غواصان سینما در دریای دفاع مقدس

به گزارش جام‌جم، چندی پیش بود که کشف پیکر 175 شهید غواص دفاع مقدس، دوباره دل‌ها را به دوران هشت ساله جنگ تحمیلی برد و خاطره مجاهدت و رشادت‌های رزمندگان را زنده کرد. مواجهه با خبر تلخ شهادت عزیزان و جگرگوشه‌های این سرزمین که در عملیات کربلای4 با دستان بسته توسط نیروهای بعثی انجام شد، شهادت رسیدند، بار دیگر این نکته را به همه یادآوری کرد که گرچه جنگ ایران و رژیم بعثی عراق در سال 67 به پایان رسید، اما خاطره و اثرات آن برای همیشه با ماست و زندگی ما تا ابد با آن عجین و درهم تنیده است. پس مادامی که جنگ و دوران دفاع مقدس برای ما ایرانی‌ها زنده است و با نام و یاد شهدا، جانبازان و رزمنده‌ها زندگی می‌کنیم، می‌توان از جنگ و دفاع مقدس گفت و شنید.

سینما هم به عنوان پدیده و هنر ـ صنعتی کارا و تاثیرگذار از همان سال‌های آغازین جنگ تحمیلی به اقتضای ماهیت و وظیفه‌اش، با این رویداد بزرگ و مهم همراه شد و به مرور ژانر یا به اعتبار بهتر و درست‌تر، زیرگونه دفاع مقدس شکل گرفت. فیلم هایی که گرچه از امکان دسته‌بندی در گروه آثار جنگی برخوردار بودند، اما در عین حال حکایتی یکسره متفاوت با فیلم‌های مشابه در سینمای جنگی دنیا داشتند. همچون و متاثر از خود دفاع مقدس ما که به دلیل برجسته بودن روحیه دینی، اعتقادی و معنوی، نمونه مشابهی در جهان نداشت.

ژانر دفاع مقدس در سال‌های 60 و 70 عصر طلایی خود را سپری کرد، اما پس از آن بتدریج و در پی غفلت‌ها و کم‌کاری‌ها به افول گرایید و فقط برخی فیلمسازان، توانستند با غلبه بر مشکلات و موانع موجود، آستین همت بالا بزنند و فیلم جنگی و دفاع مقدسی بسازند؛ آثاری که بعضی از آنها اتفاقا جایگاه و اهمیت ویژه‌ای هم یافتند و توانستند همزمان موردتائید تماشاگران و منتقدان و داوران جشنواره‌ها باشند.

در چنین شرایطی که خیلی‌ها از وضع نیم‌بند سینمای دفاع مقدس گلایه داشتند و بسیاری از تماشاگران دلشان برای دوران طلایی این‌گونه سینمایی تنگ شده بود، بنیاد سینمایی فارابی خبر خوش تولید و نمایش 13 فیلم سینمایی در این زمینه را منتشر کرد. 13 فیلمی که هم اکنون در مراحل مختلف نمایش، تولید، پیش تولید و نگارش فیلمنامه به سر می‌برند و می‌توان از آن به عنوان موج جدید و نوی سینمای دفاع مقدس و رجوع به سال های پرافتخار این عرصه یاد کرد.

نام‌های آشنا پشت دوربین فیلم‌های دفاع مقدسی

نکته مهم در این باره حضور چند نام و چهره شاخص فیلمسازی برای ساخت این آثار است؛ داریوش فرهنگ، رسول صدرعاملی، محمدعلی باشه آهنگر، حبیب‌الله بهمنی، پرویز شیخ طادی، محسن امیریوسفی، دانش اقباشاوی، احمد کاوری و محمدرضا عرب از جمله کارگردان‌های شناخته‌شده‌ای هستند که بزودی تولید آثار دفاع مقدسی خود را آغاز می‌کنند.

خیلی‌ها فکر می‌کنند داریوش فرهنگ پیش از این فیلم دفاع مقدسی نساخته، اما او سال 73 فیلمی ساخت به نام «راه افتخار» که درباره پالایشگاه‌های نفتی ایران در زمان جنگ ایران و عراق بود. جمشید مشایخی، داوود رشیدی، بیژن امکانیان و بهزاد فراهانی از جمله بازیگران آن فیلم بودند. حالا فرهنگ پس از 21 سال می‌خواهد فیلمی دفاع مقدسی به نام «صلیب زرد» بسازد.

رسول صدرعاملی هم که همواره به عنوان فیلمسازی متعهد و دغدغه‌مند کار کرده، قصد ساخت فیلمی به نام «باران یعنی تو برمی‌گردی» را دارد. صدرعاملی سال 61 فیلمی جنگی به نام رهایی را با بازی داوود رشیدی و هیلدا پیرزاد ساخته بود.

پرویز شیخ طادی، دیگر فیلمساز سرشناسی است که می‌خواهد فیلمی به نام امپراتوری جهنم بسازد. این کارگردان چند سال پیش یکی از بهترین فیلم‌های ژانر دفاع مقدس، به نام «روزهای زندگی» را با بازی حمید فرخ‌نژاد و هنگامه قاضیانی ساخت.

محمدعلی باشه‌آهنگر هم که ید طولایی در ساخت فیلم‌های دفاع مقدسی دارد و در این زمینه آثار خوبی چون ملکه و فرزند خاک را از او به یاد داریم، ساخت فیلم سرو زیر آب را در برنامه‌اش دارد.

احمد کاوری هم که به عنوان بازیگر و کارگردان، فیلم‌های جنگی و دفاع مقدسی شناخته‌شده‌ای را در کارنامه دارد، بزودی فیلم بهشت از جنوب شرقی را کلید خواهد زد. کاوری سازنده فیلم‌هایی چون نفوذی و بازیگر آثاری چون اتوبوس شب است.

محمدرضا عرب، سازنده فیلم‌هایی چون آخرین ملکه زمین و ندارها هم قصد دارد فیلم ملاقات در وین را با موضوع دفاع مقدس بسازد.

محسن امیریوسفی (سازنده فیلم خواب تلخ) و دانش اقباشاوی (سازنده فیلم تاج محل) هم در قالب همین موج، با سپری کردن مراحل پیش‌تولید، به ترتیب فیلم‌های پیرمرد و خلیج فارس و 57 را کارگردانی خواهند کرد.

فیلم های دفاع مقدس، ناجی سینمای ایران

اما حبیب‌الله بهمنی، کارگردان سینمای ایران که فیلم‌هایی چون سیب و سلما و مروارید سیاه را در کارنامه دارد، هم بر همین اساس بزودی و با مهیا شدن شرایط ساخت، فیلم «مرگ در برلین» را می‌سازد.

او در همین خصوص به جام‌جم می‌گوید: با پایان یافتن نگارش فیلمنامه، وارد پیش‌تولید شده‌ایم و در صورت فراهم‌آمدن بودجه فیلم، «مرگ در برلین» را خواهم ساخت. این فیلم درباره بازماندگان حملات شیمیایی سردشت است.

این کارگردان، توجه دوباره به آثار دفاع مقدسی را مثبت و امیدوارکننده ارزیابی می‌کند و می‌گوید: در یک دهه اخیر با فقر آثار دفاع مقدسی روبه‌رو شدیم، اما امیدوارم با این عنایت دوباره، بخش کوچکی از جریان دوران دفاع مقدس به نسل‌های فعلی و آینده منتقل شود.

بهمنی، غفلت را مهم‌ترین دلیل بی‌اعتنایی به این ژانر در سال‌های گذشته می‌داند و می‌افزاید: دلیل بی‌رونقی سینمای دفاع مقدس غفلت برخی از مسئولان فرهنگی است. این امر باعث شد برای مدتی واقعیت‌ها نادیده گرفته شود، ولی خوشبختانه الان شرایطی پیش آمده که ما پاسخگویی به این نیاز مهم را از سر بگیریم.

این فیلمساز که در فیلم «تارهای نامرئی»، زندگی غواصان ایرانی در جنگ تحمیلی را دستمایه ساخت قرار داده بود، در ادامه مضامین دفاع مقدس را همچون دریا و فیلمسازان را غواص‌هایی می‌داند که برای به دست آوردن در و مرواریدهایی گرانبها به زیر آب می‌روند. او می‌افزاید: ژانر دفاع مقدس، راه نجات سینمای ماست و توجه لازم و حمایت از این سینما، می‌تواند بحران مخاطب را از بین ببرد و تماشاگران بسیاری را به سینما بکشاند؛ ضمن این که واجد ارزش‌ها و مضامین بسیار خوبی است و برخلاف فیلم‌های سیاه و یاس‌آور، می‌تواند امیدبخش باشد و روحیه مقاومت و ایثار را در مردم بیشتر کند.

فیلم‌های آماده اکران

علاوه بر فیلم‌هایی که نامشان آورده شد و در مراحل مختلف نگارش فیلمنامه و تولید به سر می‌برند، چند فیلم دفاع مقدسی هم آماده اکران است. «تا آمدن احمد» ساخته صادق صادق دقیقی، «تگرگ و آفتاب» ساخته رضا کریمی و «حکایت عاشقی» ساخته احمد رمضان‏زاده که هر سه در سال گذشته ساخته شدند و در جشنواره فیلم فجر سال قبل هم به نمایش درآمدند، در نوبت اکران قرار دارند و در ماه‌های پیش رو روانه پرده سینماها می‌شوند؛ ضمن این که فیلم سینمایی «پری دریایی» ساخته مشترک محمدرضا عرب و مسعود آقاباباییان هم در مرحله تدوین و آماده‌سازی به سر می‌برد.

گفتنی است، این فیلم‌ها با مشارکت بنیاد سینمایی فارابی و انجمن سینمای انقلاب و دفاع مقدس تولید و آماده نمایش می‌شود.

علی رستگار / گروه فرهنگ و هنر