری از آنها میخ و تیغ هایی بر سر زنجیر گذاشته و بر تن خود می زنند و خون از بدن خود جاری می کنند. بسیاری از موسیقی دان های بزرگ اروپا مانند باخ و بتهوون کار خود را از مکتب موسیقی کلیسایی آغاز کردند. به عبارت بهتر، پایه اصلی موسیقی اروپا، کلیسا و موسیقی مذهبی بود.

اشاره کردید که زمانی نوحه خوان ها ردیف دانان قابلی بودند، آیا این امر امروزه هم مشاهده می شود؟

متاسفانه امروزه شاهد این مسئله هستیم که موسیقی کوچه بازاری، ذلیل و ضعیف به منبع الهام برخی نوحه خوان های جدید تبدیل شده است. در حالیکه روزگاری ریتم نوحه ها و سبک نوحه خوانی ها منبع الهام موسیقی دانان بود. مقام معظم رهبری هم بارها نسبت به اینگونه نوحه خوانی های جدید هشدار داده اند. برخی از شعرهای خوانده شده به جای عرض ارادت در واقع توهین به ساحت ائمه معصوم و به نوعی تحریف است. ای کاش برخی مداحان پیش از خواندن، یک دور کامل کتاب تحریفات عاشورای شهید مطهری را مطالعه کنند.

آیا این گونه نوحه خوانی که انتقاد شمار را برانگیخته است از رسانه ملی هم پخش می شود؟

بله، این اشکال به رسانه ملی هم وارد است. رسانه ملی نباید هر مداحی را که نیم صدایی دارد بیاورد و آن مداح هرچه به ذهنش می رسد بگوید. برخی مداحان طوری مدیحه سرایی می کنند که انگار امام حسین(ع) فردی ضعیف بود و نیازمند اشک و گریه مردم است.
البته نوحه هایی که از رسانه ملی پخش می شود 180 درجه با نوحه هایی که در فضای مجازی و شبکه های اجتماعی دست به دست می شود متفاوت است. در فضای مجازی برخی نوحه خوان ها برای شهرت طلبی و ازدیاد طرفداران خود از سبک ها و ریتم هایی که شباهتی به مجلس عزا و سینه زنی است بهره می برند. برخی دیگر هم از فرهنگ عاشورایی برای نیل به مقاصد سیاسی و اقتصادی استفاده می کنند. لذا کنترل و نظارت بر برخی شعرها، سبک ها، نوحه خوانی ها و حتی مداحان لازم است.

محمد زندکریمخانی - جام جم آنلاین