گرما؛ آستانه خطر برای بیماران قلبی

آقای دکتر به چه علت در فصل گرما تعداد مراجعان به بخش CCU نسبت به سایر فصل‌ها بیشتر می‌شود ؟

همان‌‌طور که سرمای زیاد در زمستان می‌تواند برای قلب مشکلاتی ایجاد کند، گرما نیز می‌تواند باعث تشدید ضایعات عروق کرونر شده و منجر به سکته قلبی در فرد شود؛ معمولا در هوای سرد مقاومت عروق کرونر بالا می‌رود و قلب باید با نیروی بیشتری انقباض یابد، اما در گرما مقاومت محیطی به علت تبادلات حرارتی کم‌شده و عروق سطحی گشاد می‌شود، در نتیجه حجم خون برگشتی به قلب زیاد و کار قلب زیادتر خواهد شد که حالت تنگی نفس و تاکی کاردی را در فرد ایجاد می‌کند.

همچنین می‌توان گفت در فصل سرما یک آرامش نسبی در انسان پدید می‌آید؛ در حالی که هوای گرم باعث عصبانیت و پرخاشگری فرد می‌شود که این حالت عصبی خود عامل تشدید کار قلب و تپش آن خواهد شد و اگر عروق کرونر قلب، تنگ شده باشد احتمال ابتلا به سکته قلبی بالا می‌رود.

خیر. گرمای خشک حتی تا 50 درجه با زندگی چندان مغایرتی ندارد، اما گرمای مرطوب با این درجه حرارت، خطر جانی فراوانی برای بیماران مبتلا به نارسایی قلبی به همراه دارد. به عنوان مثال در شهرهای خشک مثل تهران که میزان رطوبت هوا پایین است، بدن براحتی عرق می‌کند و به سرعت خشک و خنک می‌شود، اما در شهرهایی با نقطه شبنم بالا همچون بوشهر و سواحل خلیج فارس، رطوبت زیاد هوا باعث می‌شود عرق بدن براحتی تبخیر نشود، در نتیجه حجم خون زیاد و تنگی نفس و تپش قلبی در مبتلایان به نارسایی‌های قلبی تشدید می‌یابد. چنین حالتی را می‌توان در سونای خشک و مرطوب تجربه کرد؛ به طوری که می‌توان در سونای خشک زمان بیشتری نسبت به سونای مرطوب دوام آورد.همچنین می‌توان گفت،برخلاف فصل زمستان که انسان سالم با قدرت بیشتری به انجام کار می‌پردازد، گرمای بیش از حد،باعث تنفس دهانی می‌شود زیرا انسان از طریق پوست،خود را خنک می‌کند، اما به علت افزایش گرما ناچار می‌شود از طریق تنفس تند و با دهان باز نفس کشیدن، تبادلات حرارتی تنفس را انجام بدهد.

توصیه می‌شود افراد پس از خارج شدن از اتاقک سونا بلافاصله به حوضچه آب سرد فرو نروند زیرا در این حالت قلب ناگهان اسپاسم‌شده و فشار شدیدی به آن وارد می‌شود و این عمل برای افراد بالای 60 سال یا افرادی که سابقه سکته قلبی دارند، بسیار خطرناک است و باعث مرگ ناگهانی آنان می‌شود.

حجم غذا در فصل سرما بیشتر است و فرد، به غذاهای گرم و پر انرژی و چرب میل بیشتری دارد؛ درحالی که میل افراد در فصل تابستان به غذاهای پر انرژی کم‌شده و بیشتر به مایعات و غذاهای مایع میل پیدا می‌کند، اما با وجود، این در فصل گرما حجم ادرار در 24 ساعت کاهش می‌یابد، زیرا مقدار زیادی مایع بدن از طریق عرق تبخیر می‌شود؛ در گرما ادرار به صورت غلیظ و کم دیده می‌شود در حالی که حجم ادرار در فصل زمستان بیشتر و کمرنگ‌تر است. بنابراین می‌توان گفت احتمال ابتلا به سنگ‌های ادراری در بیماران مبتلا به نارسایی قلبی در این فصل زیاد است. همچنین غلظت خون زیاد افرادی که در شهرهای مرطوب زندگی می‌کنند، باعث تشدید تنگی تنفس، ادم ناحیه پاها و ایجاد آب در ناحیه شکم می‌شود. در اوج گرما و آفتاب مستقیم با درجه حرارت بالای 50 درجه نیز ریسک ابتلا به سکته قلبی در بیمارانی که سابقه قلبی و بستری در CCU را دارند، بیشتر می‌شود. در ضمن گرما باعث آریتمی‌های دهلیزی و بطنی می‌شود؛ شایع‌ترین آریتمی که ایجاد می‌شود، فیبریلاسیون دهلیزی است که اگر تداوم یابد؛ باعث لخته شدن، ترومبوز و آمبولی‌های سیستمیک و حتی سکته مغزی می‌شود. ترافیک و کثیفی هوای شهرهای کلان و بزرگی همچون تهران نیزمی تواند باعث تشدید بیماری و کوتاهی عمر و مرگ ناگهانی بیماران شود.

به بیماران قلبی توصیه می‌کنم سعی کنند عصر و غروب از منزل خارج شوند، زیرا صبح زود با این‌که درجه حرارت پایین است، چندان مناسب حال آنان نیست و ممکن است به علت شروع کار، مشکلاتی برای آنان در این ساعات اولیه روز ایجاد شود. این افراد حتما روزی 8 لیوان آب و مایعات حتی در مواقعی که تشنه نیستند، استفاده کنند و همیشه همراهشان آب یخ باشد، اما باید به این نکته توجه داشته باشند که آب یخ را یکباره مصرف نکنند بلکه باید جرعه جرعه آن را بنوشند زیرا آب بسیار سرد و یخ، باعث اسپاسم در کرونر‌ها‌شده و خطرناک است. همچنین افراد دچار ناراحتی قلبی همیشه همراه خود یک دستمال نمدار داشته باشند تا مدام پشت گردن، گردن، جلوی سینه و پیشانی‌شان را خنک کنند.

بیماران دچار ناراحتی‌های قلبی هنگامی که احساس سردرد، سرگیجه، تاری چشم پیدا کردند، باید به سایه بروند و از ادامه فعالیت‌شان خوداری کنند و در صورت امکان مدتی پای خود را در تشت آب سرد با درجه حرارت 25 درجه سانتی‌گراد قرار بدهند. همچنین در مواردی که بیمار بر اثر گرمازدگی کاملا از هوش رفته باشد، باید او را در وان آب یخ گذاشت. البته در بیماران قلبی باید این کار با احتیاط کامل انجام شود.

فرزانه صدقی