رویاهای صادقه در روزگار ناصادق

شاید همین افراد بودند که دریافتند رویاها معنایی دارند و درصدد کشف معنای رویاها برآمدند و در این‌باره کتبی تالیف کردند. هنگامی که انسان می‌خوابد، حواس او ضعیف شده و قوه تفکر قدرت می‌گیرد و این امر باعث رویا دیدن فرد می‌شود. از این رو بنا به باور گذشتگان نوع و مقدار غذای خورده شده در شب، مشغولات فکری و بیماری‌های احتمالی و از همه مهم‌تر صفای باطن قادر است صحت و سقم خواب شخص را تعیین کند. پس می‌توان رویاها را به دو دسته رویای پریشان و صادقه تقسیم کرد:

1ـ رویاهای پریشان که به چنین رویاهایی اضغاث احلام نیز گفته می‌شود، رویاهایی هستند که تعبیر ندارند. در قرآن به اضغاث احلام بسیار اشاره شده است. چنان که در داستان یوسف خواب فرعون در زمره خواب‌های پریشان در نظر گرفته شده است. (44‌/‌12)

2ـ رویاهای صادقه رویاهایی هستند که خود به دو گروه تقسیم می‌شوند:

(الف) رویاهای نمادین که در آنها فرد واقعیت را به طور مستقیم در خواب نمی‌بیند و همه چیز در هاله‌ای از نماد و اشاره پنهان است. در چنین خواب‌هایی نمادهایی همانند شیر، درخت و خورشید تکرار می‌شوند و تکرار آنها تائیدی مبنی بر صحت خواب‌های نمادین است. برخی از رویاهای پیامبران مانند یوسف و دانیال و رویاهای اغلب مردم در این دسته جای می‌گیرند. به همین دلیل است که خوابشان به تعبیر و حتی زمان نیاز دارد.

(ب) رویاهایی که به عینه تعبیر می‌شوند. در این رویاها فرد خوابی می‌بیند و جز جز رویا به عینه و خیلی زود تعبیر می‌شود.

اما باید دانست رویاها به دلایل خاصی دیده می‌شوند. بنابراین رویاهای نمادین و رویاهایی که به عینه تعبیر می‌شوند یا انذارکننده‌اند یا بیم‌دهنده. دیدن رویاهایی که در درازمدت یا کوتاه‌مدت تعبیر می‌شوند، رویاهایی هستند که فقط مومنان آنها را می‌بینند.

تاریخ به اشخاص بسیاری اشاره کرده که رویاهایی صادقه داشته‌اند. برخی از این افراد که عارف یا فیلسوف بوده‌اند، ادعا کرده‌اند در خواب پیامبر را دیده‌اند که نوشتن کتابی را به آنها سفارش کرده است. ابن عربی یکی از متفکرانی است که شبی هنگام سفر پیامبر را در خواب دید و پیامبر فصوص‌الحکم را به او القا کرد. در تذکره‌الاولیای عطار نیز از این دست رویاها فراوان دیده می‌شود. در ذکر رابعه عدویه آمده است که هنگام به دنیا آمدن او پدرش تهیدست بود. پدر رابعه شب هنگام پیامبر را به خواب دید که تولد دختر را مبارک دانست و او را سیده خواند. چنین رویاهایی در زمان ما نیز رخ می‌دهند. خواب بیمارانی که برای شفا یافتن دخیل بقاع متبرکه می‌شوند و بلافاصله شفا می‌یابند، از جمله رویاهای صادقه این روزگار هستند.

بنابراین رویاها به دو دسته رویای صادقه و رویای پریشان تقسیم می‌شوند. رویای صادقه مختص کسانی است که زهد پیشه‌اند و فکر را از هر آنچه غیر از حق است، تهی کرده‌اند و صفای باطن دارند و خواب‌های پریشان را کسانی می‌بینند که بیمار یا عاری از صفای باطنی‌اند. رویاهای صادقه یا به صورت نمادین هستند که باید تعبیر شوند و یا خود به عینه تعبیر می‌شوند. با توجه به آنچه در طول تاریخ درباره خواب و خوابگزاری گفته شده رویاها اموری واقعی هستند که یا آینده را بازگو می‌کنند یا آدمی را از آنچه انجام داده است، نهی می‌کنند یا به او بشارت می‌دهند.

هما شهرام‌بخت / جام‌جم