«جام‌جم» همزمان با روز جهانی «ماما» بررسی می‌کند
ایران در بین کشورهای خاورمیانه به خصوص کشورهای پاکستان و افغانستان که هنوز آمار ابتلا به سرخک و سرخجه در آنها قابل توجه است، توانسته با بهره‌گیری از واکسن‌های تولید داخل، این بیماری را به کمترین حد خود برساند تا حدی که موارد گزارش شده آن در فاصله چهار سال تقریبا مساوی صفر بوده است. موسسه واکسن‌سازی رازی تنها تولیدکننده واکسن‌های سرخک و سرخجه در ایران است و توانسته زیر نظر وزارت بهداشت و درمان کشور، در حدود یک قرن فعالیت خود با کمک متخصصان ایرانی، مردم را در برابر چند بیماری ویروسی خطرناک واکسینه کند. اکنون با انتشار خبر حذف سرخک و سرخجه در ایران شائبههای زیادی درباره این که دیگر نیازی به تزریق واکسن این دو بیماری وجود ندارد شکل گرفته و سوالاتی درباره این مسأله در جامعه مطرح شده است. در گفت‌وگو با دکتر محمدحسین فلاح مهرآبادی، معاون تولید موسسه واکسن‌سازی رازی جزئیات این ماجرا را جویا شده‌ایم.
سرخک نوعی بیماری عفونی است که عامل ایجادکننده آن نوعی ویروس بوده و اکثرا رده سنی کودکان را درگیر می‌کند. ویروس سرخک آن‌قدر مسری است که معمولا ۹۰درصد افرادی که در معرض ابتلا به آن باشند، حتما درگیر آن خواهند شد. سرخک ممکن است در برخی موارد منجر به عفونت گوش، برونشیت، سینه‌پهلو و انسفالیت شود. همچنین این ویروس ممکن است در زنان باردار زایمان زودرس، وزن کم نوزاد و مرگ مادر را در پی داشته‌باشد. سرخجه هم نوعی بیماری ویروسی است که با درد مفاصل، بثورات پوستی و تب همراه است. در موارد نادر می‌تواند سبب عفونت گوش یا التهاب مغز شود.
رازی، صدسال تجربه در ساخت واکسن
موسسه رازی حدود یک قرن است که در تولید فرآورده‌های بیولوژیک در ایران فعالیت دارد و همت متخصصان ایرانی که در این موسسه فعالیت دارند، باعث شده ایران در زمینه تولید چند واکسن برای مقابله با بیماری‌های عفونی مختلف توانمند باشد. این موسسه در طول فعالیت خود، تمام نیاز کشور به واکسن‌های سرخک و سرخجه و اوریون، بخشی از نیاز کشور به واکسن فلج اطفال، دیفتری و کزاز را تامین کرده است. موسسه رازی همچنین از مهم‌ترین تامین‌کنندگان سرم‌های ضدمار و ضدعقرب در ایران به حساب می‌آید. دکتر فلاح درباره تولید اولین واکسن‌های سرخک و سرخجه در ایران می‌گوید: «واکسن‌های سرخک و سرخجه و اوریون در سال۱۳۲۰ و ۱۳۲۹ به صورت جداگانه تولید و ارائه شد و بعد از انقلاب به شکل واکسن‌های دوگانه و سه‌گانه در برنامه واکسیناسیون کشور قرار گرفت.»
همچنان به واکسیناسیون نیاز داریم
یکی دیگر از اشتباه‌های رسانه‌ای که در انتشار این خبر وجود داشت، مقایسه ایران با کشورهای اروپایی و آمریکایی بود. در این خبرها گفته شد ایران در حالی توانسته با انجام واکسیناسیون بیماری‌های سرخک و سرخجه را حذف کند که کشورهای اروپایی و آمریکایی هنوز نتوانسته‌اند این کار را عملیاتی کنند. دکتر فلاح دراین‌خصوص می‌گوید: «در کشورهای اروپایی و آمریکایی قبلا این بیماری‌ها ریشه‌کن شده‌بود و برنامه واکسیناسیون به طور کامل اجرا شده اما حالا به دلیل جابه‌جایی‌های افراد از مناطق آلوده به اروپا و آمریکا بیماری بازگشته است.» او در پاسخ به این پرسش که آیا با حذف بیماری از کشور باز هم نیاز به اجرای برنامه واکسیناسیون سرخک و سرخجه برای کودکان داریم یا خیر، می‌گوید: «درست است مورد بالینی بیماری‌های سرخک و سرخجه در کشور بسیار اندک است یا اصلا مشاهده نشده اما این به معنای آن نیست که دیگر نیازی به واکسیناسیون نداریم؛ زیرا هنوز هم کشورهای همسایه ما درگیر این بیماری‌ها هستند و در ایران هم عامل بیماری وجود دارد. بنابراین باید همچنان واکسیناسیون را جدی بگیریم.»
واکسن‌های پنجگانه و شش‌گانه؛ نیاز کشور
به گفته دکتر فلاح، از آنجا که کشورهای عربستان و دیگر کشورهای خاورمیانه واکسن دارند اما هنوز این بیماری در کشورشان جریان دارد، می‌توان دریافت که کیفیت واکسن‌های ایران بالا بوده و نوع اجرای برنامه واکسیناسیون آن از سوی وزارت بهداشت به خوبی اجرا شده است.
او می‌گوید: «موسسه‌های رازی و پاستور حدود یک قرن است که در این زمینه تخصصی فعالیت می‌کنند و از ابتدا حمایت‌های خیلی خوبی دریافت کردند و زیرساخت‌های مناسبی در اختیار داشتند. این باعث شده دانش واکسن‌سازی در ایران بومی شود اما تا اواخر دهه ۸۰ با افزایش تعداد شرکت‌های دانش‌بنیان و خصوصی‌سازی، حمایت‌های دولتی از رازی و پاستور کمرنگ شده‌است. این در حالی است که در تمام دنیا واکسن مسأله حاکمیتی است و مورد حمایت ویژه دولت‌ها قرار می‌گیرد.»
او با اشاره به این نکته که سیاستهای جهانی برای کنترل بیماری‌های عفونی، تولید واکسن‌های چندگانه است، ادامه می‌دهد: «متاسفانه هنوز دانش تولید این واکسن‌های چندگانهای مثل پنتاوالان(دیفتری، سیاه‌سرفه، کزاز، هپاتیت ب و هموفیلوس آنفلوآنزا نوعB) و هگزاوالان(واکسن شش‌گانه دیفتری، سیاه‌سرفه، کزاز،هپاتیت‌ب، هموفیلوس آنفلوآنزا نوع‌ب و فلج اطفال) در ایران بومی نشده است. واکسن‌های پنوموکوک(ذات‌الریه) و مننگوکوک(مننژیت) هم هنوز در ایران تولید نمی‌شوند.»
به نظر میرسد در صورتی که وزارت بهداشت حمایت‌های بیشتری از موسسات واکسن‌سازی دولتی در کشور داشته باشد، توانایی علمی و فنی این را خواهیم داشت که واکسن‌های چندگانه جدید را هم در ایران تولید کنیم تا همگام با سیاستهای جهانی واکسیناسیون پیش رویم. بیماری‌های عفونی نیازمند واکسیناسیون و بهداشت عمومی است و بیماری‌های غیرعفونی مثل سرطانها بیشتر مربوط به نوع سبک زندگی بوده و به سیاست‌گذاری‌های کلان در جامعه نیاز دارد.
حذف و ریشه‌کنی با هم متفاوتاند
انتشار تاییدیه سازمان جهانی بهداشت در خبرگزاری‌ها و مطبوعات درخصوص حذف سرخک و سرخجه، اشتباه‌هایی را به همراه داشته که می‌تواند باعث رواج اطلاعات غلط در جامعه شود.
دکتر فلاح در توضیح این بدفهمی که رسانهها درگیرش شدهاند، می‌گوید: «متاسفانه ترجمه غلط کلمه‌ای که در تاییدیه سازمان جهانی بهداشت آمده، باعث شده به اشتباه از کلمه ریشه‌کنی درباره بیماری‌ها استفاده شود؛ در حالی که ترجمه صحیح، حذف بیماری‌ها در ایران بوده است. وقتی بحث ریشه‌کن شدن مطرح می‌شود یعنی بیماری نباید در جامعه در گردش باشد اما زمانی که موارد بالینی بیماری در کشور دیده نشود یا بسیار نادر باشد از اصطلاح حذف بیماری استفاده می‌شود.»
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
یک کارشناس روابط بینالملل در گفتگو با جامجمآنلاین مطرح کرد
در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد
در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد
