به نظرمی‌رسد که ناترازی در حوزه نفت‌گاز،به ویژه گازوئیل،به یک موضوع جدی تبدیل شده است. بااین‌حال، وزارت نفت به‌تازگی ازرکوردشکنی درتولید این محصول خبرداده است.این دستاوردبه لطف اجرای اقدامات مؤثردرزمینه بهره‌برداری بهینه از فرآیندهای پالایشگاهی، ازجمله راه‌اندازی واحد هیدروکراکر پالایشگاه آبادان، رفع گلوگاه‌ها وافزایش خوراک پالایشگاه‌های کشور به میزان بیش از ۱۰۰هزار بشکه در روز، به دست آمده است.همچنین اصلاح شرایط عملیاتی و به‌کارگیری ظرفیت خالی واحدهای عملیاتی شکست کاتالیستی، نظیر ایزوماکس‌ها و کت‌کراکرها، در این موفقیت مؤثر بوده است.روند میانگین تولید روزانه گازوئیل در کشورمان که تا پایان دولت سیزدهم و مردادماه ۱۱۱میلیون لیتر بود، در شهریور بارشد۱.۸درصدی به۱۱۳میلیون لیتر، در مهر به ۱۱۵میلیون لیتر و در آبان به ۱۱۷میلیون لیتر رسید. درروزهای گذشته نیز میانگین تولید روزانه این سوخت دیزلی با افزایش حدودی ۵.۹درصدی نسبت به آبان به روزانه ۱۲۴میلیون لیتر رسید ودولت موفق به ثبت رکورد تازه تولید نفت‌گاز در آذر امسال شد.ازاین رو وزارت‌نفت گفته دردولت چهاردهم نسبت به ماه پایانی دولت سیزدهم شاهدافزایشی ۱۳میلیون لیتری یاحدود ۱۲درصدی تولید گازوئیل درکشوربوده‌ایم. ازطرف دیگرمیانگین تولیدروزانه نفت‌گاز۱۲۴میلیون لیتر نسبت به میانگین آذر سال‌های ۱۴۰۱ (برابر ۱۰۷میلیون درروز)و۱۴۰۲ (برابر۱۱۳میلیون لیتر درروز)به ترتیب ۱۷و۱۱میلیون لیتردرروز افزایش نشان می‌دهد.
ناترازی گسترده
کارشناسان و فعالان صنعت نفت و پتروشیمی بر این باورند که با ناترازی گسترده‌ای در زمینه گازوئیل مواجه هستیم. این بحران به نیروگاه‌های برق نیز سرایت کرده و به خاموشی‌های پاییزی منجر شده است. طبق روال پنج سال اخیر، ذخایر سوخت نیروگاه‌ها از شهریور تا انتهای آذر باید افزایش پیدا می‌کرد اما در سال‌جاری و پس از شهریورنه‌تنها افزایش‌نیافت بلکه به نصف رسید. هم‌اکنون ۳۲نیروگاه کشور با ظرفیت بیش از ۲۱هزار مگاوات از نیروگاه‌های آماده به کار کشور به‌دلیل نارسایی در تامین سوخت گاز و مایع در آستانه خاموشی کامل قرار دارند. به‌طوری‌که وضعیت پرشدگی ذخیره گازوئیل ۳۲نیروگاه کشور نشان می‌دهد نیروگاه سمنگان تنها ۲۰درصد، شوباد ۱۹درصد، اسلام‌آباد غرب و سرو ۱۶درصد، شیروان ۱۵درصد، گلستان و شهید سلیمانی ۱۳درصد، منتظر قائم ۱۰درصد، شهید کاوه ۸درصد، شیرکوه ۷درصد، بوتیا ۶درصد، ری ۴درصد، یزد و قم ۳درصد، پره‌سر، سبلان، دماوند، شهید رجایی و گیلان ۲درصد، بسطامی، سلطانیه و خوی یک‌درصد گازوئیل ذخیره کرده‌اند. از سوی دیگر میزان ذخیره گازوئیل در ۹ نیروگاه شهید لشکری، دوکوهه، راشد، مشهد، مهتاب کویر، قدس، ارومیه، کاسپین و نیشابور به صفر رسیده است.
مشکلات تأمین انرژی
از ابتدای آذر تاکنون تامین سوخت نیروگاهی مطابق دستورالعمل نهادهای بالادستی نبوده و اگر در رویه فعلی تجدیدنظر نشود، مشکلات تامین گاز و برق در روزهای پیش‌رو عمیق‌تر خواهد شد. گفته می‌شود ناهماهنگی دو وزارتخانه مربوط به انرژی (نفت و نیرو)، کاهش سه‌میلیارد مترمکعبی تامین گاز از شهریور تاکنون، در کنار عدم تامین گازوئیل مورد نیاز عوامل قطعی برق پاییزه است که ربطی به مصرف مردم ندارد. نکته بد ماجرا اینجاست که سالانه ۱۶میلیون لیتر سوخت جایگزین مایع مانند گازوئیل در نیروگاه‌ها مصرف می‌شود. بااین‌حال افزایش مصرف گازوئیل نسبت به تولید سبب شده کشورمان روی به واردات این محصول بیاورد، به‌طوری‌که در سال گذشته چهارمیلیارد دلار صرف واردات بنزین و گازوئیل شد. این امر زمانی بغرنج‌تر می‌شود که بدانیم تامین گاز نیروگاه‌ها نیز به‌واسطه ناترازی‌ها کاهش یافته است و چون میدان گازی پارس‌جنوبی بیش از ۷۰ درصد گاز کشورمان را تامین می‌کند هم‌اکنون با افت فشار در مخازن روبه‌رو شده و هرچه سریع‌تر باید پروژه فشارافزایی آن توسط وزارت نفت کلید بخورد تا شاهد تهدید تامین انرژی آینده کشورمان نباشیم. در پایان باید گفت که گازوئیل یا همان نفت‌گاز به‌عنوان یکی از سوخت‌های مهم در بخش‌های مختلف صنعتی وحمل‌ونقل نقش حیاتی درتوسعه اقتصادی کشور دارد.بااین‌حال ظرفیت محدود پالایشگاه‌ها و افزایش تقاضا کشور را با مشکل کمبود گازوئیل مواجه کرده است. این کمبود نه‌تنها بر عملکرد صنایع تأثیر می‌گذارد، بلکه مشکلاتی را نیز در بخش حمل‌ونقل برای کامیون‌ها و وسایل نقلیه سنگین ایجاد کرده است. بنابراین ضروری است تا با استفاده از راهکارهای نوآورانه و سیاست‌های کارآمد، به مدیریت و کاهش مصرف گازوئیل بپردازیم.
روشنایی به شرط سوخت کافی
صنعت برق کشور در فصل سرد آمادگی تولید و تامین برق کلیه مشترکین خود اعم از خانگی، صنعتی، کشاورزی و ... را دارد اما این امر مستلزم تحویل سوخت کافی برای تولید برق به نیروگاه‌هاست. درحال‌حاضر ذخیره سوخت گازوئیل نیروگاه‌های کشور کاهش ۶۵درصدی را نسبت به مدت مشابه سال قبل نشان می‌دهد که ۹۲درصد (۱۶۰۲میلیون لیتر) این مقدار مربوط به نیمه شمالی کشور است. درحالی‌که میزان تخصیص گاز هم تا روز جاری ۵.۴میلیارد لیتر نسبت به مدت مشابه سال قبل کاهش داشته و این میزان کاهش با مصرف سوخت مایع (گازوئیل و مازوت) جبران شده است.با توجه به کاهش دمای هوا و تداوم سرما در اکثر نقاط کشور و افزایش مصرف گاز مشترکین خانگی، تأمین سوخت کافی برای نیروگاه‌ها با مشکلاتی مواجه شده است. این بحران به‌ویژه در نیمه شمالی کشور باعث شده تا گاز تحویلی در هفته جاری به نیروگاه‌های این منطقه به صفر برسد. این وضعیت به توقف تولید بیش از ۸۰۰۰ مگاوات برق در نیروگاه‌های نیمه شمالی و اعمال محدودیت درمصرف مشترکین منجر شده است.لازم به ذکر است تیم ۱۰۰ هزار نفری صنعت برق با تمام قوا آماده تامین برق پایدار تمام مشترکین است و به محض دریافت سوخت لازم برای تولید برق، کلیه محدودیت‌های اعمال‌شده لغو خواهد شد.
