معمای حل نشده بخاری نفتی مدارس

بعد از این حادثه بود که بخاری‌های نفتی مدارس زیر ذره‌بین رفت، بخصوص بخاری‌های نفتی چکه‌ای که راحت‌تر از کاربراتوری‌ها گُر می‌گیرد و فاجعه به بار می‌آورد. آتش‌سوزی شین‌آباد به یک تعبیر برای مدارس ایران مسبب خیر شد؛ زیرا پس از این حادثه بود که سیستم گرمایشی غیراستاندارد کلاس‌های درس از تریبون مجلس فریاد شد و بودجه‌ها به سمتش رفت.

سال91 گرچه برای شین‌آباد سال غم بود، اما این حادثه خیری برای کل کشور داشت و آن آغاز شتابان حذف بخاری‌های نفتی و جایگزینی‌اش با سیستم گرمایش مرکزی بود. با این حال هنوز اوضاع بر وفق مراد نیست، نه مطابق میل مسئولان و نه باب میل مردم.

چقدر بخاری غیراستاندارد داریم؟

رئیس سازمان ملی استاندارد دیروز درحد اشاره‌ای اظهارنظر کرد، اما همین اشاره برای هشدار دادن و مطالبه کافی بود. نیره پیروزبخت روز گذشته در حلقه خبرنگاران قرار داشت که گفت نیمی از بخاری‌های مدارس باید اصلاح و تعویض شود؛ زیرا فقط نیمی از آنها قابل استفاده است.

او افزود: سال گذشته با بررسی بخاری‌های مدارس در برخی استان‌ها به این جمع‌بندی رسیدیم و گزارش خود را به وزارت آموزش و پرورش ارسال کردیم که این وزارتخانه اقدامات اصلاحی را آغاز کرده است؛ این اظهارات را خبرگزاری صدا و سیما مخابره کرده است.

این که نیمی از بخاری‌های مدارس ناایمن است به این معنی است که باید بابت نیمی از کلاس‌های درس که با بخاری نفتی یا گازی گرم می‌شود، نگران بود. اما زمستان امسال چه تعداد کلاس درس چنین وضعی دارد؛ پرسشی بود که روز گذشته پاسخش را از سازمان نوسازی و تجهیز مدارس کشور پیگیر شدیم.

مسئول پاسخگو به ما علی شهری، مدیرکل برنامه‌ریزی این سازمان بود که گفت تا قبل از سال 92، 211 هزار کلاس درس در کشور سیستم گرمایشی غیراستاندارد داشت که ازآن سال تا امروز سیستم گرمایشی حدود صد هزار کلاس اصلاح شده و از بخاری به سیستم گرمایش مرکزی تغییر ماهیت داده است.

یک محاسبه سرانگشتی نشان می‌دهد که هنوز بیش از 110 هزار کلاس درس مشکل گرمایش دارد و بعید نیست روزی در یکی از آنها حادثه‌ای رخ دهد. با این حال علی شهری می‌گوید: امسال 45 هزار کلاس درس از آمار کلاس‌های در معرض آسیب خارج می‌شود و تعداد کلاس‌های باقیمانده به حدود 70 هزار می‌رسد.

طبق این آمارها روند اصلاح سیستم گرمایشی مدارس روندی با سرعت معقول است؛ اما وقتی میانگین جمعیت دانش‌آموزی در کلاس‌های درس را در تعداد کلاس‌های ناایمن ضرب کنیم، ضرورت نگرانی در زمستان بهتر به چشم می‌آید. اگر میانگین دانش‌آموزان در هر کلاس درس را 30 نفر و تعداد کلاس‌هایی را که امسال نوبت اصلاح سیستم گرمایشی‌شان نمی‌شود، 70 هزار کلاس در نظر بگیریم، نتیجه این است که حدود دو میلیون و صد هزار دانش‌آموز در معرض آسیب قرار دارند و 70 هزار کلاس درس قابلیت تبدیل به کانون بحران را دارد.

چقدر پول نیاز داریم؟

بی‌مایه فطیر است، همیشه و همه جا و برای همه کس از جمله برای اصلاح سیستم گرمایشی مدارس و راه‌اندازی پکیج و شوفاژ در آنها . البته اعتبارات می‌رسد، اما نه آن طور بی‌وقفه و کافی که بساط بخاری‌های نفتی و گازی غیراستاندارد را از مدارس جمع کند. سال 93 مجلس مصوب کرد که از محل عوارض گاز مصرفی از مشترکان، 300 میلیارد تومان به مدارس بپردازد که البته طبق گفته‌های مرتضی رئیسی، رئیس سازمان نوسازی و تجهیز مدارس (درگفت‌وگو با مهر) تا دی ماه فقط 140 میلیارد تومان آن پرداخت شد.

همین پرداخت‌های نامنظم و کمتر از مبلغ مصوب است که روند اصلاح سیستم گرمایشی مدارس را کند می‌کند. آن طور که علی شهری، مدیرکل برنامه‌ریزی سازمان نوسازی مدارس به ما می‌گوید: از ابتدای امسال تاکنون از محل عوارض گاز فقط صد میلیارد تومان به دست سازمان رسیده که با هر یک میلیارد تومان می‌توان حدود 140 تا 150 کلاس درس را استانداردسازی کرد.‌ (صد میلیارد تومان کفاف استانداردسازی حدود 1500 کلاس درس را می‌دهد که در مقابل آمار کشوری کلاس‌های ناایمن رقم کوچکی است)

بدیهی است با این سرعت، سال‌ها باید منتظر حذف بخاری‌های ناایمن از مدارس بود و شاید منتظر شنیدن خبری تلخ از یک فاجعه.

4 آتش‌سوزی که در خاطره‌ها ثبت شده

18 بهمن 1376، آتش‌سوزی در مدرسه‌ای در شهرستان شفت استان گیلان: وزش باد شدید باعث آتش گرفتن بخاری کلاس شد که البته با فداکاری معلم، دانش‌آموزان آسیب ندیدند، اما حسن امیدزاده تا زمان مرگش از عوارض سوختگی شدید رنج برد.

24 دی 1383، آتش‌سوزی در مدرسه‌ای در سفیلان در لردگان استان چهارمحال و بختیاری: آتش گرفتن بخاری نفتی کلاس موجب سوختگی 13 دانش‌آموز دختر و پسر شد.

14 آذر 1385، آتش‌سوزی در مدرسه‌ای در مرودشت استان فارس: شعله‌ور شدن بخاری علاءالدین عامل آتش‌سوزی بود که به سوختگی شدید هشت دانش‌آموز منجر شد.

15 آذر 1391، در مدرسه انقلاب اسلامی شین‌آباد در پیرانشهر استان آذربایجان غربی: گر گرفتن بخاری نفتی کلاس باعث مصدوم شدن 28 دانش‌آموز و مرگ یک نفر از آنها شد.

مریم خباز

جامعه