آیا خواندن متن روی صفحات رایانه و تبلت موجب کاهش توانایی‌های ذهنی ما می‌شود؟ آیا تایپ کردن به جای نوشتن به تضعیف روند آموزش دانش می‌انجامد؟ پژوهش‌های انجام شده، گوشه‌ای از تاثیرات روند دیجیتال بر توانایی ذهنی انسان را آشکار می‌سازد.
کد خبر: ۷۴۴۲۱۴

امروزه آمار مطالعه به مراتب بیشتر از گذشته شده است. مطالعه‌ای نشان می‌دهد که آمار جهانی مطالعه سه برابر این میزان در سال 1980 است. اما نباید فراموش کرد که شیوه مطالعه ما نیز در سال‌های اخیر دگرگون شده است. بسیاری از افراد به جای خواندن روزنامه و کتاب کاغذی، آن را روی تلفن همراه یا تبلت خود می‌خوانند.

این دگرگونی به شیوه نوشتن ما نیز گسترش یافته است. تا همین چند سال پیش، افراد در جلسات یا کلاس‌های درس، با یک خودکار و کاغذ بسرعت یادداشت‌برداری می‌کردند. امروزه در بسیاری از جلسات می‌بینیم که افراد به تایپ نکات مهم ارائه شده می‌پردازند.

فناوری دیجیتال سبب شده به حجم زیادی از اطلاعات و منابع ارزشمند موجود در دورترین کتابخانه‌های جهان هم دسترسی داشته باشیم. دیگر در بسیاری از جاها از توده روی هم انباشته کتاب‌های مختلف خبری نیست.

اما آیا این فناوری مضراتی هم با خود به همراه دارد؟ آیا تجهیزات مختلف دیجیتال موجب کاهش توانایی تمرکز ما می‌شوند؟ آیا همان شیوه سنتی یادداشت‌برداری با قلم و کاغذ چیزی در خود دارد که تایپ کردن فاقد آن است؟

تردیدی نیست مسیری که پیموده‌اید راه بازگشت ندارد و نمی‌توان به این راحتی به دوره پیش از دیجیتال بازگشت. اما اگر براستی این فناوری‌ها بر شیوه خواندن و نوشتن ما تاثیر می‌گذارند، باید این زیان‌ها را بشناسیم تا به این ترتیب بتوانیم بیشترین بهره را از سودمندی‌های آن گرفته و نکات منفی آن را نیز به حداقل برسانیم. اکنون در بسیاری از مدارس برخی کشورها، دانش‌آموزان به تایپ‌کردن با صفحه‌کلید می‌پردازند و این شیوه به افت کیفیت دستخط آنها تمام می‌شود. اما آیا این بچه‌ها به دلیل این سبک از آموزش، آینده بهتری را خواهند داشت یا این‌که مشکلاتی در انتظار آنها خواهد بود؟

یک نگرانی قدیمی

سقراط (فیلسوف معروف یونانی) در دوره‌ای که خط و نگارش تازه وارد سیستم آموزشی یونان شده بود، واکنش جالبی به آن نشان داد. از نظر او، نوشتن سبب می‌شد که ساختار طبیعی دانش بشری تغییر کند و به این ترتیب انسان فقط به نوشته‌هایش اکتفا کرده و چیز زیادی نیاموزد. از نظر سقراط، سیستم آموزشی آن دوران که مبتنی بر حفظ کردن مطالب مختلف بود، موجب تقویت قدرت ذهن و گسترش دانش می‌شد و در نتیجه، نوشتن به اضمحلال این شیوه و در نتیجه تنبلی ذهنی انسان می‌انجامید.

در سال‌های دهه 1970، یکی از بزرگ‌ترین نگرانی‌های معلمان و والدین، فراگیر شدن استفاده از ماشین‌حساب در مدارس بود. اکنون نگران آن هستیم که فناوری‌های دیجیتال تاثیر مخربی بر توانایی خواندن و نوشتن ما داشته باشد و البته پژوهش‌هایی نیز در این زمینه به انجام رسیده است.

یادداشت‌برداری یا تایپ کردن؟ آزمایش می‌کنیم!

حدود یک سال پیش بود که یک دانشجوی مقطع دکترا در دانشگاه پرینستون به نام «پام مولر» به طور اتفاقی فراموش کرد که لپ‌تاپش را سر کلاس ببرد و برای همین مجبور شد به همان شیوه سنتی یادداشت‌برداری با قلم و کاغذ، نکات مهمی را که استاد در کلاس مطرح می‌کرد، بنویسد. خانم مولر متوجه شد که این شیوه از یادداشت‌برداری سبب شد که خیلی بیشتر از دفعات پیشین که مطالب مهم را با لپ‌تاپش تایپ می‌کرد، متوجه مفاهیم مطرح شده در کلاس بشود.

وی این تجربه خود را با استاد راهنمایش، دکتر «دنیل اوپنهایمر» در میان می‌گذارد. دکتر اوپنهایمر چند روز بعد در جلسه‌ای در حین تایپ کردن سریع مطالب ارائه شده متوجه شد که با وجود تایپ همه مطالب مهم گفته شده توسط افراد، نمی‌تواند چیز زیادی از آنها را به خاطر آورد. به همین دلیل این دو پژوهشگر تصمیم گرفتند تا آزمایشی را برای مقایسه میزان یادگیری با شیوه یادداشت‌برداری سنتی با قلم و کاغذ و شیوه تایپ مطالب به انجام رسانند.

آنها به این نتیجه رسیدند، افرادی که به شیوه دستی یادداشت‌برداری می‌کنند، معمولا محتوای درس استاد در کلاس را بهتر متوجه شده و مقدار بیشتری از آن را به خاطر می‌آورند. خانم مولر بر این باور است که تایپ کردن سریع مطالب مختلف به قیمت از دست رفتن توجه تمام می‌شود. از آنجا که سرعت نوشتن دستی، کندتر از سرعت تایپ کردن است، این شیوه سنتی فرد را مجبور به بررسی مطالب گفته شده و انتخاب بهترین خلاصه برای یادداشت‌برداری می‌کند.

حال سوالی مطرح می‌شود و آن هم این که، آیا جزوه تایپ شده در حین تدریس بهتر از جزوه نوشته شده با دست است؟ از دانشجویان خواسته شد تا یادداشت‌های خود را مطالعه کنند و پس از یک هفته از آنها آزمونی به عمل آمد. نتیجه این شد دانشجویانی که یادداشت دستی برداشته بودند، نمره بهتری در آزمون آوردند. این بدان معناست که اگر همان موقع حضور در کلاس متوجه مفاهیم ارائه شده نشویم، مطالعه یادداشت‌ها کمک چندانی نخواهد کرد.

خانم مولر فکر می‌کند که شاید استفاده از قلم‌های ویژه نوشتن روی تبلت یا لپ‌تاپ‌های لمسی می‌تواند این مشکل را تا حدی از میان ببرد.

جالب اینجاست که مدتی است برخی دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی، حرکتی را برای ممنوعیت استفاده از لپ‌تاپ در کلاس‌های درس آغاز کرده‌اند.

صالح سپهری‌فر / جام‌جم

newsQrCode
ارسال نظرات در انتظار بررسی: ۰ انتشار یافته: ۰

نیازمندی ها