جایگزینی لولای بدن با مفاصل مصنوعی

مفصل مصنوعی در مقایسه با مفصل اصلی مانند دندان خرابی است که غیر از کشیدن و جایگزین شدن با دندان مصنوعی هیچ راه دیگری ندارد. آرتروز هم یک نوع خراب شدن مفصل در سطح غضروف است که هیچ راهی غیر از جانشین شدن با مفصل مصنوعی را پیش پای بیمار نمی‌گذارد. اکثر مفاصلی که دچار خرابی می‌شوند مفاصلی هستند که در معرض فشار ناشی از افزایش وزن قرار دارند. به همین دلیل مفصل زانو بیشترین مفصلی است که دچار تخریب می‌شود. مفصل لگن، مچ پا،‌ شانه،‌ آرنج و بقیه مفاصل در رده‌های بعدی از لحاظ آماری قرار دارند.

هر مفصلی مثل تمام اعضای دیگر بدن و حتی تمام موجودات زنده طبیعی دارای یک عمر مفید و مؤثر است که استفاده صحیح و بهینه از این عضو می‌تواند عمری طبیعی و طولانی به آن بدهد. مثلا قلب یا کلیه را در نظر بگیرید که هرچه صحیح‌تر و بهتر با آن برخورد شود نهایت عمر بیشتری خواهد داشت. مفصل زانو از این کلیت مستثنی نیست و هرچه فشار بیشتری بر آن وارد شود سایش و استهلاک آن بیشتر خواهد بود. وزن یکی از فاکتورهای موثر روی سایش و حتی رانش است. در نقطه مقابل ورزش به دلیل افزایش قدرت ماهیچه‌ها و کاهش وزن روی مفصل عامل بازدارنده این استهلاک خواهد بود.

برای انجام هر عمل جراحی ارتوپدی، ابتدا تشخیص بالینی انجام می‌گیرد و سپس بیمار با یافته‌های آزمایشگاهی، رادیولوژی و بقیه کمک‌کننده‌های غیربالینی به یک تشخیص درمانی می‌رسد. در مورد تعویض مفصل، بهترین راه تشخیصی همان رادیولوژی معمولی است که بنا به تشخیص پزشک در جهت‌های مختلف انجام می‌شود. پس از اثبات لزوم عمل، اندازه‌گیری‌های لازم وسیله مورد نیاز (مفصل مصنوعی) که عمدتا وارداتی است انجام و در نهایت این مفصل مصنوعی در اطاق عمل جا‌گذاری می‌شود. روز پس از عمل، اگر بیمار دلیل دیگری برای بی‌حرکتی نداشته باشد از تخت بلند می‌شود. در نهایت هم پس از مدت لازم بخیه‌ها کشیده و تحرک عادی شروع می‌شود.

این نوع جراحی مثل هر عمل دیگری می‌تواند دارای عوارضی باشد. هر عمل جراحی را می‌توان به مسافرت با اتومبیل شخصی تشبیه کرد. هر چه راننده ماهرتر، وسیله حرکتی مطمئن‌تر و جاده امن‌تر باشد شانس سالم رسیدن به مقصد بیشتر است لیکن با در نظر گرفتن تمام تمهیدات باز هم نمی‌توان از حوادث اتفاقی جلوگیری کرد. شاید در عوارض زودرس از هر چیز بدتر، عفونت و در عوارض دیررس شل شدن وسیله (مفصل زانوی مصنوعی) باشد.

هیچ وسیله ساخته بشر عمر دائمی ندارد و عمر مفید و تعریف شده‌ای دارد. مفصل مصنوعی زانو هم از این قاعده مستثنی نیست. در واقع وقتی یک مفصلی که خداوند خلق کرده است دائمی نیست چگونه می‌تواند چیزی که بشر ابداع کرده است دائمی باشد. بی‌شک هر وسیله مصنوعی عمر مفیدی دارد که بهره‌وری از این وسیله صحیح و کم‌تهاجمی عمر آن را بیشتر و مطمئن‌تر می‌کند. سعی می‌شود که مفصل مصنوعی در سنینی به کار رفته که تقریبا احتیاج به تعویض مجدد آن نباشد. در ایران این مفصل در سنین پس از میانسالی و در زانوهایی که مطلقا راه‌حل دیگری نداشته باشند، استفاده می‌شود. به همین دلیل این جایگزینی‌ها نتایج بسیار مفیدی خواهد داشت و سطح رضایت بیماران بالاست.

برای جلوگیری از اتفاقات در حین عمل و چند روز پس از عمل نقش پزشک، اطاق عمل و زمینه بیماری‌های دیگر در بیمار بسیار موثر است ولی اتفاقات پس از آن ارتباط بسیار نزدیکی به عملکرد بیمار دارد. بیمار پس از تعویض مفصل از آنجایی که بی‌درد می‌شود یا درد کمتری پس از عمل نسبت به قبل از آن دارد احساس می‌کند که همه کاری می‌تواند بکند. این در حالی است که انجام کارهای یک آدم طبیعی مثل دوزانو نشستن، چهارزانو نشستن، استفاده از توالت ایرانی برای این افراد ممنوع است. ضمن آن که باید مواظب وزن خود بوده و ورزش کنند. توجه به این نکات در جلوگیری از تخریب‌های بعدی موثر است. البته برای جلوگیری از این مشکلات سعی می‌شود کلیه آموزش‌های لازم به بیمار داده شود.

روش‌های جدیدی در حال تکوین است که عمدتا نوع فلز و پلاستیک مفصل و همچنین نوع چرخشی یا غیرچرخشی آن را مدنظر قرار می‌دهند. لیکن هیچ کدام از این روش‌ها تاکنون اصل عوض کردن زانو و متد درمان را تغییر نداده است. بی‌شک هر نوع تغییری در تبدیل وسیله‌ها، اطلاعات عمومی خاص و متدولوژی آن در اسرع وقت به اطلاع مردم خواهد رسید.