نقشه‌ای برای حل بحران آب

بنابراین با توجه به محدودیت منابع آب، میان امکان تامین و میزان تقاضا در جهان ناهماهنگی وجود دارد که موجب بروز بحران می‌گردد. هنگامی که این عدم تعادل با راهکارهای مناسب و مدیریتی کارآمد قابل مهار نباشد موضوع آب در ابعاد مختلف چه محلی، منطقه‌ای و چه در بعد جهانی دچار بحران شدیدی خواهد شد.

بخشی از عدم تعادل در منابع آب ناشی از تاثیرگذاری اقدامات و فعالیت‌های انسان روی منابع آب است. افزایش جمعیت، بهره‌برداری بی‌رویه از منابع آب و ذخایر موجود که موجب افت آب‌های زیرزمینی و نیز اثرات مخرب فعالیت انسان روی محیط زیست، همگی زمینه را برای چالش‌های سنگین در بهره‌برداری از منابع آب شیرین فراهم می‌کند. دریاها و اقیانوس‌ها که از جمله منابع حیاتی آب است امروزه به روش‌های مختلف از جمله توسط کشتی‌ها، ورود فاضلاب‌های صنایع، مواد رادیواکتیو، مواد نفتی و... به‌شدت آلوده شده‌اند که موجب کاهش و نابودی بسیاری از گونه‌های جانوری و گیاهی که منشا دریایی دارند، شده و توجه بیشتر جهانیان به مسائل زیست محیطی اقیانوس‌ها و دریاها را باعث شده است.

آلودگی در کشور ما نیز باعث به خطر افتادن و مرگ و میر زیاد فوک‌ها و گونه باارزش تاس‌ماهی در دریای خزر که منبع بسیار غنی از ماهی‌های خاویاری و انواع دیگر ماهی است و آسیب رساندن به مرجان‌های خلیج‌فارس و دریای عمان گردیده است.

استفاده بیشتر از نیاز از منابع آبی و غیرمنصفانه از محیط زیست در دهه‌های اخیر موجب شده بشر در راستای تخریب و کاهش کیفیت منابع آب گام بردارد که کاهش و کمبود تولیدات کشاورزی از عواقب آن است. کشاورزی سنتی و کم‌بازده نیز از عوامل مهم بحران به‌حساب می‌آید که ادامه این روند موجب کاهش بهره‌وری اقتصادی بخش کشاورزی و بروز آسیب‌های بزرگ در وضعیت اقتصادی و معیشتی کشاورزان خواهد شد. لذا از جمله راه‌کارهایی که می‌تواند به کاهش بحران و بهبود وضعیت آب کمک نماید عبارتند از:

ـ جلوگیری از برداشت‌های غیرمجاز آب، حفر چاه‌های غیرمجاز و توسعه بی‌رویه اراضی قابل کشت عمدتا از طریق فرهنگسازی توسط رسانه‌ها، جراید، نشریه‌ها، بروشورها و شوراهای اسلامی روستاها

ـ ضرورت چاره‌اندیشی‌های لازم در زمینه مدیریت آب و بازگردانی پساب به چرخه مصرف

ـ تقویت و تشویق کشاورزان و جوامع روستایی به مدرنیزه کردن اراضی تحت آبیاری خود با اعطای تسهیلات و فراهم نمودن امکانات لازم

ـ تجدیدنظر اساسی و بازنگری کلی الگوهای کشت در سراسر کشور با در نظر گرفتن شرایط اقلیمی مناطق مختلف

ـ تشویق و ترغیب کشاورزان به کاشت محصولات کم‌مصرف و جلوگیری از کاشت محصولات پرمصرف و کم‌بازده

ـ تشکیل و تقویت تعاونی‌ها و تشکل‌های کشاورزی و آب‌بران در هر منطقه و مشارکت دادن کشاورزان در مدیریت آب.

جلال شادمان

کارشناس ارشد منابع آب