زندگی شـاد یک گوسفند در «بره ناقلا»

نگاه تازه به یک داستان قدیمی

بره ناقلا (شان گوسفند) یک سریال انیمیشن تلویزیونی بدون کلام و کمدی است که به شیوه استاپ موشن برای گروه سنی کودک و نوجوان ساخته شده است.

شخصیت اصلی این برنامه یعنی‌ شان برای اولین بار در فیلم کوتاهی از والاس و گرومیت به نام اصلاح از ته ظاهر شد. این گوسفند به طور تصادفی توسط دستگاه بافندگی اتوماتیک، ساخته والاس مکیده می‌شود و پشم‌هایش چیده و تبدیل به یک لباس پشمی می‌شود. والاس نام او را شان می‌گذارد.

شان بعدها در سال 2002 در سریال «اختراعات بیسکویتی» قسمت «خریدار شماره 13» ظاهر شد تا یک پنیر دایره‌ای خودسر را نجات دهد!

محبوبیت این کاراکتر که از موفقیت و فروش محصولات تجاری مربوط به او معلوم بود، سبب شد یک سریال 40 قسمتی براساس او ساخته شود. سری اول مجموعه، سپتامبر 2007 از سوی بی‌بی‌سی و با پخش دو قسمت آغاز شد. تاکنون حدود 20 قسمت از ماجراهای او ساخته و در بیش از 180 کشور پخش شده است. پخش سری چهارم از فوریه 2014 آغاز شده است.

در ادامه این سریال کار دیگری با استفاده از کوچک‌ترین گوسفند گله به نام تیمی برای گروه سنی پیش‌دبستانی ساخته شده است. فیلم سینمایی بلندی نیز براساس ماجراهای شان در دست تولید بوده که قرار است در سال 2015 اکران شود.

ماجراهای این مجموعه‌ها درباره شان است که به‌طور غیرعادی باهوش است و در حال حاضر با یک گله گوسفند در مزرعه موزی باتم ـ که یک مزرعه سنتی شمال بریتانیا است ـ زندگی می‌کند. در هر قسمت آنها تلاش می‌کنند زندگی یکنواخت خودشان را هیجان‌انگیزتر کنند و معمولا خودشان را به دردسر می‌اندازند که اغلب به استفاده عجیب و بامزه‌ای از وسایل آقای مزرعه‌دار منجر می‌شود.

شان در داستان‌های سریال در مزرعه، رفتار، خلاقیت و هوش انسانی از خود نشان می‌دهد. هر قسمت معمولا شامل یک موقعیت کمیک است و او باید پیش از تمام شدن آن، قضیه را رفع و رجوع کند.

برخی موضوعات مانند گریز شخصیت‌ها از بیتزر، سگ گله بداخلاق و به نوعی دور زدن او، طوری که مزرعه‌دار نفهمد، گه گاه به شکلی تکرار می‌شود. در بعضی از قسمت‌های این مجموعه با فیلم‌های معروفی مثل آرواره‌ها، ادوارد دست‌قیچی، راکی و فرار بزرگ شوخی کرده است.

تم این سریال ترکیبی از کمدی بزن بکوب و کمدی صامت در سبک خاص و شناخته شده آردمن است. هیچ دیالوگی حتی میان انسان‌ها وجود ندارد. درواقع سعی شده از غرغر کردن، آه کشیدن و صوت تعجب و واکنش‌های بدون کلام برای نشان دادن رفتار‌ها و اهداف شخصیت‌ها استفاده شود. محبوبیت این شخصیت از عرصه انیمیشن فراتر رفته به‌طوری که تاکنون چند بازی کامپیوتری از این شخصیت ساخته شده است.

نهم مارس 2011 یک تئاتر کمدی موزیکال به نام شوی بزرگشان روی صحنه رفته است. قرار است از شان و شخصیت‌های دیگر این مجموعه در ساخت یک برنامه تجاری برای جام جهانی راگبی سال 2015 استفاده شود.

نقدهای مثبت برای یک مجموعه انیمیشن

طی این سال‌ها نقدها و نظرها درباره این سریال در کل مثبت بوده است. برای مثال «هری ونینگ» روی صحنه می‌گوید: پیش از آن‌که به خنده‌‌داربودن و کمدی بزن بکوب موجود در فیلمنامه توجه کنیم، کاراکترهای جذاب و انیمیشن باشکوه توجه ما را جلب می‌کند.

گاردین می‌نویسد: این سریال، کودکان چهار تا هفت ساله را پای تلویزیون می‌نشاند و میخکوبشان می‌کند.

چارلز آرتور نیز می‌نویسد: سبک کلاسیک آردمن مرا به قهقهه وا می‌دارد. در مجموع نقدها مثبت است و شان میان کودکان و بزرگسالان شخصیت محبوبی است.

معرفی شخصیت‌های اصلی سریال

شان: گوسفندی است که طبیعتی شیطان و کنجکاو دارد که براحتی می‌توان او را از بقیه گوسفندان متمایز می‌کند. این طبیعت، او را به سمت موقعیت‌هایی فریبکارانه سوق می‌دهد، ولی معمولا می‌تواند به نوعی خود را از مهلکه نجات دهد.

شان محبوب، مردمی و یک رهبر ذاتی است. یک کاراکتر اخلاق‌گرا که سعی دارد همه چیز را درست کند.

بیتزر: یک سگ گله صبور است که از گله مراقبت می‌کند. بیتزر همیشه تلاش می‌کند صاحبش چیزی جز یک گله معمولی نبیند. او تا حدی رفتارهای احمقانه و مسخره را تحمل می‌کند، ولی اگر چیزی از کنترلش خارج شود، وارد عمل می‌شود. بیتزر مانند یک سرکارگر عمل می‌کند. او گوسفندان را به طرف مزرعه و خارج از آن هدایت می‌کند و ناهارش چند ساندویچ و یک فلاسک چای است. اکثرا خونسرد و بی‌خیال است و همین مساله به حیوانات فرصت شیطنت و ماجراجویی را می‌دهد. رابطه میان بیتزر و حیوانات معمولا دوستانه است و با شان نیز
ـ البته در محدوده وظایفش ـ بسیار دوست است.

مزرعه‌دار: فردی منزوی و ساده است که به مزرعه کوچک و سگ وفادارش بیتزر وابسته است. او کاملا و به صورت احساسی حرفه‌اش را دوست دارد؛ البته بجز لحظاتی که همه چیز خراب و غرق در ناامیدی می‌شود، یا زمانی که برخی کارهای مسخره و عجیبشان او را گیج می‌کند.

او عاشق تکنولوژی جدید است. مانند دیگر کاراکترهای انسانی این سریال، مزرعه‌دار را از دید حیوانات می‌بینیم و حرف‌هایش نیز یکسری خرخر و من‌من به نظر نمی‌رسد. ظاهرا او از این مساله که مزرعه و حیواناتش آن‌طور که طبیعی به نظر می‌رسد، آگاه نیست!

گله: یکسری گوسفند تیپیکال هستند که تمام روزشان به نشخوار می‌گذرد و هنگامی که شان فکر تازه‌ای به ذهنش می‌رسد، بی‌چون و چرا از او اطاعت می‌کنند. آنها از علاقه‌مندان شان، اما کمی خام و ترسو هستند و هوش زیادی ندارند به طوری که گاهی کارهایشان را خراب می‌کنند. وقتی گله در مرکز قصه قرار دارد، چند کاراکتر برجسته می‌شوند.

شرلی: از تمام گوسفندان چاق‌تر است، به طوری که باید از جایی به جای دیگر هُل داده شود. او می‌تواند هر چه سر راهش قرار دارد ، بخورد. پشم‌های زیاد او محل امنی برای پنهان کردن چیزهای مختلف است.

تیمی: یک بره کوچک و دوست‌داشتنی است که گاهی دچار دردسر می‌شود و در موقعیت‌های خطرناک اسیر می‌شود. او عاشق تدی برها (خرس‌های عروسکی) است و بدون آنها گریه سر می‌دهد. او عاشق پیتزا نیز هست و تنها یک دندان دارد!

مادر تیمی: همیشه موهایش بیگودی پیچ شده است و از وظایف مادری‌اش تخطی می‌کند؛ اما هنگامی که فرزندش گم می‌شود ـ تا زمانی که صحیح و سالم باز نگردد ـ کاملا تسلی‌ناپذیر است.

خوک‌های شیطان: در حیاط کنار مزرعه منزل دارند و عامل مخربی در زندگی گوسفندان هستند. بداخلاق، بدقلق، حریص و بسیار تنبل هستند. آنها هر وقت زمانی می‌یابند، نقشه‌های شان را خراب می‌کنند.

علاوه بر اینها، سریال تعدادی شخصیت فرعی نیز دارد که حضور دائم ندارند و در قسمت‌های مختلف بنا بر اقتضای داستان ظاهر می‌شوند و عبارتند از:

حیوانات: جوجه خروس، مرغ مادر و جوجه‌هایش، اردک، بزی به نام ماشین چمن‌زنی که بدون وقفه می‌خورد. گاو نر، موش کور، زنبورها، خانم بیتزر (سگ گله)، پیدسلی (گربه تنبل و خودخواه مزرعه‌دار)، قورباغه و موش.

انسان‌ها: پسر پیتزابر، خواهرزاده مزرعه‌دار، آقا و خانم رمبلر، مترسک، راننده اتوبوس، مادر بزرگ و مرد صاحب نمایشگاه دام.این مجموعه اپیزودیک سال‌هاست از شبکه‌های مختلف سیمای جمهوری اسلامی ایران و بسیاری از کشورهای جهان پخش می‌شود و در عین حال که به نظر می‌رسد تاکنون تمام قسمت‌های آن بیش از چند بار تکرار شده است؛ اما جذابیت بی‌بدیل آن موجب شده تا جزو برترین آثار انیمیشن باشد و همواره قابلیت دیدن مجدد را داشته باشد. (پریسا کاشانیان/ ضمیمه قاب کوچک)