شیوه‌های فرزند​پروری

براساس این دو جنبه، چهار سبک فرزندپروری مشخص شده است که آشنایی با آنها برای والدین بسیار مهم و یاری‌کننده خواهد بود تا بتوانند به برخورداری فرزندانشان از آینده‌ای سالم و دوری آنها از مسائلی همچون اعتیاد و جرم کمک کنند.

فرزندپروری سبک مقتدرانه: این روش مناسب‌ترین روش فرزندپروری است. والدین مقتدر درخواست‌های معقولی از فرزندان خود دارند و درخواست‌های خود را با تعیین محدودیت‌ها و توضیح علت‌ها متناسب با سن کودک و تاکید بر تبعیت اجرا می‌کنند. در عین حال صمیمی و صبور هستند. حقوق کودک و حقوق والدین محترم شمرده می‌شود. در این روش به مشارکت در تصمیم‌گیری‌های خانوادگی تاکید شده و نقطه نظرات کودکان شنیده می‌شود. در چنین خانواده‌‌‌هایی کودکان شاد و سرحال، دارای اعتماد به نفس و مستقل هستند و به همین دلیل در آینده رفتارهای درست‌تری دارند و احتمال این‌که در شرایط بغرنج مرتکب جرم شوند، کاهش می‌یابد.

فرزندپروری مستبدانه: «هر کاری که گفتم، انجام بده. نمی‌خواهم حرفی بشنوم.» این جمله بهترین نشانه برای شناخت نگرش والدین مستبد است. آنها نیز مانند والدین مقتدر برای رعایت حد و مرزها اهمیت قائل هستند، اما این قوانین و مرزها را بدون توضیح و بی‌چون و چرا می‌خواهند. در نتیجه به مشارکت و گفت‌وگو اعتقادی ندارند و چون معتقدند دستوراتشان باید اجرا شود، در صورت عدم تبعیت کودک، به تنبیه متوسل می‌شوند. این کودکان مضطرب، گوشه‌گیر و ناخشنود هستند و سرپیچی‌شان با خشم است. از تکالیف چالش‌انگیز عقب‌نشینی می‌کنند و استعداد جرم در آنها وجود دارد.

فرزندپروری آسان‌گیرانه: والدین آسان‌گیر و پذیرا از اعمال هرگونه کنترل خودداری می‌کنند و در هر سنی تصمیم‌گیری را به‌عهده فرزندشان می‌گذارند. این کودکان بسیار ناپخته بار می‌آیند و در کنترل تکانه‌هایشان دچار مشکل می‌شوند. آنها متوقع و وابسته‌اند، بخصوص در پسرها این روش با وابستگی بیشتر پسران رابطه نیرومندی نشان می‌دهد.

فرزندپروری بدون دخالت: این روش کم‌توقعی افراطی با اعتنایی و طرد همراه است. این والدین اغلب افسرده هستند و انرژی برای درگیر شدن با مسائل کودک را ندارند. این شیوه در حالت شدید آن نوعی بدرفتاری و بی‌توجهی به کودک است و اگر از اوایل زندگی اعمال شود، تمام جنبه‌های رشد از جمله دلبستگی، شناخت و مهارت‌های هیجانی و اجتماعی را مختل می‌کند و بدترین نوع فرزند‌پروری محسوب می‌شود که بسیار آسیب‌زاست.

با مرور خلاصه این چهار شیوه، کارآمدی شیوه مقتدرانه بیشتر آشکار می‌شود. فرزندپروری مقتدرانه در طول سال‌های کودکی و نوجوانی با عزت نفس زیاد، پختگی اجتماعی و اخلاقی و پیشرفت تحصیلی رابطه دارد. دلایل کارآمدی این شیوه به دلیل این است کنترلی که اعمال می‌شود، از نظر کودک منصفانه و معقول است، نه توهین‌آمیز و صمیمیت بیشتری به دنبال دارد. دوم این‌که والدین مهرورزی که از معیارهای خود در تربیت فرزندانشان مطمئن هستند، الگوهایی اطمینان بخش برای کودکان خود می‌گردند، این والدین از طریق تنظیم کردن انتظاراتشان با توانایی فرزندان در پذیرفتن مسئولیت اعمال خود به آنها کمک می‌کنند تا آنها فرصت‌های بدون اضطراب برای مسئولیت‌شناسی و استقلال و کسب رفتارهای پخته داشته باشند.

رابعه موحد

روان‌شناس