لبنیات؛ توانمند و ارزآور

براساس آمار گمرک در هفت ماهه نخست سال‌جاری ۳۵۶ هزار و ۸۴۳ تن فرآورده لبنی به ارزش ۵۵۹ میلیون دلار صادر شد و این در‌حالی است که در بازه زمانی سال گذشته ۳۲۵ هزار و ۴۵۵ تن از این محصولات به ارزش ۴۳۶ میلیون و ۴۰۰ هزار دلار صادر شده بود. از این‌رو می‌توان گفت صادرات فرآورده‌های لبنی در هفت ماهه سال‌جاری نسبت به همین بازه زمانی در سال گذشته با رشد ۱۰درصدی به لحاظ وزنی و با رشد حدودا ۳۰ درصدی به لحاظ ارزشی روبه‌رو بوده است.در بازه زمانی هفت ماهه ۱۴۰۳، ۶۷ هزار و ۴۸۳ تن پنیر به ارزش ۹۰ میلیون و ۵۰۰ هزار دلار صادره شده و این در‌حالی است که در همین بازه زمانی در سال گذشته تنها ۵۹هزار و۶۳۸ تن پنیر به ارزش ۷۷میلیون و۸۰۰ هزار دلار صادر شده بود که به معنای افزایش ۱۳ درصدی به لحاظ وزنی و افزایش ۱۶درصدی به لحاظ ارزش صادرات این محصول است. به‌جز پنیر، فرآورده‌های لبنی شامل شیرخشک صنعتی، شیر و خامه غلیظ شده، کره و آب پنیر نیز با رشد صادرات روبه‌رو شده است، به‌طوری‌که در این بازه زمانی ۸۵هزار و ۱۹۲تن شیرخشک صنعتی به ارزش ۲۲۲ میلیون دلار صادر شده و این در‌حالی است که این میزان در همین بازه زمانی در سال گذشته تنها ۶۲ هزار و ۴۷۲ تن شیرخشک صنعتی به ارزش ۱۶۳ میلیون و ۲۰۰هزاردلار صادرشده بود به این دلیل می‌توان گفت صادرات این محصول هم به لحاظ وزنی و هم به لحاظ ارزشی، رشدی ۳۶ درصدی داشته است.
   
شیر و خامه غلیظ شده در صدر جدول صادرات
امابیشترین افزایش صادرات‌درگروه محصولات‌لبنی به شیروخامه غلیظ‌شده برمی‌گرددبه‌طوری‌که درهفت‌ماهه سال‌جاری ۵۶۸۷ تن از این محصول به ارزش حدود ۱۲میلیون دلار صادر شده و این درحالی است که در همین بازه زمانی در سال گذشته تنها ۱۹۵۴ ‌تن از این محصول به ارزش حدود سه میلیون و ۵۰۰ هزار دلار صادر شده بود که نشان‌دهنده رشد ۱۹۱ درصدی به لحاظ وزنی و رشد ۲۴۰ درصدی به لحاظ ارزشی بوده است.طی این مدت همچنین ۶۸ هزار و ۴۸۳ تن خامه و شیر به ارزش ۹۰ میلیون و ۵۰۰ هزار دلار، ۵۵ هزار و ۹۶۴ تن دوغ و کفیر به ارزش ۲۹ میلیون و ۵۰۰ هزار دلار، ۱۳ هزار و ۳۶۹ تن ماست به ارزش شش میلیون و ۵۰۰ هزار دلار، ۳۶۸ تن شیرخشک اطفال به ارزش دو میلیون و ۷۰۰ هزار دلار، ۲۲ هزار و ۳۰۱ تن بستنی به ارزش۳۸ میلیون و ۲۰۰ هزار دلار و ۱۶ هزار و ۴۳ تن آب‌پنیر به ارزش هفت میلیون و ۲۰۰ هزار دلار صادر شده است.نکته جالب آن‌که همچنین در سال‌جاری ۲۱هزار و ۶۰۵ تن کره به ارزش ۷۹ میلیون و ۴۰۰ هزار دلار صادرشده و این در‌حالی است که در همین بازه زمانی در سال گذشته تنها ۷۱۱۸تن کره به ارزش تنها ۲۵ میلیون و ۲۰۰ هزار دلار صادر شده بود که نشان‌دهنده رشد ۲۰۴ درصدی به لحاظ وزنی و رشد ۲۱۵ درصدی به لحاظ ارزشی بوده است.این افزایش سه برابری صادرات کره در بازار سبب نابسامانی‌هایی شده به‌طوری‌که بررسی وضعیت بازار لبنیات حاکی از رشد دوبرابری قیمت کره و کمبود آن در بازار است. این کمبود به حدی ملموس شده که در حال حاضر تعدادی از فعالان بازار از احتمال سهمیه‌‌‌بندی آن خبر می‌دهند.به‌طوری‌که مشاهدات میدانی نشان می‌دهد قفسه برخی از فروشگاه‌‌‌ها خالی از این محصول لبنی است.همچنین گمانه‌‌‌زنی‌‌‌هایی درباره سهمیه‌‌‌بندی کره در بازار مطرح شده است. اما در این میان به گفته معاون وزیر جهاد کشاورزی با تصمیماتی که درباره صادرات کره در این وزارتخانه و ستاد تنظیم بازار اتخاذ شده، نوسانات کنونی بازار این محصول به‌زودی به ثبات می‌‌‌رسد ولی به نظر می‌رسد بازار لبنیات به‌صورت کلی به حال خود رها شده باشد.
   
مقاصد صادرات فرآورده‌های لبنی 
ایجاد تنوع در مبادی صادرات بی‌گمان ضریب امنیت غذایی کشور را افزایش می‏دهد و از طرف دیگر با توجه به تحریم‌های کشور، می‌تواند مثمر‌ثمر باشد؛ به همین دلیل در دستور کار مسئولان وزارت جهاد کشاورزی قرار گرفته است. به‌طوری‌که در هفت ماهه نخست سال‌جاری ۴۴ کشور دنیااز‌جمله برخی کشورهای آفریقایی وکشورهای خاورمیانه، اتریش،ارمنستان، استرالیا، انگلستان، آلمان، ترکیه، جمهوری آذربایجان، ژاپن، سنگاپور،روسیه، فیلیپین، کانادا، گرجستان، نیوزیلند و هلند مقاصد صادرات فرآوردهای لبنی کارخانجات ایرانی بوده‌اند.عمده مقاصد صادراتی ایران برای محصولات لبنی در سال گذشته عراق، پاکستان، افغانستان، امارات‌،آذربایجان وترکمنستان بودند.عراق سهم ۵۹.۹درصدی و‌برابر۳۱۷.۲هزار تنی از صادرات محصولات لبنی ایران را در سال‌۱۴۰۲در اختیار دارد.این سهم برای پاکستان ‌برابر ۱۶.۸درصد یا ۸۹‌ هزار‌ تن برآورد شده ‌است. در همین‌ حال درسال ‌۱۴۰۲‌برابر ۵۱.۳هزار ‌تن محصولات لبنی از ایران به مقصد افغانستان صادر شده و به این‌ترتیب این کشور مقصد ۷.۹درصد ازمحصولات لبنی کشوراست.اما امسال وضعیت کمی متفاوت شد و برخی کشورها خواستار واردات لبنیات به کشورشان شدند. 
   
خودکفایی ایران در شیر 
معاون امور تولیدات دامی وزارت جهاد کشاورزی گفت: کشور از لحاظ تولید شیر در وضعیت خوبی قرار دارد و با تولید ۱۱ میلیون و ۵۰۰ هزار تن شیر در سال خودکفا هستیم. محمد‌ابراهیم حسن‌زاده با بیان این‌که بخش زیادی از تولید شیر در قالب فرآورده‌های لبنی به خارج از کشور صادرمی‌شود، افزود: سال گذشته بیش از ۹۵هزارتن شیر خشک به خارج از کشور صادر شد و بالای ۱۴ هزار تن نیز صادرات کره داشتیم.صادرات فرآورده‌های لبنی نشان‌دهنده کیفیت بالای تولید شیر در کشور است. مازاد تولید شیر کشور از طریق کارخانجات فرآوری به شیر خشک تبدیل و به خارج از کشور صادر می‌شود. تولید جهانی شیر در سال‌ ۲۰۲۳ با سرعت کمی افزایش‌یافته و به ۹۶۵.۷میلیون‌تن رسیده‌ که ۱.۵درصد نسبت به سال‌ ۲۰۲۲، افزایش داشته‌ است.این رشد عمدتا ناشی از رشد حجم تولید در آسیا وافزایش حجم قابل‌توجه دربرخی مناطق بوده ‌است.آسیا ۴۶ ‌درصد ازتولید جهانی شیررابه خود اختصاص ‌داده وهندوچین پیشتاز این توسعه بودند.دردهه‌های اخیرکشورهای درحال‌توسعه سهم خود را در تولید جهانی لبنیات افزایش داده‌اند. این رشد تا حد زیادی نتیجه افزایش تعداد حیوانات مولد بوده ‌است. 

رشد سالانه صادرات لبنی
براساس آمار، میزان صادرات محصولات لبنی در مناطق مختلف جهان در سال‌ ۲۰۲۳، بیشترین میزان صادرات محصولات لبنی مربوط به اروپا با حجم ۳۵.۴میلیون تن واقیانوسیه ‌برابر ۲۳.۵میلیون ‌تن بوده ‌است.در میان کشورهای آسیایی صادرکننده محصولات لبنی، ایران با ۲.۱میلیون‌ تن صادرات در رتبه نخست قرار دارد. عربستان هم با ۱.۳میلیون ‌تن صادرات در جایگاه بعدی قرار دارد. صادرات محصولات لبنی ایران طی سال‌های ۱۳۹۲ تا ۱۴۰۲، روند صعودی و چشمگیری داشته و از ۳۰۸‌ هزار‌ تن به ۵۲۹.۳هزار ‌تن رسیده‌ است.