تجارت هنر در فضای مجازی

به گزارش جام‌جم، سازمان میراث فرهنگی و گردشگری، از فعالیت 170 سایت اینترنتی برای فروش آنلاین صنایع دستی و ارائه تسهیلات به این سایت‌ها برای توسعه کسب و کار خبر می‌دهد، آن گونه که پویا محمودیان، معاون صنایع دستی سازمان میراث فرهنگی می‌گوید، این سازمان از سال گذشته ارائه تسهیلات به تجارت الکترونیک در حوزه صنایع دستی را در دستور کار خود قرار داده و از همان زمان، دو سایت فعال در فروش مجازی محصولات صنایع دستی از این معاونت برای توسعه کسب و کارشان تسهیلات دریافت کرده‌اند. در این راستا تاجران و تولیدکنندگان فرش دستباف نیز برای عقب نماندن از قافله انقلاب اطلاعات، وارد جرگه تجارت الکترونیک شده‌اند و از ابتدای این هفته یکی از سایت‌های مشهور فروش اینترنتی، فرش دستباف را نیز در فهرست کالاهای خود گنجانده است.

استقبال نسل جوان از تجارت الکترونیک

با وجود همه این خبرهای خوش، پرسش اصلی این است که آیا می‌توان بدون دیدن و لمس فرش دستباف، ریسک کرد و برای خرید آن دست به جیب شد؟ این مسأله در مورد صنایع دستی هم صدق می‌کند. در حالی که بازار صنایع دستی و هنرهای سنتی کساد است و دست و دل ما ایرانی‌ها برای خرید محصولات هنرمندان و صنعتگران ایرانی می‌لرزد، چه کسی حاضر می‌شود خطر خریدن جنس ندیده را به جان بخرد و صرفا با مشاهده چند عکس و خواندن توضیحاتی مختصر درباره یک محصول، پولی پرداخت کند؟ بویژه این‌که کمتر پیش می‌آید محصولات صنایع دستی با یکدیگر مو نزنند و به طور کلی یکی از ویژگی‌های محصولات صنایع دستی و فرش دستباف نیز همین است که یگانه و تکرار نشدنی هستند. این همان نکته‌ای است که بهمن نامور مطلق، معاون صنایع دستی کشور نیز آن را به عنوان یکی از چالش‌ها در گسترش تجارت الکترونیک صنایع دستی می‌شناسد. هر چند او اساسا بازرگانی و تجارت را مشکل اصلی صنایع دستی و هنرهای سنتی کشور برمی‌شمارد؛ خواه در دنیای واقعی، خواه در فضای مجازی. البته به گمان او، نسل جدید نسبت به نسل‌های پیشین، در مواجهه با تجارت الکترونیک انعطاف‌پذیرتر است.

هنوز صنایع دستی خودمان را نمی‌شناسیم

مدتیست سایتی در ایران، تجارت الکترونیک و فروش اینترنتی محصولات صنایع دستی را در دستور کار خود قرار داده و بتازگی فرش را نیز در فهرست محصولات خود گنجانده است. مدیرعامل این سایت به جام‌جم می‌گوید: از چندی قبل، بخشی را برای فروش صنایع دستی و فرش‌های دستباف در سایت راه‌اندازی کرده‌ایم، اما هنوز با ایده‌آلی که در نظرمان بود فاصله دارد. آن طور که مدیرعامل سایت می‌گوید مطالعه آمارها و میزان فروش صنایع دستی و فرش نشان می‌دهد که قشر جوان، هنوز صنایع دستی را به خوبی نمی‌شناسند: جوان‌ها هنوز با انواع صنایع دستی ایرانی آشنا نیستند و گاهی به سختی آنها را از هم تمیز می‌دهند و باید در این زمینه اطلاع‌رسانی و فرهنگسازی شود.

جای خالی تولید قانونمند و پیوسته

مشکل دیگری که فعالان تجارت الکترونیک در فروش الکترونیک فرش با آن روبه‌رو می‌شوند، دستباف‌های بی‌نام و نشان یا به اصطلاح، بی‌شناسنامه هستند.

در حوزه صنایع دستی هم پیچیدگی‌ها کم نیست. مدیرعامل سایت یاد شده می‌گوید: برخی کارگاه‌ها به علل گوناگون هویت حقوقی ندارند و نمی‌توانند فاکتور صادر کنند و هرچند کالاهایشان مرغوب است، اما سایت‌های تجارت الکترونیک به علت نقص قانونی این کارگاه‌ها، از محصولاتشان محروم می‌شوند، ضمن آن که بسیاری از کارگاه‌های صنایع دستی حجم تولید پایینی دارند و نمی‌توانند پیوسته و منظم، کالاهایشان را در اختیار سایت‌های تجارت الکترونیک پرمشتری قرار بدهند.

جیب خالی هنرمندان و محصولات بدون بیمه

گردانندگان سایت‌های تجارت الکترونیک، از نبود برنامه‌ریزی و نقص در تولید پیوسته صنایع دستی سخن می‌گویند، اما تولیدکنندگان این محصولات هم گله‌هایی دارند. مدیر سایت دیگری در گفت‌وگو با جام‌جم شرح می‌دهد، بسیاری از سایت‌های تجارت الکترونیک، به صورت امانی کالاها را تحویل می‌گیرند تا فقط در صورتی که کالا فروخته شد، هزینه‌اش را پرداخت کنند و این وضع باعث می‌شود تا مدت مدیدی جیب تولیدکننده خالی بماند و توان اقتصادی را برای تولید محصولات جدید از دست بدهد.

انجمنی در دل اتاق بازرگانی

به نظر می‌رسد گره بسیاری از مشکلات در حوزه فروش الکترونیک صنایع دستی و فرش، در صورتی باز می‌شود که از فروشندگان این محصولات حمایت شود. خانم پویا محمودیان، مدیرکل صادرات صنایع دستی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری اعتقاد دارد، بهترین راه حمایت از فروشگاه‌های مجازی صنایع دستی، راه‌اندازی انجمنی برای فروش این نوع محصولات در بدنه اتاق بازرگانی است تا آنها بتوانند برای احقاق حقشان در آن اقدام کنند.

اصل لازم برای راه‌اندازی چنین انجمنی در گام نخست، این است که سایت‌های باکیفیت و امین از سایت‌های بی‌کیفیت جدا شوند که برای اجرایی شدن این هدف هم مدتی است معاونت صنایع دستی سازمان میراث فرهنگی اقدام به نشاندار کردن سایت‌های منطبق با استانداردهایش از طریق لوگوی اعتماد کرده تا مردم و تولیدکنندگان صنایع دستی و فرش بتوانند سایت‌های تجارت الکترونیک مجاز و متخصص را تشخیص دهند و برای تعامل سازنده و موثر، به آنها اعتماد کنند.

کمیل انتظاری