درس‌های پیش‌روی فرانسه

معمولا شباهت بحران‌ها موجب می‌شود در مدیریت بحران با توجه به تجربیات در بحران‌های مشابه گذشته، راه مقابله با بحران باز شود لذا دولت فرانسه می‌تواند از اشتباهات راهبردی دولت نومحافظه‌کار جورج بوش پسر که حمله به برج‌های دوقلو را جنگ صلیبی و تمدنی توصیف کرد و در نتیجه فرصت‌های تاریخی برای مبارزه با تروریسم را از دست داد، درس بگیرد و در دام تروریست‌های داعش که حمله به فرانسه را حمله به یک کشور صلیبی توصیف کرده‌اند، نیفتد.

مهم‌تر آن که عملیات تروریستی فرانسه به 11 سپتامبر آمریکا تشبیه شده، اما این عملیات تفاوت‌های بارزی با عملیات 11سپتامبر دارد.

این تفاوت‌ها فرصت‌هایی را فراهم می‌سازد که استفاده از آنها می‌تواند برنامه فرانسه را برای مبارزه با تروریسم کارآمد و موثر سازد. برخی از این تفاوت‌ها عبارتند از:

1 ـ عملیات 11 سپتامبر بسیار غافلگیرکننده بود. در حالی که فرانسه قبلا علائم و نشانه‌هایی از فعالیت تروریست‌ها در داخل خاک فرانسه دریافت کرده بود. مهم‌ترین علائم و نشانه‌ها عملیات تروریستی 7 ژانویه 2015 بود. با توجه به این نکته است که امروزه برخی منتقدان دولت فرانسه، از این دولت به دلیل نادیده گرفتن این علائم و انجام ندادن اقدامات لازم برای پیشگیری از اقدامات تروریستی انتقاد می‌کنند.

2 ـ با توجه به غافلگیری بسیار بالای عملیات تروریستی 11 سپتامبر و ایجاد رعب و وحشت فراوان در آمریکا، تصمیم‌گیران آمریکایی با محدودیت‌ها و فشردگی زمان برای تصمیم‌گیری مواجه بودند. بسیاری از تحلیلگران شتابزدگی و نسنجیده عمل کردن دولت وقت آمریکا را ناشی از این وضع می‌دانند، اما دولتمردان فرانسه که علائم و نشانه‌های فعالیت تروریست‌ها را در فرانسه دریافت کرده‌اند باید سناریوهای مختلفی برای مقابله با وضع بحرانی آماده کرده باشند. در دست بودن سناریوهای مختلف فشار محدودیت‌های زمانی را می‌کاهد و امکان تصمیم‌گیری سنجیده را فراهم می‌سازد.

3 ـ چگونگی اجرای عملیات تروریستی در فرانسه با 11 سپتامبر نیز متفاوت بود. در عملیات تروریستی 11 سپتامبر حملات هوایی با به دست گرفتن کنترل هواپیماها توسط تروریست‌ها صورت گرفت. شیوه‌ای که نمونه‌ای در تاریخ نداشت، اما عملیات تروریستی فرانسه چه در هفتم ژانویه و چه در 13 نوامبر روی زمین صورت گرفت. شیوه‌ای که بارها و بارها تکرار شده و نیروهای اطلاعاتی، امنیتی، نظامی و انتظامی فرانسه تجربیات فراوانی از مقابله با این نوع عملیات دارند.

4 ـ چهارمین و مهم‌ترین تفاوت که فرصتی پیش روی دولت فرانسه قرار داده، این است که بعد از وقوع حملات 11 سپتامبر آمریکا، وقتی کاخ سفید تصمیم برای مبارزه با القاعده را اعلام کرد از حکومت طالبان که بر افغانستان حکومت می‌کرد و به القاعده اجازه فعالیت در افغانستان داده بود، خواستار همکاری برای مقابله و دستگیری رهبران القاعده شد. طالبان با این درخواست آمریکا مخالفت کرد و به حمایت از القاعده پرداخت؛ موضوعی که دستگیری رهبران القاعده را برای آمریکا بسیار دشوار کرد، اما وقتی فرانسه مبارزه با داعش را اعلام کرد، دولت سوریه آمادگی خود را برای همکاری اعلام کرد. این همکاری اگر به تحقق بپیوندد، می‌تواند نتایج مثبتی برای فرانسوی‌ها در مبارزه با داعش به همراه داشته باشد.

توجه به تفاوت‌ها و استفاده از فرصت‌هایی که از آنها ناشی می‌شود می‌تواند فرانسه را در رسیدن به اهدافش کمک کند.

به نظر می‌رسد برخی تصمیمات دولت فرانسه نتیجه توجه به این موارد است.

چنان که پاریس که در ابتدای عملیات روسیه علیه گروه تروریستی داعش با آن مخالفت کرد، اینک اعلام کرده با روسیه برای مبارزه با داعش هماهنگی و همکاری می‌کند.

دکتر حاکم قاسمی - عضو هیات علمی دانشگاه بین‌المللی امام خمینی(ره) / روزنامه جام جم