در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد
موهونگ یان که مدرک کارشناسی ارشد خودش را در رشته زبان و ادبیات فارسی از دانشگاه پکن کسب کرده است در حال حاضر به عنوان استاد در بخش ادبیات زبان فارسی در انستیتو زبانهای خارجی پکن فعالیت میکند و البته ذوق سرایش شعر به زبان فارسی را هم دارد.
او همچنین به عنوان استاد افتخاری با مرکز مطالعات ادبیات زبانهای شرقی دانشگاه پکن همکاری دارد و علاوه بر این در ترجمه 18 جلد شاهکارهای ادبی فارسی که توسط رایزنی فرهنگی ایران در چین به چاپ رسیده مشارکت داشته است.
یان همچنین مقالات و کتابهای متعددی درباره ادبیات کهن و معاصر فارسی نوشته یا ترجمه کرده است که گزیدهای از داستانهای مدرن ایران و گزیدهای از اشعار نو از آن جمله هستند.
در حاشیه برگزاری جشنواره شعر فجر فرصتی پیش آمد تا در هتل لاله تهران که محل اقامت اوست با موهونگیان به گفتوگو بنشینیم.
برای آغاز گفتوگو از آشناییتان با زبان فارسی برای ما سخن بگویید.
من سال 1982 وارد دانشگاه پکن شدم و همین ورود به دانشگاه و آموزش عالی زمینهساز آشنایی من با زبان، ادبیات و فرهنگ ایران شد و در دانشگاه رشته زبان فارسی را برای ادامه تحصیل انتخاب کردم.
چرا زبان فارسی را برای ادامه تحصیل انتخاب کردید؟
خب، پیش از دانشگاه من آشنایی مناسبی با زبان انگلیسی داشتم و دوست داشتم با یک زبان دیگر هم آشنا شوم، برای همین هم به سراغ زبان فارسی رفتم...
یعنی هیچ پیشزمینه خاصی نداشتید؟! به عنوان مثال دوست، همسایه یا آشنایی که زبان فارسی را به شما توصیه کند یا حداقل انگیزهای برای آموختن زبان فارسی باشد؟
خیر، اصلا. فقط میخواهم بگویم این شانس خوب من بود که باعث شد تا با زبان فارسی آشنا شوم، البته این را هم بگویم که در دنیا زبانهای فراوانی وجود دارد، اما بسیار کم هستند زبانهایی که پیشینه قوی داشته باشند و در واقع ریشه در یک فرهنگ و تمدن داشته باشند و زبان فارسی این ویژگی را داشت و تنها یک زبان نبود بلکه پنجرهای بود برای من که از طریق آن توانستم با جهانی از موضوعات، مفاهیم و فرهنگی آشنا شوم که عمق زیادی داشت؛ من زبان فارسی را همچنین زبان دوم یک دین و آیین زندگی میدانم که توانسته در طول تاریخ تولیدات فراوان ادبی و فرهنگی داشته باشد.
از سوی دیگر این زبان تنها محدود به ایران نیست و باعث شده است تا من با هویت چند قوم و مردم چند کشور دیگر هم بتوانم آشنا شوم.
دقیقا همین طور است، ما ایرانیان امروز زبان فارسی را فراتر از مرزهای جغرافیایی و سیاسی میدانیم آیا مطالعات شما تنها محدود به ایران بوده است یا دیگر کشورهای فارسی زبان را هم در بر گرفته است؟
نه، من فقط توانستهام آثار شاعران و نویسندگان ایرانی را مطالعه و ترجمه کنم و هنوز با آثار کشورهایی همچون افغانستان، تاجیکستان یا حتی شبه قاره آشنایی خاصی ندارم.
شما زبان فارسی را در دانشگاه تا چه مقطعی ادامه دادید؟
من تا دوره فوق لیسانس (کارشناسی ارشد) در دانشگاه پکن ادامه دادم و سال 1990 فارغالتحصیل شدم و بعد از فارغالتحصیلی در رشته ادبیات فارسی تا به امروز به صورت جدی روی زبان فارسی کار میکنم و البته بیشتر کارهایم در حوزه ترجمه، تحقیق و پژوهش است و باید بگویم که زبان فارسی بسیار شیرین است و من خودم زبان فارسی را به صورت کاملا شخصی بسیار دوست دارم و از کار و پژوهش در این زمینه واقعا لذت میبرم.
وضعیت آموزش زبان فارسی در چین چگونه است؟
اگر اشتباه نکنم در دهه 50 میلادی کرسی آموزش زبان و ادب فارسی در دانشگاه پکن راهاندازی شد که در تقویت جایگاه و موقعیت زبان و ادب فارسی در چین نقش فراوانی داشت و موفقیتهای این کرسی آموزشی زمینه مناسبی برای گسترش کرسیهای جدید آموزش زبان و ادب فارسی و مراکز ایرانشناسی با همکاری دولت ایران و استادان ایرانی در برخی از دانشگاههای چین شد و افزایش علاقهمندان به فرهنگ و تمدن ایرانی و زبان و ادب فارسی در سرزمین پهناور چین را فراهم کرد.
خانم یان در کارنامه شما ترجمه مثنوی معنوی مولانا هم وجود دارد در این رابطه برای ما بگویید.
من دفترهای اول، دوم و ششم مثنوی را ترجمه کردهام و ترجمه دفترهای دیگر را افراد دیگری به عهده داشتند؛ کلیات مثنوی مولوی در نیمه اول سال 2002 توسط انتشارات هو نان (
Hu Nan) چاپ و منتشر شد و سال 2003 جایزه ششمین دوره جایزه کتاب ملی چین و ششمین دوره جایزه کتاب ادبی چین را دریافت کرد.من فکر میکنم مخاطب شعرهای مولوی فقط فارسیزبانها یا مسلمانان نیستند و در چین هم کسانی که در دانشگاه، ادبیات، فلسفه یا علوم دینی خواندهاند بسیار از مولوی و آثارش استقبال کردند و من به عنوان کسی که فارسی آموخته است وظیفه خودم میدانم که بهترین و باارزشترین آثار ادبی ایران را ترجمه کنم تا خوانندگان چینی با ادبیات و فرهنگ ایران آشنایی پیدا کنند.
شما فقط اشعار کهن را به چینی ترجمه کردهاید؟
من اشعار کهن را دوست دارم، اما علاقه شخصی خودم بیشتر به شعر نو است و آثار شاعران نوپرداز شما را هم در چند مرحله به چینی ترجمه کردهام.
چه شاعرانی بودهاند؟
موهونگ یان: عاشق این هستم که ساعتها در کنار زایندهرود بنشینم و به دوردستها خیره شوم. زایندهرود و اصفهان به من آرامش میدهند. بناها و ساختمانهای تاریخی اصفهان را خیلی دوست دارم
خب از نیما یوشیج آغاز کردم که پدر شعر نو فارسی است و در ایران و کشورهای فارسی زبان او را بنیانگذار نوع دیگری از شعر فارسی میشناسند و بعد شاعرانی مانند پرویز ناتل خانلری، منوچهر شیبانی، فریدون توللی، نادر نادرپور، مهدی اخوان ثالث، سهراب سپهری، فروغ فرخزاد، احمد شاملو، قیصر امینپور، علی موسوی گرمارودی، محمدعلی سپانلو، منوچهر آتشی و... را از هرکدام چند شعر انتخاب کردم و به چینی ترجمه کردم.
از میان شاعران سنتی و کهن ما کدام شاعر را بیشتر میپسندید؟
همان طور که گفتم بیشتر آثار شاعران معاصر و شعر نو را دوست دارم اما خب حافظ، مولوی و سعدی بسیار شعرهای خوبی دارند.
در میان همین شاعران نوپرداز که آثارشان را ترجمه کردهاید خودتان کدام شاعر و شعرهایش را بیشتر پسندیدید؟
من شعرهای سهراب سپهری را بیشتر از همه دوست داشتم.
فکر میکنم دلیل این علاقه شما به سهراب این باشد که شعر سپهری بیشتر به فرهنگ شرق آسیا نزدیک است و خود او مدتی به شرق آسیا سفر کرده بود و به آن حال و هوا نزدیک است.
نمیدانم. شاید اینگونه باشد که شما میگویید، ولی آن چیزی که باعث جذب من به اشعار سهراب سپهری شد فقط نزدیکی به فرهنگ شرق آسیا نبوده است، بلکه من نوعی عرفان و معنویت که در آثار شاعران کهن شما بود را در شعرهای او دیدم و به نوعی او همان مضامین و محتوا را با شکل و شیوهای نو بیان کرده است که به دل من نشست؛ نکته دیگر هم شاید این بود که شعر سپهری خیلی به طبیعت نزدیک است و من خواندهام که در ایران سهراب سپهری را شاعر طبیعت نامیدهاند.
بله... شعرهایی مانند:
باغ ما در طرف سایه دانایی بود
باغ ما جای گره خوردن احساس و گیاه
باغ ما نقطه برخورد نگاه و قفس و آینه بود
باغ ما شاید، قوسی از دایره سبز سعادت بود
میوه کال خدا را درآن روز، میجویدم در خواب
آب بیفلسفه میخوردم
توت بیدانش میچیدم
زندگی در آن وقت، صفی از نور و عروسک بود
یک بغل آزادی بود... شعر سهراب به نوعی نمایانگر فرهنگ معنوی ایرانیان هم هست آن چیزی که خودتان هم در ابتدای گفتوگو به آن اشاره داشتید.
بله، من جدای از آموختن زبان فارسی با فرهنگ ایران آشنا هستم و فکر میکنم که شعر فارسی برگرفته از همین فرهنگ است و به همین دلیل محیط شعر فارسی برای من آشناست.
در واقع شعر فارسی مانند یک آینه است که از طریق آن من میتوانم تاریخ و فرهنگ را بشناسم و هر دو لازم و ملزوم یکدیگر هستند. نمیتوان شعر، تاریخ و فرهنگ را در ایران از هم جدا کرد. من به همه ایرانپژوهان توصیهام این است که اگر میخواهند به شناختی همهجانبه از ایران و سرزمینهایی که به فارسی سخن میگویند دست پیدا کنند چارهای ندارند جزء این که شعر امروز و دیروز فارسی را به خوبی بخوانند و مطالعه کنند.
شما به جز تهران به شهرها و مناطق دیگر ایران هم سفر کردهاید؟
بله، شهرهای زیادی رفتهام. من به شهر قم رفتم که برایم واقعا جالب بود و این شهر را دوست دارم همچنین به کاشان، شیراز، همدان و اصفهان هم رفتهام.
کدام منطقه و شهر ایران را بیشتر پسندیدید؟
من اصفهان را خیلی دوست دارم و عاشق این هستم که ساعتها در کنار زایندهرود بنشینم و به دوردستها خیره شوم. زایندهرود و اصفهان به من آرامش میدهند. بناها و ساختمانهای تاریخی اصفهان را خیلی دوست دارم و هر وقت به ایران بیایم حتما به این شهر سفر میکنم.
مردم ایران را چگونه مردمی میدانید؟
من فکر میکنم مردم ایران و چین هر دو مهربان، مهماننواز و پر محبت هستند و من وقتی در ایران هستم احساس خیلی خوبی دارم.
در آستانه بهار و عید نوروز هستیم. آیا تا به حال نوروز را در ایران بودهاید؟
بله، من عید نوروز را خیلی دوست دارم و انگار همه چیز در حال نو شدن هست و تحقیق و پژوهش هم در رابطه با آداب و رسوم نوروز و بهار در ایران هم داشتهام و سفره هفتسین شما را خیلی دوست دارم و درباره آن خیلی خوانده و نوشتهام و به دیگران گفتهام و پیشنهاد دادهام که حتما برای عید باید به ایران بیایند.
به عنوان آخرین پرسش، تازهترین کتابی که درباره زبان فارسی یا ایران در دست انتشار دارید برای ما صحبت کنید؟
خب این روزها دلمشغولی اصلی من و کار و شغلم به طور تمام وقت ترجمه و تحقیق در زمینه ادبیات فارسی است و تا به امروز علاوه بر ترجمه کتابهای فارسی به زبان چینی، مقالات متعددی هم درباره ادبیات فارسی در مطبوعات و رسانههای چین نوشته و منتشر کردهام، اما آنچه که این روزها به صورت جدی در حال نگارش آن هستم کتابی است که یک تحقیق جامع درباره شعرشناسی در ادبیات فارسی است. این کتاب یک کتاب دانشگاهی و آکادمیک است که به چیستیشناسی شعر و زیباییهای شعر و تعریف شعر در ادبیات و زبان فارسی اختصاص دارد و نظرات مختلف ادبی در ایران را شامل میشود و سعی کردهام که در آن دیدگاههای مختلف شاعران و دانشمندان زبان و ادبیات فارسی را بیاورم و یک نگاه کامل به شعر فارسی داشته باشم.
سینا علیمحمدی
گروه فرهنگ و هنر
در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد
سید رضا صدرالحسینی در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد
سید رضا صدرالحسینی در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد
در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد
برای بررسی کتاب «خلبان صدیق» با محمد قبادی (نویسنده) و خلبان قادری (راوی) همکلام شدیم