آفتی به نام عسل های تقلبی

استان زنجان به عنوان یکی از استان‌های کشورمان در سال ۹۲ به دلایلی با بحث کاهش تولید عسل مواجه شده بود و امسال نیز با توجه به وضعیت آب و هوا این چنین بر می​آید که با کاهش تولید عسل و تلفات زیاد زنبور عسل مواجه شویم.

عسل همان چیزی است که وقتی قرار می‌شود زندگی مشترکی آغاز شود عروس و داماد با آن دهان یکدیگر را شیرین می​کنند و مردم از آن به عنوان یک ماده غذایی شیرین و مقوی کام مردم را شیرین می کند مشکلاتش باعث تلخ کامی برخی فعالانش شده است.

در کشورمان به دلیل وجود اقلیم چهار فصل مطلوبترین شرایط نگهداری و پرورش زنبور عسل را شاهد هستیم.

سال ۹۲ در کشور ۶ میلیون و ۶۴۴ هزار و ۱۱۴ کلنی زنبور عسل که شامل ۳۱۸ هزار و ۲۱ کلنی بومی و ۶ میلیون و ۳۲۶ هزار و ۹۳ کلنی مدرن می​شود وجود داشت که این تعداد در مجموع منجر به تولید ۷۴ میلیون و ۶۷۶ هزار و ۷۸۰ کیلوگرم عسل که شامل یک میلیون ۸۰۲ هزار و ۷۶ کیلوگرم از کلنی‌های بومی و ۷۲ میلیون ۸۷۴ هزار و ۷۰۵ کیلوگرم از کلنی‌های مدرن می​شود.

کشورمان رتبه هشتم جهان را در تولید عسل از آن خود کرده و میانگین تولید هر کندو حدوداً ۲. ۱۱ کیلوگرم عسل است؛ در این میان توانسته است زمینه اشتغال مناسبی برای حداقل۷۵۰ هزار نفر زنبوردار را فراهم کند.

مدیر امور طیور، زنبور عسل و کرم ابریشم استان زنجان با بیان اینکه زنبور عسل علاوه بر تولید عسل، قابلیت تولید محصولات متنوع دیگری را نیز دارد، گفت: از جمله موم، بره موم، ژل رویال، زهر و ... از تنوع محصولات عسل محسوب می شود که هر کدام از این محصولات در صنایع گوناگون همچون داروسازی، آرایشی، شمع سازی، نساجی، کاغذسازی و غیره به عنوان ماده اولیه مورد استفاده قرار میگیرد.

سید محمدعلی صادقی افزود: زنبور عسل در تولید محصولات کشاورزی و پایداری پوشش گیاهی و احیاء محیط زیست نقش بسیار تعیین کننده‌ای دارد، به طوری که سهم بزرگی از تولیدات مختلف گیاهی و حتی محصولات دامی به طور مستقیم یا غیر مستقیم به فعالیت این حشره مفید وابسته است.

وی با اشاره به اینکه زنبور عسل از طرف دیگر با اشتغال زایی در بخش‌های مربوط به تولید ابزار آلات زنبورداری، بسته بندی، آج موم و تولید و تکثیر ملکه نقش مفید خود را در اقتصاد کشور ایفا می​کند، گفت: عسل به عنوان ماده غذایی طبیعی و شگفت انگیز در حفظ سلامت جامعه و نسل‌های آینده نقش بسیار با اهمیتی دارد که در قرآن نیز به آن اشاره شده است (خداوند در قرآن کریم می‌فرماید: عسل یکی از غذاهایی است که شفا دهنده برای مردم است).

مدیر امور طیور، زنبور عسل و کرم ابریشم افزود: قابلیت تکثیر و زاد و ولد بالای این حشره که روزانه بین ۱۰۰۰ تا ۱۵ هزار تخم بارور می​گذارد به عنوان یکی دیگر از مزیت‌های این صنعت محسوب می​شود. به عبارتی، پرورش دهندگان در صورت رعایت همه اصول فنی می​توانند از کلنی​های پر جمعیتی برخوردار باشند که در نتیجه باعث ارتقا تولید کمی و کیفی محصولات می‌شود.

استان زنجان نقطه مطلوب در زمینه تولید عسل طبیعی

صادقی با بیان اینکه استان زنجان یکی از مناطقی است که دارای دو نوع آب و هوا است، گفت: این دو منطقه شامل منطقه طارم که دارای آب و هوای گرم و معتدل است و در زمستان برای پرورش زنبور عسل مناسب است و مابقی مناطق استان که جهت پرورش زنبور و تولید عسل در طول سال از آن استفاده می​شود.

وی با اشاره به آمار وضعیت زنبور عسل استان در سال ۱۳۹۲، افزود: استان زنجان در سال۹۲، ۹۴ هزار و ۹۳۵ کندو کلنی داشته که از این تعداد ۹۳ هزار و ۳۱۲ کندو مدرن و هزار و ۷۲۳ کندو بومی بوده‌اند.

مدیر امور طیور، زنبور عسل و کرم ابریشم گفت: میزان تولید عسل در سال ۹۲ در مجموع ۶۵۳ هزار و ۷۲۷ کیلوگرم شامل ۶۳۶ هزار و ۹۹۱ کیلوگرم عسل از کندو مدرن و ۶ هزار و ۷۳۶ کیلوگرم عسل از کندو بومی بوده است. میزان تولید عسل نیز ۷.۹۵ کیلوگرم در کندو مدرن و ۳.۵۷ کیلوگرم در کندو بومی را نشان می‌دهد.

وی با اشاره به میزان تولید عسل در شهرستان‌ها افزود: در سال ۹۲ شهرستان زنجان موفق به تولید ۲۱۰ تن، شهرستان ابهر ۱۲۱ تن، شهرستان ماهنشان ۱۱۸ تن، شهرستان خدابنده ۹۳ تن، شهرستان طارم ۷۰ تن، شهرستان خرمدره ۴۵ تن، شهرستان ایجرود ۴۵ تن شده‌اند.

صادقی با اشاره به وضعیت تولید عسل در سال ۹۳، گفت: در سال جاری (۱۳۹۳) به دلایل مختلف از جمله تجربه زمستان نامناسب، سمپاشی‌های غیر اصولی، تغذیه نامناسب کلنی​ها‌، شرایط نامناسب جوی در فصول شهد و گرده، استفاده از داروهای غیر استاندارد و قاچاق و ... میزان تولید عسل با کاهش ۲۰ تا ۶۰ درصدی مواجه بوده و موجب ضرر و زیان زنبورداران استان شده است.

مدیر امور طیور، زنبور عسل و کرم ابریشم با بیان اینکه نژاد عمده زنبورانی که در استان استفاده می‌شود نژاد «مدا» یا «Meda» و نژادهای بومی بوده و در سال‌های اخیر نژادهای اصلاح شده مثل کارنیولا و کارنیکا مورد استفاده قرار گرفته‌اند، افزود: زنبورداران استان هم دارای تخصص در زمینه پرورش زنبور عسل هستند و هم دارای تجربه به طوری که ۱۴۲ نفر از زنبورداران استان دارای تحصیلات فوق دیپلم و بالاتر هستند و مابقی زنبورداران نیز علاوه بر داشتن تجربه عملی در مراکز ترویجی جهاد کشاورزی و فنی حرفه‌ای آموزش‌های لازم را کسب می‌کنند.

وی افزود: با توجه به اینکه میزان تولید عسل جوابگوی مصرف هم‌استان نبوده است حدود ۲۵ درصد عسل مصرفی استان از خارج از آن وارد می​شود البته عسل با کیفیت تولیدی استان نیز به استان های دیگر صادر می‌شود.

صادقی با بیان اینکه در جهت توسعه صنعت زنبورداری کشور در سال‌های اخیر صندوق توسعه زنبورداری کشور تأسیس شده است که سهامداران اصلی آن تعاونی​ها و اتحادیه‌های تعاونی کشاورزی زنبورداری کل کشور هستند، گفت: این تعاونی​ها با کمک‌ها و حمایت‌های دولتی توانسته‌اند در مدت کم فعالیت‌ها و تسهیلات قابل ملاحظه‌ای در اختیار اعضا خود قرا دهند. در سال‌های اخیر سیاست دولت درجهت گسترش و توسعه این صنعت حمایت از تشکل‌های زنبورداری بوده و از این رو در سال‌های اخیر تسهیلات خوبی نیز به متقاضیان زنبورداری ارائه شده و از طریق بانک‌های عامل استان پرداخت شده که خود باعث توسعه و رشد این صنعت شده است.

مدیر امور طیور، زنبور عسل و کرم ابریشم با بیان اینکه تشکیل نظام تولید خوشه‌ای پرورش زنبور عسل یکی از اقدامات در استان زنجان به شمار می‌رود، افزود: در این نظام افراد حقیقی یا حقوقی توانمند به عنوان پشتیبان این صنعت شناسایی شده و تعدادی از زنبوردارانی را که به حد اقتصادی کلنی زنبور عسل ندارند را تحت پوشش قرار داده‌اند. تاکنون در شهرستان‌های زنجان و خدابنده نظام تولید خوشه‌ای پرورش زنبور عسل تشکیل شده است.

این مقام مسئول برای سال آینده ایجاد زنجیره‌های تولید (اینتگریشن) را از اولویت‌ها و ضروریات کار سازمان جهاد کشاورزی عنوان کرد.

صادقی با بیان اینکه برگزاری کلاس‌ها و کارگاه‌های آموزشی در سطوح مختلف ابتدایی تا پیشرفته یکی از اقدامات جهادکشاورزی محسوب می شود، افزود: در ۹ ماهه سال جاری و سال گذشته تعداد ۱۸۰۰ نفر از این آموزش‌ها بهره‌مند شده‌اند.

وی با اشاره به مشکلات زنبورداران اظهارداشت: مسائل و مشکلاتی در سر راه زنبورداران وجود دارد که به مواردی همچون توسعه فرهنگ گرده افشانی، بیمه کلنی‌ها و زنبورداران، مرجع تعیین کیفیت عسل، استاندارد سازی تجهیزات، داروهای تقلبی و... باز می‌گردد که امیدواریم این مسائل نیز در سال‌های آینده با برنامه‌ریزی منسجم حل شود.

معاون مدیر عامل شرکت تعاونی کشاورزی زنبورداران استان زنجان نیز یکی از افرادی است که درباه وضعیت زنبورداران اطلاعت مناسبی را دارد.

روح الله محمدی با اشاره به اینکه هم‌اکنون بین ۴۰۰ تا ۵۰۰ زنبوردار عضو فعال این تعاونی هستند، می‌افزاید: در این تعاونی نام ۹۰۰ زنبوردار ثبت شده است که از این تعداد ۴۰۰ تا ۵۰۰ نفر به صورت تقریبا فعال به زنبورداری مشغول هستند. متاسفانه با توجه به اینکه در جامعه کنونی تبلیغات مناسبی درباره زنبورداری و فواید گرده گل و عسل انجام نشده است اطلاعات مردم نیز کم بوده و تعداد زنبورداران فعال نیز کم است.

عسل طبیعی شکرک می​زند

وی با اشاره به اینکه یکی از مواردی که مردم همیشه باید به آن توجه داشته باشند این است که عسل طبیعی شکرک می‌زند، افزود: متاسفانه مردم اطلاعات چندانی از عسل و فواید آن ندارند. اگر کمی درباره عسل تحقیق کنیم متوجه خواهیم شد که فواید آن بی حد و اندازه است تاجایی که اگر کسی روزانه فقط یک قاشق عسل مصرف کند نسبت به بسیاری بیماری‌ها و شاید همه بیماری‌ها واکسینه شود.

محمدی با بیان اینکه عسل طبیعی مشخصه‌های خاصی را دارد، افزود: عسل دارای قند احیاء کننده و ساکاروز است. وجود ساکاروز تا ۵ درصد در عسل طبیعی است و اگر درصد ساکاروز زیر ۳ درصد باشد عسل مربوطه بسیار با کیفیت است. میزان قند احیاء کننده در عسل نیز از ۶۵ درصد تا ۸۰ درصد قابل قبول است اما اگر این میزان زیر ۶۵ درصد باشد کیفیت عسل اصلا مناسب نخواهد بود یا به عبارتی فرد عسل را با شیره تولید کرده است.

معاون مدیر عامل شرکت تعاونی کشاورزی زنبورداران استان زنجان گفت: شهروندان حتما به این موضوع توجه داشته باشند که عسل مرغوب را از فروشنده‌ای معتبر تهیه کنند چرا که به سادگی نمی‌توان عسل مرغوب را از عسل نامرغوب تشخصیص داد مگر از طریق آزمایش که این امر نیز برای همه افراد امکان پذیر نیست. در این میان شاید افرادی که زنبوردار هستند تا حدودی بتوانند از رنگ و بوی عسل مناسب بودن آن را تشخیص دهند اما در اصل این تشخیص بسیار مشکل است.

محمدی با بیان اینکه عسل طبیعی زنجان بسیار با کیفیت بوده اما تبلیغات خوبی را برای آن شاهد نیستم، افزود: افراد متقلب که به تولید عسل نامرغوب می‌پردازند قبلا لانه زنبورها را از شیره دست‌‌ساز پر می‌کنند و زنبور که این موضوع را تشخیص نمی‌دهد طبق عادت روی لانه عسل خود لایه جدیدی را می‌بافد به همین دلیل همه عسل‌های دارای لایه مومی هستند.

وی با اشاره به روند کار این تعاونی گفت: کسانی که در این تعاونی عضو می‌شوند دفترچه زنبورداری دریافت می‌کنند از این رو می‌توانند عسل خود را به راحتی به فروش برسانند. تسهیلاتی نیز به زنبورداران درنظر گرفته شده است اما به نظر می‌رسد که دولت باید به صورت مناسبی زنبورداران را حمایت کند و با اعطا وام با درصد بسیار پایین زنبورداران را یاری کند. سال گذشته بین ۵۰ تا ۶۰ میلیون تومان وام با نرخ ۷ درصد و امسال ۳۰میلیون تومان با نرخ ۱۶ درصد به زنبورداران داده شده است.

معاون مدیر عامل شرکت تعاونی کشاورزی زنبورداران استان زنجان با تاکید بر اینکه مردم می‌توانند با نظارت این تعاونی عسل مرغوبی را خریداری کنند،گفت: زمانی که زنبوردار از طریق تعاونی عسل خود را به فروش بگذارد در ابتدا عسل وی آزمایش شده و همه محصولش تا زمان نتیجه آزمایش در این تعاونی به صورت قرنطینه می‌ماند و پس از تایید مطلوبیت عسل این محصول توسط تعاونی به فروش می‌رود از این رو مردم می‌توانند عسل مرغوبی را تهیه کنند.

وی با اشاره به اینکه عسل طبیعی با ساکاروز کمتر از ۳ درصد در این تعاونی کیلویی ۳۵ تا ۴۰ هزارتومان به فروش می‌رسد، افزود: عسل طبیعی با توجه به منطقه آب و هوایی می‌تواند رنگ متفاوتی را داشته باشد برای مثال عسل گون همیشه سفید است ولی عسل کوهستانی همیشه قرمز است و یا عسل یونجه رنگ و بوی خاصی را دارد. رنگ عسل‌های مختلف نشان از بی کیفیتشان نیست بلکه عسل در هر منطقه‌ای که تولید شده باشد می‌تواند در نوع خود بهترین باشد.

محمدی با اشاره به اینکه سال گذشته ۷۵ درصد زنبورهای عسل تلف شدند، می‌افزاید: دلیل تلفات سال گذشته به دلیل خشکسالی و وجود آفت‌ها و بیماری‌ها بود و امسال نیز به دلیل بارندگی‌های بسیار کم تاکنون میزان تولید عسل با کاهش رو به رو بوده و به نظر می‌رسد که میزان تلفات عسل نیز همچون سال گذشته میزان بالایی را به خود اختصاص دهد.

وی با اشاره به اینکه زنبورداران با مشکلات مختلفی دست و پنجه نرم می‌کنند، افزود: شکر یکی از مواد مورد نیاز زنبور دار است (شکر قهوه‌ای به مراتب بسیار مناسب‌تر از شکر سفید است چرا که فاقد مواد شیمیایی است اما متاسفانه مردم بیشتر از شکر سفید استفاده می‌کنند) از این رو باید آن‌ها را در تهیه این ماده همراهی کرد. امسال ۱۳ تن شکر برای تعاونی در نظر گرفته‌اند در حالی که این مقدار برای ۴۰۰ زنبوردار اصلا کافی نیست.

معاون مدیر عامل شرکت تعاونی کشاورزی زنبورداران استان زنجان گفت: از طرفی نیز قیمت شکر تعاونی‌ برای زنبورداران به صرفه نیست چرا که چندان تفاوتی با قیمت شکر در بازار ندارد. مسئولان باید شکر را به قیمت مناسب‌تر و به صورت قسطی به تعاونی داده و در نتیجه زنبوردار نیز در وضعیت مناسب‌تری به زنبورداری بپردازند. هیچ زنبورداری پول نقدی را در ابتدای شروع تهیه عسل ندارد در نتیجه انتظار می‌رود مسئولان زمینه پرداخت قسطی را برای زنبورداران مهیا کنند.(مهر)