قاب فاخر سیما در مدرسه میرزا جعفر

سلسله مباحثی که در این برنامه تقدیم نگاه مخاطب می‌شود، برگرفته از یک برنامه علمی است که تحت عنوان «مدرسه تابستانه دارالعلم» کار خود را آغاز کرد و به‌عنوان یک پیوست رسانه‌ای طراحی شد. این برنامه گفت‌وگومحور که مخاطبان آن جامعه نخبگان هستند تلاش کرده به مسائل مهمی که در حیطه اندیشه اسلامی که مورد توجه کارشناسان است، بپردازد.  
دو قسمت نهایی این برنامه پس از پایان ویژه‌برنامه نمایشگاه کتاب تهران، روی آنتن شبکه چهار خواهد رفت. محسن هوشمند، رئیس مرکز ارتباطات و رسانه آستان قدس رضوی درگفت‌وگو با «جام‌جم» ضمن تشریح چگونگی احیای مدرسه علمیه حرم مطهر رضوی از ساخت و تولید این برنامه تلویزیونی گفته است. 

داستان شکل‌گیری مدرسه علمیه تابستانه دارالعلم چه بود؟ 
ماجرای ساخت برنامه دارالعلم از کنار هم قرار دادن چند پازل که به تاریخ حرم رضوی گره خورده برمی‌گردد. شاید برای مخاطب جالب باشد که بداند دارالعلم محصول یک ایده آموزشی برای تقویت و فعال کردن مجدد مدارس علمیه حرم مطهر رضوی است. دارالعلم تلاشـی اسـت بـرای نقش‌آفرینـی و پاسـخگویی متولیـان امـر دیـن در شـعاع علمـی عالـم آل محمد(ع). با عنایت به این بعد از شخصیت امام رضا(ع) و نقش‌آفرینی مدارس علمیه حرم مطهر رضوی، از تابستان ۱۴۰۲ توافقی بین حوزه علمیه مشهد و آستان قدس رضوی صورت گرفت تا طلاب نخبه سطح ۴ و اساتید برجسته حوزوی با حضور در مدرسه علمیه میرزاجعفر واقع در حرم مطهر امام رضا(ع) فرصت حضور در یک اعتکاف علمی را به‌دست آورند. مدرسه تابستانه دارالعلم در قالب سه مدرسه علمی از جمله مدرسه فقه و اصول، مدرسه کلام و فلسفه و مدرسه ادبیات و تفسیر فعالیت می‌کند. در این مدرسه نشست‌های علمی و کرسی مناظره نیز برگزار می‌شود. در دومین سال رویداد علمی مدرسه تابستانه دارالعلم، فرصتی دست داد تا به تولید برنامه دارالعلم بپردازیم.

استفاده از فضای مدرسه میرزاجعفر نوعی سفر به دل تاریخ با چاشنی اندیشه اسلامی است. چرا برنامه در این لوکیشن ضبط شده است؟  
بله، همین‌طور است. آغاز تدریس دوباره علوم دینی در این مدرسه موجب شد جرقه تولید یک برنامه گفت‌وگومحور زده شده و برنامه دارالعلم در همان محیط تاریخی ضبط شود. حضور در بافت تاریخی مدرسه میرزاجعفر و صحن عتیق یکی دیگر از جذابیت‌های این برنامه است. با استفاده از این فضا تلاش کردیم بینندگان نیز از موهبت فضای حرم بهره ببرند. استفاده از این فضا علاوه بر سیر و سفر در تاریخ و زیبایی معماری بنای مدرسه، از نظر معنوی نیز برای مخاطب قابل توجه است؛ مسأله‌ای که باعث افزایش جذابیت بصری برای مخاطب می‌شود. توضیحی درباره گذشته مدرسه بدهم. مدرسه میرزاجعفر در حرم امام رضا(ع) ‌از مدارس علمیه دوره صفویه است که در سال ۱۰۵۹ قمری توسط دو برادر به نام‌های ‌میرزامحمد طاهر‌ مشهور به «وزیرخان» ‌و میرزا محمدجعفر مشهور به «سروقد»‌ ساخته شد. میرزاجعفر که از تجار آن زمان بود، اموال و مستغلات بسیاری وقف مدرسه علمیه کرد و از همین روی مدرسه به‌نام او ماندگار شد. این بنای‌۴۰۰ساله محل تحصیل و تدریس عالمان بسیاری بوده است. تلفیق این مدرسه با مدرسه خیرات‌خان که دراختیار دانشگاه علوم اسلامی رضوی قرار گرفت موجب رونق تدریس وتحقیق پیرامون علوم اسلامی در حرم رضوی شد. گرچه مدتی درهای این مدرسه بسته بود اما در چندسال اخیر بار دیگر درب ورودی صحن انقلاب گشوده شد و مدرسه میرزاجعفر به برکت نام عالم آل‌محمد(ع) به شکوه و رونق خود بازگشت. 

یکی از ویژگی‌های برنامه «دارالعلم» ایجاد فضای نخبگانی و فرصتی برای تضارب آرای اندیشمندان است. این ایده چگونه محقق شد؟ 
مرکز ارتباطات و رسانه‌ آستان قدس رضوی به‌عنوان نهادی که مسئولیت پیوست فعالیت‌های رسانه‌ای‌ مجموعه را به‌عهده دارد، «دارالعلم» را به‌گونه‌ای طراحی کرده تا مباحث علمی را در سطح رسانه ملی مطرح کند. واقعیت این است که امروزه رسانه نقش بسیار مهمی در تغییر نگرش جامعه دارد.به همین منظور برای این‌که بتوانیم مباحث علمی را در جامعه ارتقا دهیم، باید آن را به زبان ساده برای مردم مطرح می‌کردیم. همان‌طور که گفتید یکی از ویژگی‌های محتوایی دارالعلم، وجود تنوع فکری و تضارب آرا میان اساتید مدرسه تابستانه و برنامه دارالعلم است.  این نخستین مرتبه است که در یک مدرسه علمیه و یک مدت آموزشی کوتاه، اساتید با این تنوع و گرایش‌های فکری گرد هم جمع شده‌اند. حتی برخی از آنان منتقد جدی یکدیگر هستند. این تنوع فکری برای طلاب علوم دینی جذابیت دارد.برای اینکه این جذابیت محتوایی ایجاد شود به تشکیل کارگروه محتوایی دست زدیم. همچنین برای تولید برنامه، تیم سردبیری در کنار گروه تولید محتوا حضور داشتند تا مباحث محتوایی و فکری، هماهنگی با اساتید، تدوین پرسش‌های گفت‌وگو و حضور کارشناس‌_مجری با دقت انجام پذیرد. با همین روش ۱۹ برنامه ضبطی تدارک دیده شد که در اختیار پخش شبکه ۴ سیما قرار گرفت.در این برنامه، اساتید برجسته علوم اسلامی و انسانی چون آقایان مهدوی‌راد، پارسانیا، فاضل‌لنکرانی، صادقی‌رشاد، احد فرامرز قراملکی و... حضور یافتند که هریک از آنها با توجه به حوزه مطالعاتی و تخصص خود به بیان دیدگاه علمی خویش پرداختند. در این برنامه علاوه بر حضور اساتید و گفت‌وگو با آنان، آیتمی برای معرفی کتاب اساتید و فعالیت‌های علمی و تخصصی مهمانان ضبط شده است. برای نوشتن نریشن آیتم‌ها از حضور نویسندگانی که به موضوعات اشراف داشتند استفاده شد. البته قبل از ساخت و تولید، تحقیق انجام گرفت و نسبت به موضوعات، فضای کار و... به نتیجه نهایی دست پیدا کردیم. در این تحقیقات به این نکته که لازم است برنامه‌ای با این سطح تولید شود، رسیدیم. نیاز طلاب علوم دینی، اندیشمندان حوزه علوم اسلامی و انسانی احساس شد و برنامه‌ به صورت گفت‌وگومحور تولید شد. گفت‌وگوها به‌صورت رفت و برگشتی است. تلاش شده استاد مدعو متکلم وحده نباشد. استفاده از آقای محمدجواد استادی به‌عنوان کارشناس‌_مجری که نسبت به محتوای برنامه اشراف علمی دارد به همین دلیل صورت گرفت.امیدوارم این برنامه بتواند در آگاهی‌بخشی به جامعه مثمرثمر باشد و روزنه آگاهی بیشتر مردم به‌ویژه حوزویان و دانشگاهیان را در زمینه مطالعات علوم اسلامی فراهم کند. 

معماری تاریخی مدرسه به ما کمک کرد 
محسن هوشمند درباره اقدامات انجام شده برای ایجاد فضای زنده و مخاطب‌پسند در تولید و تدوین برنامه گفت: مخاطب برنامه، جامعه نخبگان، طلاب، دانشجویان و علاقه‌مندان علوم اسلامی است. حضور اساتید مطرح، صاحب نظریه و اندیشه یکی از مهم‌ترین دلایلی است که مخاطب برنامه را جذب می‌کند. همان‌طور که بیان شد، استفاده از فضای تاریخی و معنوی مدرسه میرزاجعفر و حرم مطهر رضوی جاذبه بصری و معنوی دارالعلم است.  
هوشمند افزود:چون برنامه در شب ضبط می‌شود باید از نورپردازی و فنون تصویربرداری برای زیباتر دیده شدن فضا استفاده ‌کنیم. دوستان ما در تیم کارگردانی تلاش خود را برای بهینه‌سازی فضا انجام دادند.واقعیت این است که با توجه به فضا، قالب، مخاطب و سایر ویژگی‌های برنامه باید برخی از ملاحظات را درنظر می‌گرفتیم. به همین دلیل، تیم کارگردانی برای ایجاد جذابیت از نور، رنگ، صدا و تصاویر ویژه استفاده کردند تا مخاطب حین مشاهده برنامه خسته نشود. مثلا فضای معماری تاریخی مدرسه در این مورد خیلی به ما کمک کرد. همچنین برای نمایش بیشتر زیبایی‌های معماری مدارس علمیه حرم مطهر مانند مدرسه دودرب و پریزاد، از تصاویر آنها در تیتراژ ابتدایی و پایانی برنامه استفاده کردیم تا مخاطب با فضای مدارس مختلفی که در طول تاریخ محل دانش‌اندوزی عالمان بوده‌اند آشنا شود. بخش دیگری از کار، نمایش پلان‌هایی از کلاس درس طلاب در مدرسه بود تا ملموس‌تر باشد.وی گفت: ان‌‌شاءالله برای فصل بعدی برنامه از لوکیشن‌های متعدد و بکر و خوبی که در حرم وجود دارد بهره خواهیم برد و با برنامه‌ریزی دقیق‌تر، از حضور اساتید استفاده خواهیم کرد.