عزاداری امام حسین (ع) در تصاویر خلاقانه

حسن گروسی دبیر شورای معارف تلویزیون با تاکید بر این نکته که کیفیت تصاویر مجالس عزاداری باید بالا باشد به جام‌جم گفت:‌ محتوا و درجه بالای معنوی یکی از مهم‌ترین مسائلی است که در پوشش مراسم عزاداری باید به‌دنبال آن بود. ضمن این‌که تلویزیون پیشرفت زیادی در زمینه ضبط این مراسم داشته است. در سال‌های اخیر بسیاری از این جلسات با حضور تیم‌های مجرب و تعداد زیادی دوربین تصویربرداری می‌شود و با توجه به محدودیت‌هایی که در مساجد یا تکیه‌ها وجود دارد، از امکانات نورپردازی وسیعی نیز برای ضبط این مراسم استفاده کرده‌ایم که همه این مسائل منجر به جذاب شدن تصویر این مراسم می‌شود.

هر سال با آغاز ماه محرم، تلویزیون نیز بخشی از برنامه‌های خود را به تهیه گزارش‌های تصویری از هیات‌ها و مراسم‌های مذهبی اختصاص می‌دهد. از آنجایی که این مراسم جزو برنامه‌های پربیننده تلویزیون است، می‌توان با ارائه یک سبک هنری خلاقانه این‌گونه برنامه‌ها را در قالبی جذاب و تاثیرگذارتر به مخاطب ارائه کرد.

سیدمصطفی حسینی، تهیه‌کننده برنامه‌های معارفی با بیان این‌که گزارش‌های نوحه‌خوانی و عزاداری که از تلویزیون پخش می‌شود باید خلاقانه باشد به جام‌جم گفت: شاید یکی از دلایل تصویربرداری بعضا یکنواخت مراسم عزاداری این است که گروه‌های تولید و تصویربرداری بندرت قبل از آغاز مراسم به مکان مورد نظر می‌روند و به اصطلاح از لوکشین عزاداری بازدید نمی‌‌کنند. این کار می‌تواند در جایگذاری دوربین‌ها و نحوه نورپردازی به تهیه‌کننده کمک کند. مسلما تصویربرداری و نورپردازی مناسب کمک شایانی به بعد زیبایی‌شناسی تصویر می‌کند و هر چه تصاویر زیباتری از مجالس عزاداری تهیه شود، حس و حال برنامه بیشتر روی مخاطب تاثیر می‌گذارد و فضای معنوی برنامه هم بیشتر می‌شود.

وی اضافه کرد: البته مشکل دیگری که وجود دارد این است که ما گاهی به‌خاطر بالا بردن کیفیت تصاویر مجبور می‌شویم چند چراغ نورپردازی را در جایگاه مداح جاسازی کنیم که این میزان نور، فضای محزون مراسم را تحت‌الاشعاع قرار می‌دهد.

این تهیه‌کننده اضافه کرد: بودجه مناسبی برای پوشش این مراسم به گروه تصویربرداری داده نمی‌شود؛ مضاف بر این‌که برخی تصویربردارها نیز هنوز آنقدر تبحر و مهارت پیدا نکرده‌اند که بتوانند خلاقیت خودشان را در ارائه تصویری جذاب در این گونه برنامه‌ها به معرض نمایش بگذارند.

وی ادامه داد: یکی دیگر از موانع تهیه تصاویر زیبا و متفاوت از مراسم عزاداری امام حسین(ع) به کمبود امکانات تصویربرداری مربوط می‌شود. امکاناتی که برای تصویربرداری از مراسم عزاداری داریم بسیار کم است. همچنین برنامه‌ریزی مناسبی برای آماده شدن در ماه محرم و تهیه برنامه‌های مناسبتی وجود ندارد و کارها با عجله انجام می‌شود.

موسوی با بیان این‌که نبود کارگردانان هنری در تهیه این مراسم‌ها نیز از دیگر موانع پیش روی ارائه یک برنامه جذاب است، گفت: عموما این برنامه‌ها با یک گروه تصویربرداری و یک تهیه‌کننده تولید می‌شود، حتی اگر کارگردان تلویزیونی نیز حضور داشته باشد تقریبا در لحظه‌های پیش از شروع برنامه به گروه می‌پیوندد و حتی گاهی جای دوربین‌ها هم توسط تهیه‌کننده یا خود تصویربردار مشخص می‌شود.

حاج سیدمهدی میردامادی، مداح اهل بیت نیز درباره تهیه تصاویری از مراسم عزاداری به «جام‌جم» گفت: فکر می‌کنم این نکته کاملا واضح است که اهمیت یک جلسه عزاداری به کیفیت و سوگواری آن بستگی دارد و اگر بخواهیم برای یک جلسه یک ساعته نقطه اوجی در نظر بگیریم، همان چند دقیقه‌ای که روضه خوانده می‌شود و حال معنوی به حاضران دست می‌دهد، بهترین نتیجه آن جلسه است به همین دلیل به اعتقاد من تهیه‌کنندگان برنامه‌های تلویزیونی این مراسم در تهیه و پخش این مجالس باید کاری کنند که در شأن محرم و عزای سیدالشهدا باشد و حق مطلب را در بازنمایی این حال معنوی به مخاطبان ادا کنند.

وی ادامه داد: دوربین تا چند سال پیش برای مردم ناشناخته بود؛ اما خوشبختانه در حال حاضر مردم با دوربین‌ آشنا هستند و این باعث شده که حضور دوربین در این مجالس تقریبا حس نشود و همین اتفاق امکان بیشتری به تصویربرداران برای بروز خلاقیت‌ می‌دهد.

میردامادی افزود: حتی به نظر من این‌که خود تصویربردار هم در این مراسم گریه کند، اصلا موضوع عجیب و بدی نیست. اگر تصویربردار چنین مراسمی بتواند لحظه‌های نابی را که در این مراسم رخ می‌دهد، شکار کند می‌تواند با استفاده از این تصاویر بیننده را متاثر کند.

حسن عنایتی نزدیک به هشت سال است که کارگردانی برنامه‌های مذهبی تلویزیون را به عهده دارد. او با اشاره به این نکته که لازم نیست همه برنامه‌ها از زاویه‌ای جدید و نو ارائه شوند، گفت: تجربه به ما نشان داده که برنامه‌های پوششی از هیات‌های عزاداری امام حسین(ع) باید به‌گونه‌ای باشد که این مراسم از جنس هیاتی بودن خارج نشود.

وی اضافه کرد: ما باید سعی ‌کنیم فضای معنوی مراسم را به بینندگان منتقل کنیم. به نظر من اگر بتوانیم همین حس را حفظ و القا کنیم کار بسیار مهمی کرده‌ایم.

عنایتی افزود: البته برای جذاب کردن و ارائه یک کار بصری خلاقانه می‌توانیم از امکاناتی استفاده کنیم. بسیاری از جوانان در این جلسات حضور پرشوری دارند و دچار حالات روحی خارج از وصفی می‌شوند؛ اما به خاطر محدودیت‌هایی که داریم نمی‌توانیم برخی از این هیجانات را به نمایش بگذاریم.

وی ادامه داد: البته این موضوع را هم باید در نظر بگیریم که همیشه علما به ما توصیه کرده‌اند که بهترین مراسم همان مجلس سنتی امام حسین است و نباید آن را تبدیل به یک نمایش تلویزیونی کرد.عنایتی اضافه کرد: بهترین حالت تهیه این گونه برنامه‌ها این است که مخاطب را به حضور در مجلس دعوت کنیم و با ارائه تصاویر خالصانه از فضای مراسم فاصله بین مخاطب تلویزیون و مجلس عزاداری را حذف کنیم. باید حس لطیف انسانی را با کمترین فیلتر به مخاطب منتقل کنیم. وی ادامه داد: گزارش‌های مجالس عزاداری نباید به سمت فانتزی برود، چون جذابیت کاذب برای بینندگان ایجاد می‌کند و مجلس را از هدف اصلی خود یعنی صمیمیت و بی ریایی دور می‌کند.

احسان شیعی، مدیرکل پخش شبکه سه نیزبه «جام‌جم» گفت: کارگردانان تلویزیونی در زمینه نورپردازی و تصویربرداری این امکان را دارند که خلاقیت زیادی از خود نشان دهند. وی گفت: مهم‌ترین چیزی که در تولید و پخش این برنامه‌ها باید رعایت شود، این است که تصاویر و تدوین آنها سنگین، متین و در شأن حضرات معصومین باشد مثلا یک کارگردان تلویزیونی باهوش می‌تواند به فراخور حال و هوای مجلس عزاداری از حرکات نرم یا پیچیده دوربین، نما‌های بسته یا باز ریتم تند و کند استفاده کند تا بیننده‌ای که در خانه شاهد این برنامه است با حس و هوای مجلس ارتباط برقرار کند.