محبوبیت همیشگی گوریل انگوری

ضریب نفوذ و محبوبیت این کارتون در همان ایام و کمی قبل‌تر از آن در ایران به گونه‌ای بود که حتی در شهربازی بی‌نظیر و البته مرحوم شده تهران در تقاطع بزرگراه چمران و خیابان سئول کنونی، یکی از محبوب‌ترین وسایل بازی گوریل‌انگوری بود، شامل یک سازه میانی اصلی به شکل گوریل‌انگوری عزیز و چند بازوی مکانیکی بزرگ که صندلی‌های چرخان، این وسیله هیجان‌انگیز را در جهات مختلف و در ارتفاع بالا به حرکت درمی‌آورد. اشاره به وجود چنین وسیله‌ای در یک شهربازی که کعبه آمال هر کودک و بزرگسال سالمی به شمار می‌رود، بدون تردید نشان از محبوبیتی خاص در بین عامه مردم دارد. محبوبیت این کارتون در آن دوران به این اندازه بود و عجب این‌که طی سالیان گذشته و ضمن بازپخش این مجموعه از برنامه‌های مختلف شبکه‌های گوناگون سیما، آدم تازه می‌فهمد با گذشت 20 یا 30 سال از آن دوران، هنوز ذره‌ای از این محبوبیت کم نشده و گوریل‌انگوری و یار متفکر گرمابه و گلستانش بیگلی‌بیگلی همچنان در ذهن کودکان امروز و دیروز قبراق و سرحالند و به روز. مثل همه کارتون‌های موفق آن دوران طلایی، گوریل‌انگوری نیز تاریخ مصرف ندارد و همیشه تر و تازه است.

این کارتون دوست‌داشتنی یکی از ده‌ها محصول بی‌نظیر کمپانی هانا - باربارا برای کودکان است که در طول نزدیک به 70 سال، با نفوذی شگفت‌آور در همه کشورهای جهان توانسته بخش مهمی از فرهنگ تصویری چند نسل از هر جنس و طبقه‌ای را شکل دهد و روی ذهن میلیون‌ها آدم تاثیر بگذارد. ویلیام هانا و جوزف باربارا سال 1944 با تاسیس رسمی کمپانی مشهورشان به‌شکلی آگاهانه آغاز اتفاقی عظیم و دنباله‌دار را کلید زدند که تاثیراتش نه‌تنها بعد از گذشت 70 سال از تاسیس این کمپانی و چند سال بعد از مرگ این دو شریک دوست‌داشتنی (هانا سال 2001 و باربارا سال 2006 میلادی از دنیا رفتند) هنوز زنده است که احتمالا تا قرن‌ها هم ادامه خواهد داشت و به‌عنوان برگ زرینی در تاریخ انیمیشن‌سازی، دست به دست و ذهن به ذهن بین میلیون‌ها نفر دیگر خواهد چرخید.

گوریل‌انگوری در کنار آثار بسیار مهم دیگری مانند «یوگی و دوستان»، «سفرهای گالیور»، «لوک خوش‌شانس»، «عصر حجر» و مهم‌تر از همه «تام و جری»، محصول دوران طلایی فعالیت‌های این کمپانی آمریکایی بود. گوریل‌انگوری با نام اصلی The Great Grape Ape Show در فاصله سال‌های 1975 تا 1978 میلادی در آمریکا پخش می‌شد. پیرنگ اصلی ماجرا بر حسب یک فرمول ساده و امتحان پس‌داده شده در تاریخ سینما، حول دوستی و همکاری یک زوج موفق شکل می‌گرفت. فرمول دو دوست با ویژگی‌های فیزیکی و رفتاری متناقض سال‌ها در سینما جواب داده بود و به ساخت آثار کمدی نابی مثل «لورل و هاردی» و «چیچو و فرانکو» در سینمای جهان و اثری مثل «چاق و لاغر» در سینمای ایران منجر شده بود. در گوریل‌انگوری هم ماجراها حول دوستی یک گوریل عشق انگور عظیم‌الجثه و بنفش رنگ و یک سگ ریزجثه به نام بیگلی بیگلی می‌چرخید. کاراکتر انگوری به لحاظ جسمی بی‌نهایت قوی و به لحاظ ذهنی کاملا ساده و کودک بود و در مقابل، بیگلی بیگلی باوجود آن جثه ریز، مغز متفکر این گروه دو نفره به حساب می‌آمد. در تمام اتفاقات روی داده در این مجموعه و طی رویارویی این زوج با مشکلات بامزه مختلف، بیگلی‌بیگلی رهبری ذهنی عملیات را به عهده داشت و انگوری با توانایی‌ فیزیکی شگفت‌آور براحتی ایده‌های یار غارش را عملی می‌کرد. همین فرمول ساده و مبتنی بر رفاقت دو موجود از هر لحاظ متناقض، این کارتون را به یکی ازمحبوب‌ترین‌های تاریخ تلویزیون در سراسر دنیا بدل کرد. درست در همان زمان پخش موفقیت‌آمیز این مجموعه در آمریکای شمالی، گوریل‌انگوری را تلویزیون وقت ایران خریداری کرد. بعد از وقوع انقلاب اسلامی و در آخرین سال‌های دوران طلایی دوبله انیمیشن در ایران، کار در سال 1362 یا 1363 به مدیریت مرحوم امیرهوشنگ قطعه‌ای دوبله و پخش آن نیز آغاز شد. مجموعه به دلیل وجود همان ویژگی‌ها و فرمول‌های جهانشمول و امتحان پس داده در ایران نیز بشدت محبوب شد، اما در کنار ویژگی‌های ساختاری و درونی، عامل بسیار مهم دیگری که موفقیت آن را در کشورمان تضمین کرد، دوبله بی‌نظیر آن بود. مرحوم قطعه‌ای به‌واسطه تجربه چند ساله و هوش سرشاری که در مدیریت دوبلاژ داشت، با شناخت درست از اتمسفر داستان و شیمی رابطه گوریل و بیگلی، به دو انتخاب عالی دست زد و صداپیشگی بیگلی را به مرحوم اصغر افضلی و دوبله شخصیت انگوری را به صادق ماهرو سپرد. قرار گرفتن صدای باهوش، زیر و فانتزی افضلی (که در تیپ‌سازی و دوبله انیمیشن نابغه بود) در کنار صدای بی‌نهایت بم صادق ماهرو با آن ساده‌لوحی و کم‌هوشی آگاهانه‌ای که ماهرو با هوشمندی به صدای گوریل تزریق کرده بود باعث شد دوبله این انیمیشن جزو بهترین‌ها در این حیطه قلمداد شود. مرحوم افضلی به‌عنوان استاد مسلم دوبله کارتون و انعطاف صدای عجیبی که به جان بخشی به بسیاری از کاراکترهای کارتونی محبوب آن دوران منجر می‌شد (وروجک سریال «وروجک و آقای نجار»، پرنس جان کارتون «رابین‌هود» و «کارآگاه گجت» تنها چند نمونه از شاهکارهای افضلی هستند)، بدرستی زیر و بم شخصیت بیگلی‌بیگلی را شناخته بود و با انتخاب صدایی محشر، توانست این کاراکتر باهوش و عاشق رفیق را به بهترین شکل هماهنگ کند. در آن طرف هم صادق ماهرو که او نیز در کارتون‌گویی استاد بود (اسناگلپوس، کوییک درا مکگرا، اما دارلینگ مجموعه یوگی و دوستان یا داروغه ناتینگهام کارتون رابین هود)، بم‌ترین حالت صدایش را برای جان بخشیدن به آن هیبت عظیم انتخاب کرد تا تضاد و تفاوت عجیب فیزیکی و ذهنی این زوج، بخوبی در صدای آنها متبلور شود و به چشم بیاید و جمیع این موارد ناشی از انتخاب‌های درست مرحوم قطعه‌ای به‌عنوان مدیر دوبلاژ بود که با بینشی درست، دست به بهترین انتخاب‌های ممکن زد تا این مجموعه جذاب در کنار ویژگی‌های ساختاری و محتوایی درجه یک، در زمینه دوبله نیز طراز اول باشد و به اثری ماندگار تبدیل شود؛ اثری که در پخش چند باره و اخیرش از صدا و سیما همچنان‌ تر و تازه به نظر می‌رسد، مثل همان روز اول.

مهران باقی ‌/ ‌جام‌جم