رقابت غول‌های فناوری جهان

زاکربرگ معتقد است دسترسی به اینترنت به پایان فقر شدید در جهان می‌انجامد. در حال حاضر کارشناسان مهم‌ترین مشکل برای توسعه اینترنت در جهان را کمبود بودجه می‌دانند. چنان‌که سازمان ملل متحد در یکی از گزارش‌های خود درباره وضع اینترنت در جهان اشاره می‌کند: «در بسیاری از فقیرترین کشورهای جهان، در حالی که وجود اینترنت و پهنای باند می‌تواند به توسعه بینجامد و بسیاری از مشکلات را حل کند، کماکان ارائه خدمات عمومی پهنای باند گران‌ است و همین موضوع به عنوان عاملی بازدارنده، سرعت توسعه اینترنت در این مناطق را کند کرده است.»

مشکل دیگر این است که مساحت بسیاری از کشورها را مناطق بیابانی تشکیل می‌دهد. اصولا در چنین مناطقی زیرساخت‌های سیم‌کشی تلفن ثابت و برج‌های مخابراتی وجود ندارد.

مزایای اینترنت جهانی

تصور کنید اگر رویای اینترنت فراگیر در جهان محقق شود، در صورت بروز سوانح طبیعی همچون سیل، سونامی و زلزله کار امدادرسانی و پیدا کردن مجروحان و مفقودانی که احتمالا هر یک از آنها یک گوشی تلفن همراه هوشمند متصل به اینترنت در جیب خود دارند تا چه اندازه آسان خواهد شد.

مطالعات نشان می‌دهد در بسیاری از کشورهایی که این روزها با مشکل بیکاری و نبود زیرساخت‌های ارتباطی و اقتصادی دست به گریبانند، رواج تجارت جهانی مبتنی بر وب می‌تواند رهیافت موثری برای ایجاد اشتغال، توسعه گردشگری و ایجاد زمینه‌های تازه برای سرمایه‌گذاری باشد. کارآفرینان موفق جهان معتقدند هنوز زمینه‌های بکر زیادی برای سرمایه‌گذاری، بویژه در دو قاره آسیا و آفریقا وجود دارد که توسعه اینترنت و فراهم شدن دسترسی بخش وسیعی از جمعیت این دو قاره به شبکه جهانی وب، به شناسایی و معرفی استعدادها و قابلیت‌های سرمایه‌گذاری در این مناطق کمک خواهد کرد. این امر می‌تواند زمینه تولید ثروت در این قاره‌ها را فراهم کند و شاید به این ترتیب غیرمستقیم زمینه‌ای برای ریشه‌کنی فقر و گرسنگی در بسیاری از مناطق بحران زده جهان باشد.

اگر بخواهیم به طرح‌های رایج توسعه اینترنت در جهان از طریق خطوط مخابراتی فیبرنوری و غیره تکیه کنیم، خبرهای خوشی از تحقق اینترنت فراگیر در جهان نخواهیم شنید. این روزها کارآفرینان و مدیران موفق دنیای تجارت الکترونیک می‌گویند راه حل این موضوع در دو کلمه خلاصه می‌شود: دنبالش بگرد!

اکنون گوگل، فیسبوک، اسپیس ایکس و چند سازمان دیگر در جستجوی تحقق طرح‌هایی برای ارائه خدمات اینترنتی از طریق ماهواره‌های مدارپایین یا پهپادهای پرنده در ارتفاع بالا و بالن‌ها هستند. آنچه در کادرهای زیر می‌خوانید خلاصه‌ای است از طرح‌های چهار بازیگر بزرگ دنیای فناوری برای غلبه بر مشکل دسترسی به اینترنت در مناطق فقیر یا دورافتاده.

نظر منتقدان

منتقدان می‌گویند بردن این تعداد ماهواره کوچک به فضای شلوغ اطراف زمین کار آسانی نخواهد بود. برای مثال کمپانی‌هایی که هدایت ماهواره‌ها را در ارتفاع 35 هزار و 400 متری از سطح زمین به‌عهده دارند نگرانند در شرایط خاص سیگنال‌ ماهواره‌هایی که در مدار نزدیک زمین قرار دارند در ارسال سیگنال‌های ماهواره‌هایشان تداخل ایجاد کند.

مشکل دیگر این است که چطور کمپانی‌ها می‌توانند هزاران ماهواره را به سرعت و با هزینه‌ای ارزان بسازند. «وان‌وب» سفارش ساخت 900 ماهواره را به کمپانی فرانسوی‌الاصل ایرباس داده است، به این صورت که هر روز چهار ماهواره ساخته شود. گفته می‌شود بیشتر این ماهواره‌ها قرار است در ایالات متحده ساخته شود. به این ترتیب باید فرآیند ساخت در مقیاس وسیع و بازده صنعتی مورد بازبینی قرار گیرد و این اتفاق مهیجی برای صنعت جهان در مقطع کنونی خواهد بود. با این حال به نظر می‌رسد اگر همه چیز طبق برنامه پیش برود، بزودی اصطلاح «شبکه جهانی وب» به معنای حقیقی خود نزدیک‌تر خواهد شد.

پروژه لون گوگل

طرح: بالن‌هایی که انرژی‌شان را از نور خورشید می‌گیرند، سیگنال‌های اینترنت را به ایستگاه‌های زمینی، خانه‌ها، اداره‌ها یا مستقیما به وسایل شخصی ارائه خواهند کرد.

مکان: گوگل می‌گوید این بالن‌ها در ارتفاع 18 تا 27 کیلومتر از سطح، بالاتر از خطوط پروازی هواپیماها در جو شناور خواهند بود و دورادور زمین پراکنده خواهند شد. هر بالن حدود صد روز کار خواهد کرد.

تعداد: به گفته مایک کاسیدی مدیر این پروژه، گوگل می‌خواهد ده‌ها و بلکه هزاران نمونه از این بالن‌ها را به پرواز درآورد.

هزینه: گوگل هزینه دقیقی اعلام نکرده و به‌طور کلی گفته است هزینه ارسال هر بالن ده‌ها هزار دلار است که البته این رقم بسیار ارزان‌تر از هزینه ماهواره‌های مخابراتی است.

زمان: کار تست این بالن‌ها اکنون آغاز شده است.

وان‌وب

طرح: کمپانی وان‌وب (OneWeb) درصدد است تا با پرتاب بیش از 600 ماهواره کوچک، دسترسی به اینترنت پرسرعت را برای کاربران فراهم کند.

مکان: ماهواره‌ها در مداری به ارتفاع 1200 کیلومتر به دور زمین خواهند چرخید. به عبارت دیگر آنها نسبت به ماهواره‌های فعلی که دسترسی ما را به اینترنت فراهم می‌کند و در ارتفاع 35400 کیلومتری سطح زمین واقع شده‌اند، بسیار نزدیک‌تر هستند. فاصله کوتاه‌تر، سرعت ارسال سیگنال‌ها را افزایش می‌دهد.

مالک: کمپانی وان‌وب را گرگ ویلر راهبری می‌کند که ریچارد برانسون، از بازرگانان کمپانی ویرجین گلکتیک، حامی آن است.

برانسون معتقد است این اقدامات گام موثری برای پر کردن شکاف بین ثروتمندان و فقرا در جهان خواهد بود.

هزینه: برآورد اولیه از اجرای این پروژه بین 5/1 تا دو میلیارد دلار است.

زمان: پیش‌بینی شده است که خدمات این سرویس از سال 2019 آغاز شود.

اسپیس ایکس

طرح: اسپیس ایکس که در حال حاضر مشغول ارائه خدمات خود به ایستگاه فضایی بین‌المللی است، در نظر دارد 4000 ماهواره کوچک و کم‌هزینه را برای دسترسی به اینترنت در مدار زمین قرار دهد.

مکان: همچون ماهواره‌های وان‌وب، ماهواره‌های اسپیس ایکس نیز در مداری به ارتفاع 1200 کیلومتر از سطح زمین ارائه خدمات اینترنت پرسرعت را میسر خواهد کرد.

مالک: ایلان ماسک، مؤسس کمپانی‌های اسپیس ایکس و پِی‌پَل. وی معتقد است قابلیت عظیمی در این طرح‌ بلندمدت نهفته است و بزودی فناوری اطلاعات در این حوزه نسبت به طرح فعلی ماهواره‌های ارائه‌کننده خدمات اینترنتی پیشرفت قابل ملاحظه‌ای خواهد کرد.

هزینه: در ابتدای سال 2015 گوگل و فیدیلتی، یک میلیارد دلار روی این پروژه سرمایه‌گذاری کردند.

زمان: نخستین تست‌های این فناوری از سال 2016 آغاز خواهد شد.

فیسبوک

طرح: فیسبوک هواپیمای بدون سرنشینی به نام عقاب (Aquila) برای ارائه سیگنال‌های اینترنت ساخته است. این هواپیما به کلی با سلول‌های خورشیدی پوشیده شده و بال‌هایی بزرگ به طول 43 متر دارد؛ تقریبا به اندازه بال‌های هواپیمای بوئینگ 737. اندی کوکس، مدیر این پروژه می‌گوید: این هواپیما برای پرواز سه ماهه در ارتفاع 18 کیلومتر از سطح زمین ساخته شده است. این هواپیماها از لیزر برای ارائه اینترنت پرسرعت تا گستره‌ای به شعاع 80 کیلومتر در سطح زمین استفاده خواهند کرد.

زمان: زاکربرگ، مدیر فیسبوک می‌گوید ظرف چند ماه آینده این سامانه‌ها را تست و اشکالاتش را برطرف خواهیم کرد و به این ترتیب می‌توانیم نسبت به عملکرد مطلوب آنها مطمئن شویم.

هزینه: اعلام نشده است.

منابع: سی‌.ان.‌ان، بی.‌بی.‌سی و وال استریت ژورنال

کاظم کوکرم