شغلی سخت برای زنان؛ کار در زندان

افزایش فشارهای زندگی، تغییرات سریع محیطی، پدیده مهاجرت و بالا رفتن سطح نیازهای افراد در جوامع امروزی، مشکلات و پیامدهای منفی خاص خود را همراه داشته است. حاشیه‌نشینی، فقر، افزایش طلاق و بی‌سرپرستی فرزندان، فاصله شدید طبقاتی، بیکاری و نداشتن درآمد مناسب، برخی سیاست‌های نادرست اقتصادی و افزایش فشارهای روانی و خشونت در جوامع همراه مشکلات ناشی از جنگ‌ها و درگیری‌های نظامی در کشورهای همسایه که انبوه جمعیت مهاجر را روانه کشور ما کرده، به نوبه خود سطح ارتکاب جرم و میزان اعمال خلاف قانون را در جوامع مختلف از جمله ایران بالا برده است.

این روند به‌طور طبیعی موجب افزایش شمار زندانیان در کشور شده و قوه قضاییه را واداشته است تا در چارچوب وظایف قانونی خود، مسئولیت نگهداری زندانیان و تادیب مجرمان را برعهده بگیرد. با این حال، کارشناسان اعتقاد دارند کسانی که در سازمان زندان‌های کشور وظیفه نگهداری و اصلاح و تربیت مجرمان را برعهده دارند، با مشکلات و آسیب‌هایی در حوزه‌های مختلف روبه‌رو می‌شوند و این وضع برای زنان شاغل در این حوزه دشوارتر است.

مهم‌ترین آسیب‌های یاد شده را می‌توان چنین برشمرد:

1ـ به‌طور طبیعی، افرادی که مداوم در یک محیط با یکدیگر هستند، از شخصیت و رفتارهای طرف مقابل تاثیر می‌پذیرند. در چنین شرایطی، کارمند زندان وضع دشواری دارد، زیرا او نه فقط باید مراقبت کند که تحت‌ تاثیر رفتارهای منفی زندانیان قرار نگیرد، بلکه باید بکوشد به‌منظور اصلاح زندانیان، تاثیر مثبتی بر روحیه و رفتار آنها داشته باشد.

2ـ فعالیت در زندان یعنی جایی که محیط آن سرشار از افراد مجرم و خطاکار است، همواره ممکن است کارکنان آن را در معرض وسوسه‌های گوناگون مجرمان یا خانواده‌های آنها قرار دهد. به همین دلیل، این‌ کارکنان باید همواره مراقب باشند هدف این‌گونه وسوسه‌ها و سوءاستفاده از موقعیتشان در حین خدمت قرار نگیرند. علاوه بر آن محدود بودن زندان و بسته بودن راه‌های ارتباطی آن، ممکن است کارکنان آن را که دسترسی به بیرون دارند، به اشکال گوناگون برای کسب درآمد بیشتر از راه‌های غیرقانونی تحریک کند.

3ـ تضعیف روحیه خدمتی کارکنان زندان‌ها به‌دلیل مواجهه همیشگی آنها با افراد سرخورده و رانده شده از اجتماع از دیگر خطرات شغل آنهاست. علاوه بر آن، روحیه چنین کارمندانی به خاطر وجهه اجتماعی شغل آنها نیز ممکن است تضعیف شود.

4ـ قرار گرفتن در معرض بیماری‌های واگیر و استرس ناشی از آن و فشار‌های روانی به جهت کار شبانه‌روزی در محیط‌های کاملا بسته و محدود از دیگر پیامدهای منفی چنین شغلی است و همین شرایط نامطلوب کاری، باعث خستگی مضاعف و پیری زودرس کارکنان می‌شود.

5 ـ استرس ناشی از تهدید زندانیان به علت برخورد با آنها در چارچوب قوانین زندان، ایجاد حس نبود اعتماد و بدبینی به افراد جامعه به‌دلیل ارتباط مستمر با بزهکارانی که در زندان بسر می‌برند یا احساس ترحم و دلسوزی به زندانی با وجود بی‌اعتمادی به وی، از دیگر پیامدهای منفی شغل فعالیت در زندان است که گاه کارکنان آن را دچار دوگانگی شخصیتی می‌کند. این وضع ایجاب می‌کند که مسئولان و مدیران زندان‌ها برای کاهش پیامدهای منفی یاد شده که علاوه بر کارکنان می‌تواند اعضای خانواده‌های آنها را نیز تحت تاثیر قرار دهد، راهکارهایی منطقی و علمی بیندیشند.

کاهش ساعت کاری کارکنان زندا‌ن‌ها، تغییر محل کار با رضایت و درخواست کارمند در طول مدت خدمت که باعث ایجاد تنوع خدمتی شود، به‌کارگیری نیروها با توجه به توان و علایق آنها، ایجاد انگیزه خدمتی با استفاده از شیوه‌های مختلف نظیر تشویق، پاداش سختی کار و مرخصی، افزایش حقوق و مزایای آنان، در نظر گرفتن امکانات رفاهی مناسب برای کارمندان و خانواده‌هایشان، به‌کارگیری نیروها متناسب با تعداد زندانیان، ایجاد فضای مطلوب و تامین امکانات مناسب در محل کار آنان و کاهش مدت زمان خدمت کارکنان مذکور بخصوص زنان به کمتر از 20 سال از جمله چنین راهکارهایی است.

مینا نعمتی‌شهری ‌/‌ جام‌جم