جای خالی تجهیزات اضطراری در دندانپزشکی‌ها

روزانه تعداد زیادی از افراد تحت درمان‌ دندانپزشکان قرار می گیرند. افزایش جمعیت آگاه‌تر، تعداد ملاقات‌های دندانپزشکی برای داشتن دندان‌های سالم را افزایش داده است که کاملا در تضاد با دلایل ویزیت‌های دندانپزشکی در قرن‌های گذشته است که بر محور کشیدن دندان متمرکز بود.

اما با توجه به کثرت مراجعه سالمندان و نیز افراد مبتلا به بیماری‌های مزمن برای دریافت خدمات دندانپزشکی و احتمال بروز برخی فوریت‌های پزشکی نظیر افزایش ناگهانی فشار خون، توفان تیروئیدی، حملات صرع، شوک کاهش فشارخون، اختلالات قلبی و عروقی، نارسایی قلبی و ایست تنفسی، قانون برخی استانداردها را به جهت رویارویی با این موارد در نظر گرفته است که بر اساس مطالعات و گزارش‌های علمی متاسفانه چندان رعایت نمی‌شوند.

بدیهی است که بروز موارد اورژانس در مطب دندانپزشکان، جزو رویدادهای شایع نیست، ولی به هر حال در صورت رخ دادن جزو ناگوارترین حوادثی هستند که ممکن است در مطب دندانپزشکان رخ داده و بیمار و دندانپزشک را در موقعیتی بسیار مخاطره‌انگیز قرار دهد.

به عنوان مثال بیمارانی که دچار آنژین قلبی هستند یا سابقه آنفارکتوس دارند، ممکن است در مطب دندانپزشک (اعم از زیر دست دندانپزشک یا در اتاق انتظار و پیش از انجام عملیات دندانپزشکی) دچار ناراحتی‌هایی شوند که اگر به سرعت مورد رسیدگی قرار نگیرد، می‌تواند حیات فرد را به مخاطره اندازد.

آیا دندانپزشک به هنگام بروز این حالات توانایی علمی و عملی کمک به این بیماران را دارد، آیا تجهیزات موجود در مطب دندانپزشکی برای رسیدگی به این موضوعات کفایت می‌کند؟

با وجود آن‌که نص صریح ضوابط تأسیس درمانگاه عمومی دندانپزشکی و همچنین دستورالعمل ضوابط بهداشتی مطب دندانپزشکی، از کپسول اکسیژن، ست احیا و داروهای دندانپزشکی اورژانس دارای تاریخ مصرف به عنوان حداقل تجهیزات لازم نام برده و وجود لوازم مورد نیاز برای شرایط اورژانس در مطب دندانپزشکان را ضروری در نظر گرفته است، اما بر اساس بسیاری از مطالعات و گزارش‌ها این موارد چندان رعایت نمی‌شود و از آن تاسف‌آورتر آن‌که هیچ مرجع و مرکزی نیز به صورت جدی و موثر به دنبال رفع این معضل بهداشتی نیست.

مطالعه‌ای که به منظور بررسی وضعیت داروها و تجهیزات اورژانس در مطب دندانپزشکان عمومی و متخصص کرج سال ‌83 توسط گروه جراحی دهان، فک و صورت دانشگاه علوم پزشکی تهران انجام شد، نشان می‌دهد متاسفانه شرایط و امکانات اورژانس شامل تجهیزات، دارو‌ها و آموزش در این زمینه دچار نقص است.

همچنین در تحقیقی که توسط دکتر محمودی سال ‌84 روی دندانپزشکان عمومی شهر تهران انجام شد، در مجموع میزان بهره‌مندی از تجهیزات و داروهای اورژانس در میان دندانپزشکان عمومی شهر تهران نسبت به کشورهای اروپایی و آمریکا بسیار پایین گزارش شد.

علاوه بر این در مطالعه دیگری که سال 86 در سطح شهر کرمان درخصوص حداقل دارویی که یک دندانپزشک باید در مطب خود داشته باشد نشان می‌دهد، میانگین داروهای اورژانس موجود در مطب 6‌/‌19 درصد و میانگین کل لوازم اورژانس موجود در مطب 4‌/‌31 درصد است.

همچنین پژوهش دیگری که توسط دکتر مسگرزاده در سطح مطب دندانپزشکان شهر تبریز انجام شده است، بیانگر نیاز آشکار به آموزش بیشتر دندانپزشکان برای کنترل فوریت‌های پزشکی است.

از سوی دیگر نکته‌ای که نباید از آن غفلت کنیم این است که در صورت توانمندسازی دندانپزشکان از طریق آموزش مستمر و دوره‌ای و تامین ست‌های احیا و داروهای مورد نیاز فوریت‌های پزشکی، این 22 هزار پزشک این پتانسیل را دارند که در مواقع ضروری و اضطرار همچون حوادث محیطی و شغلی، زلزله، سوانح رانندگی، سقوط از بلندی، سوختگی، برق گرفتگی، آوار، مسمومیت‌های دارویی و شیمیایی، خودکشی، گزیدگی و غرق‌شدگی اقدام به ارائه خدمات اورژانس قلبی، تنفسی، گوارش و سایر فوریت‌های پزشکی کرده و حیات را مجددا به فرد بازگردانند.

یک دندانپزشک علاوه بر توانایی فنی و علمی که درامر بهداشت دهان و دندان دارد باید هنگام برخورد با فوریت‌های پزشکی، آگاهی و آمادگی کافی و تجهیزات اورژانس‌های پزشکی و احیا و داروهای لازم را در اختیار داشته باشد.