پوکی استخوان در بارداری

یکی این که هورمون‌های مردانه بیش از هورمون‌های زنانه موجب ذخیره کلسیم در استخوان می‌شود، یعنی مردان ذخیره کلسیمی بالاتری دارند و به دلیل این که آندروپوز یا یائسگی در مردان دیرتر اتفاق می‌افتد، این ذخیره استخوانی مدت طولانی‌تری دست‌نخورده می‌ماند در حالی که زنان به طور متوسط از پنجاه سالگی یائسه شده و دیگر هورمون زنانه ـ که نقش مهمی در بازسازی استخوان و ذخیره شدن کلسیم در آن داردـ نخواهند داشت و از سوی دیگر در زنان به دلیل حاملگی و شیردهی، ذخیره کلسیم استخوان کاهش می‌یابد و این مسأله حتی در شرایطی که مصرف مناسب کلسیم در این دوران وجود دارد، اتفاق می‌افتد.

برای بازسازی استخوان‌ها قبل از هر چیز کلسیم، فسفر و ویتامین D مورد نیاز است. کلسیم و فسفر موجود در مواد غذایی از طریق روده جذب و مقدار اضافی آن از طریق کلیه دفع می‌شود.

مهم‌ترین مسأله در جذب کلسیم، وجود ویتامین D در خون است. این ویتامین از دو طریق به نگهداری کلسیم در بدن کمک می‌کند اول این که به طور مستقیم در جذب کلسیم از روده‌ها تاثیر می‌گذارد و دوم این که با ممانعت از برداشت آن از استخوان از پوکی استخوان پیشگیری می‌کند.

ویتامین D در مواد غذایی دریایی و روغن کبد ماهی و تخم‌مرغ و شیر وجود دارد، اما مهم‌ترین و راحت‌ترین راه تامین ویتامین D بدن، استفاده از نور خورشید است که می‌تواند برخی مواد موجود در پوست را به ویتامین D تبدیل کند.

در دوران بارداری نیاز روزانه جنین به کلسیم در حدود 30 میلی‌گرم است و نیاز کلی مادر باردار در تمام دوران بارداری حدود 30 گرم است.

اغلب مادران به دلیل مصرف کم‌لبنیات، کلسیم کمی دریافت می‌کنند، اما از سوی دیگر حتی در مواردی که مصرف کافی است، موادی از جفت ترشح می‌شود که موجب برداشت میزان بیشتری کلسیم از استخوان مادر می‌شود، البته هدف از این کار تامین نیازهای جنین به قیمت آسیب به مادر است و سرانجام اغلب مادران در دوران حاملگی و شیردهی دچار کاهش کلسیم استخوان و بیماری استئوپنی (پوکی استخوان خفیف) می‌شوند، اما خوشبختانه این مشکل در طول سال‌های بعد با رژیم مناسب و ورزش قابل جبران است، اما به هر حال مادر اغلب دچار دردهای لگنی یا کمردرد به دلیل کاهش کلسیم در استخوان و پوکی استخوان خفیف می‌شود.

مهم‌ترین غده‌ای که در تنظیم میزان کلسیم خون نقش مهمی دارد، غده پاراتیروئید است و در مواردی که عملکرد این غده دچار مشکل مخفی است در دوره بارداری بیماری آشکار می‌شود و بیمار از گزگز انگشتان و جمع شدن عضلات صورت و دست شکایت دارد و با اندازه‌گیری میزان کلسیم‌خون می‌توان بیماری را کشف کرد.

دکتر ثریا عالمی - جراح و متخصص بیماری‌های زنان و زایمان