«در حاشیه» زیر ذره‌بین نخبگان

این نشست که حدود 5 ساعت طول کشید، نشان دهنده میزان تاثیرگذاری سریال «درحاشیه» در میان نخبگان، گروه‌‌های مرجع و متفکر است. یکی از اهداف تولید برنامه‌های تلویزیونی بویژه سریال‌های نمایشی، ترغیب عموم مردم بخصوص نخبگان به نشان دادن عکس‌العمل است. واکنش‌های مثبت و منفی نشان می‌دهد که رسانه ملی در هدف خود موفق عمل کرده و مسلما در تولید برنامه‌های خود از این نظرات استفاده می‌کند تا آثاری تاثیرگذار در زمینه‌های مختلف به مخاطبان ارائه کند.

به باور مدیر شبکه 3 برگزاری نشست‌های متعدد نقد و بررسی سریال در حاشیه نشان‌دهنده تاثیر رسانه بر سطوح مختلف جامعه است و موید این ادعا که یک سریال تلویزیونی چگونه می‌تواند در میان مردم موج ایجاد کند.

غلامرضا میرحسینی این خصیصه و امتیاز را برگ برنده یک رسانه ذکر کرد و به جام‌جم گفت: برگزاری نشست‌های نقد و بررسی را به فال نیک می‌گیرم و امیدوارم برگزارکنندگان چنین جلساتی همه نظرات را در نظر بگیرند و همه صداها را بشنوند. سازمان صدا و سیما با کمبود بودجه دست به گریبان است و منتقدان باید در نظر داشته باشند که آثار نمایشی باچه امکانات و شرایط دشواری ساخته می‌شود.

وی درباره انتخاب سوژه و موضوع‌های جذاب برای ساخت آثار نمایشی در تلویزیون توضیح داد: سوژه‌های جذاب زیادی داریم که می‌تواند دستمایه ساخت مجموعه‌های تلویزیونی قرار گیرد. باید از برنامه‌سازان حمایت کرد. وظیفه رسانه ملی شفاف‌سازی و پرداختن به یک موضوع از جوانب مختلف است. مدیر شبکه 3 در پاسخ به این پرسش که واکنش‌ها در مورد یک سریال تلویزیونی درست و منطقی است، تصریح کرد: باید دید حساسیت‌های ایجاد شده در ارتباط با یک اثر نمایشی تا چه میزان محصول منطق و فکر یا هیجانات زودگذر است. از سوی دیگر، برخی از این واکنش‌ها و اعتراض‌ها با اهداف خاص صورت می‌گیرد و غرض‌ورزانه است که باید بین آنها فرق گذاشت.

میرحسینی تاکید کرد: رسانه‌ای تاثیرگذار است که پویا و فعال باشد و مردم آثار آن را تماشا کنند و نسبت به آن واکنش نشان دهند. در آینده شبکه‌های مختلف تلویزیون و شبکه 3 باز هم سراغ سوژه‌های مهم و فراگیر که مردم زیادی باآن درگیر هستند خواهد رفت و درباره آنها فیلم و سریال و برنامه‌های ترکیبی و مستند خواهیم ساخت.

شوخی بود

رئیس سابق انجمن منتقدان و نویسندگان خانه سینما معتقد است میزان تاثیر اعتراضات شکل گرفته پیرامون سریال در حاشیه بر روند طنزسازی در تلویزیون، به میزان درایت و بصیرت مدیران رسانه ملی بستگی دارد. طهماسب‌صلح‌جو، ‎ به جام‌جم گفت: مدیران تلویزیون در وهله اول باید ببینند این اعتراض‌ها تا چه حد جدی و اصیل و چه مقدار از آن، جنجال‌آفرینی و هوچی‌گری و جعلی است.

اگر قرار باشد روند تولید در سازمان صدا و سیما با هراعتراض و جنجالی متوقف شود، اصولا ادامه کار با مشکل روبه‌رو خواهد شد. پزشکان هم جزو اقشار فرهیخته این جامعه هستند و همگی مدعی آزادیخواهی و طرفداری از آزادی بیان؛ بنابراین انتظار می‌رود سعه‌صدر بیشتری داشته باشند. سریال در حاشیه فقط با پزشکان یک بیمارستان خیالی شوخی کرده بود. دکور بیمارستان، پزشکان، پرستاران و بیماران این بیمارستان شباهتی به واقعیت نداشتند و کاملا مشخص بود سازندگان آن تصمیم ندارند به پزشکان واقعی اهانت کنند به همین دلیل انتقادات به این سریال بیشتر به هوچیگری شباهت داشت. مهران مدیری هنرمند طنازی است و کارهای خوبی را از او دیده‌ایم. اتفاقا همین اعتراضات نسبت به سریال در حاشیه باعث شد حس کنجکاوی مردم بیشتر تحریک شود و سریال بینندگان بیشتری پیدا کند.

آستانه تحمل پزشکان پایین است

دکتر امید زمانی، پزشک و عضو گروه ارتباطات سلامت انجمن مطالعات فرهنگی و ارتباطات و گروه جامعه‌شناسی پزشکی و سلامت: عوامل گوناگونی در اعتمادسازی مردم به جامعه پزشکی نقش دارد و تنها یک عامل موثر نیست. بنابراین فقط یک سریال قادر به کاستن از این اعتماد نیست. ضمن این‌که عملکرد خود این جامعه بیش از هر چیزی در این اعتمادسازی موثر است.

دکتر حسن محدثی، جامعه‌شناس و عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی: نظرم نسبت به این سریال بسیار مثبت است. برای من مساله پزشکی از زمانی که برادرم را در یک بیمارستان خصوصی بر اثر پارگی تاندون انگشت از دست دادم، به مساله مهمی تبدیل شد، پس سراغ این حرفه رفتم.

دکتر حمید صاحب، پزشک و مدیر گروه اجتماعی و خانواده شبکه سلامت سیما: شوخی در جامعه ضرورت است. ماهیت طنز اغراق و مبالغه است و مخاطب نیز این‌مبالغه را درک می‌کند. پس لزومی ندارد جامعه پزشکی از پخش این سریال، نگران بی‌اعتماد شدن مردم نسبت به خود باشد. در این حوزه، ضعف‌های مهم‌تر از پخش یک سریال وجود دارد که باید به آنها توجه کرد، مثل پایین بودن آستانه تحمل پزشکان کشور، نبود آگاهی و درک صحیح پزشکان از ارتباطات و رسانه و تقدس بیش از حد دادن به‌جامعه پزشکی تا جایی که کسی حق نقد آنها را ندارد.

دکتر شیرین احمد‌نیا، عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی: رسانه‌ها و هنر در کشور ما عرصه‌ای است برای نمایش مسائل، ارزش‌ها و آسیب‌های اجتماعی. در بسیاری موارد که جامعه‌شناسان در عرصه عمومی حضور نداشتند، رسانه این خلأ را پر می‌کند. باید قدردان شجاعت و شهامت مدیری برای ورود به این حوزه باشیم، این سریال در این حد که توانسته مخاطب عام را با خود همراه و نظر برخی مخاطبان خاص را جلب کند، موفق بوده است.

پنهان ماندن ابعاد مثبت نظام پزشکی

دکتر احسان شمسی‌کوشکی، نماینده سازمان نظام پزشکی و دبیر کمیته ملی اخلاق در پژوهش حوزه نظام پزشکی: مردم ناراستی‌ها را می‌دانند و ما هم انکار نمی‌کنیم که هست، اما اگر بخواهید این موضوع را در یک سریال فقط به بهانه خنداندن مردم به کار ببرید، می‌توانید اولویت‌های دیگری هم برای خنداندن پیدا کنید؛ دوربین مخفی درست کنید یا کارهای دیگری انجام دهید.

دکتر فرهاد نصرتی‌نژاد، جامعه‌شناس و عضو هیات علمی دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی: به جای نقد پزشکان در نقد کنشگر باید نظام سلامت به‌عنوان ساختار را نقد کرد.

آثار تولیدی مهران مدیری کارکردهایی نظیر طرح و بازنمایی مسائل اجتماعی، حساس کردن وجدان جمعی و تابوزدایی دارد، اما این کارکردها محدود به ادراک متفکران است.

دکتر بابک قرایی‌مقدم، پزشک و جراح مغز و اعصاب: شخصیت‌های منفی این سریال به‌صورت اغراق‌آمیزی برجسته شده، سیستم درمانی و نظام پزشکی را به بد‌ترین صورت نشان داده‌اند و ابعاد مثبت نظام پزشکی پنهان مانده است.