حیوانات هم نیاز به کمک‌های اولیه دارند

گاهی مصدومیت حیوانات اهلی و خانگی یا حیوانات وحشی که در جنگل و حیات‌وحش زندگی می‌کنند، می‌تواند حیات این موجودات را به خطر بیندازد. بنابراین، رسیدگی‌های اولیه و تیمار کردن حیوانات آسیب‌دیده در ساعت‌های اولیه مصدومیت، می‌تواند عمر دوباره‌ای به آنها ببخشد. رسیدگی به حیوانات آسیب‌دیده ازجمله وظایف دامپزشکان است که در بسیاری از مواقع با بی‌مهری مواجه می‌شوند. از این رو، هر سال ۳۰ آوریل/ ۱۰ اردیبهشت به‌عنوان روز جهانی دامپزشک گرامی داشته می‌شود. در همین راستا، با دکتر سیف‌ا... دهقانی‌نایوانی، دامپزشک و عضو هیات علمی دانشکده دامپزشکی دانشگاه شیراز گفت‌وگو کرده‌ایم و نکاتی را درخصوص نحوه برخورد با حیوانات آسیب‌دیده جویا شده‌ایم.

دکتر سیف‌ا... دهقانی‌ناژوانی، درباره اهمیت جایگاه دامپزشکان به جام‌جم می‌گوید: «دامپزشکان خدمات ارزنده‌ای را به جامعه ارائه می‌دهند اما متاسفانه مظلوم واقع شده و رسانه‌ای در کشور ندارند که این حوزه را تبلیغ کرده و فعالیت‌های آنها را به مردم نشان دهد. برای مثال، حفظ بهداشت مردم از نظر انگل‌ها و درمان و کنترل بیماری‌های مشترک بین انسان و دام، وظیفه یک دامپزشک است. دامپزشکان در کنترل و ریشه‌کنی این بیماری‌ها در جامعه نقشی حیاتی ایفا می‌کنند اما آن‌قدر کار این قشر در حاشیه قرار گرفته که در هر موقعیتی، به اسم نهاد یا سازمانی دیگر تمام می‌شود.» وی می‌افزاید:‌ «از جمله مهم‌ترین کارهایی که دامپزشکان برای حیوانات انجام می‌دهند، می‌توان به تزریق داروهای ضدانگل اشاره کرد که بتوان انگل‌های مشترک بین انسان و حیوانات را کنترل نمود. واکسن‌های متعددی هم به حیوانات برای جلوگیری از ابتلای حیوانات و حتی انسان‌ها تزریق می‌شود.»

دامپزشکی ضامن سلامت دام‌ها
دکتر دهقانی با اشاره به این موضوع که از نظر غذایی هم بهداشت و سلامت غذای تهیه‌شده از گوشت دام‌ها بر عهده دامپزشکان است، می‌افزاید: «متخصصان این بیماری‌ها را کنترل می‌کنند اما اهمیت زیادی به این امر داده نمی‌شود. ما در ایران بیش از ۸۰ میلیون واحد دامی داریم که از نظر دامدار، جامعه و مصرف‌کننده مهم است. اگر رسانه‌ها بتوانند در شناساندن جایگاه دامپزشکان در جامعه نقش‌آفرینی کنند، اهمیت این شغل در کنترل بسیاری از بیماری‌ها واضح‌تر می‌شود.» به رغم بیماری‌ها و خطراتی که ازسوی حیوانات برای انسان‌ها وجود دارد و از سوی دیگر، اهمیتی که نسبت به مهربان بودن با حیوانات بیان می‌شود، حضور حیوانات در زندگی ما انسان‌ها می‌تواند جایگاه بسیار خوبی داشته باشد. به گفته این عضو هیات علمی دانشکده دامپزشکی دانشگاه شیراز، در حال حاضر در بسیاری از کشورهای غربی از حیوانات و به‌ویژه پرندگان برای درمان برخی بیماری‌ها استفاده می‌شود؛ درمان روان‌پریشی، بیماران مبتلا به اوتیسم و بیماران عقب‌مانده ذهنی و جسمی از جمله این موارد است. دکتر دهقانی تصریح می‌کند:‌ «این حیوانات همدم خیلی خوبی برای انسان محسوب می‌شوند و در بسیاری از موارد می‌توانند این قبیل بیماری‌ها را در انسان‌ها درمان کنند. در مواقعی، نگهداری و محبت به حیوانات به خوبی می‌تواند بسیاری از عصبانیت‌ها و خشم‌های درونی را تخلیه و از آسیب‌های انزوا در سنین بالا جلوگیری کند.» در سال‌های اخیر حیوانات اهلی از جمله پرندگان با زندگی ما انسان‌ها بیشتر خو گرفته‌اند و برخی از آنها حتی وارد زندگی ما شده‌اند. گاهی ممکن است اتفاقاتی برای این حیوانات رخ داده و دچار مصدومیت شوند. این دامپزشک درباره این که افراد در مواجهه با حیوانات آسیب دیده باید چه اقداماتی انجام دهند، به جام‌جم می‌گوید: «مواردی داشته‌ایم که برای مثال، راننده‌ای در جاده با گرگ تصادف کرده و به جای این که محل را ترک کند، گرگ را به کلینیک دامپزشکی رسانده تا تحت درمان قرار گیرد و ماهم موفق شده‌ایم با کار گذاشتن چند پلاتین در دست حیوان، آن را درمان کنیم.» او می‌افزاید:‌ «افراد در برخورد با حیوانات آسیب‌دیده، اگر آن حیوان وحشی باشد، ابتدا باید اطمینان حاصل کنند که به آنها صدمه نمی‌زند. اگر حیوان به آنها آسیبی وارد نمی‌کند، می‌توانند او را گرفته و به کلینیک ارجاع دهند. در صورتی که زخم یا جراحتی روی بدن حیوان مشاهده می‌کنند، اطمینان پیدا کنند که زخم عفونی شده یا خیر و آیا خونریزی دارد یا ندارد.» دکتر دهقانی تصریح می‌کند:‌ «در چنین شرایطی بهتر است زخم را سریع ضدعفونی کنند و با یک زخم‌پوش موقت، حیوان را به مرکز درمانی یا کلینیک دامپزشکی برسانند تا درمان‌های اولیه روی حیوان انجام شود.» او تأکید می‌کند که اجرای کمک‌های اولیه روی حیوانات مصدوم کاملا مشابه انسان است و می‌توان همان مراحل ابتدایی رسیدگی به مصدومان را روی حیوانات مصدوم هم انجام داد. اگر هم شرایط به گونه‌ای پیش رفت که افراد نتوانستند اقدامات درمانی اولیه را روی حیوان انجام دهند، بهترین کار این است که حیوان را رها نکرده و به کلینیک دامپزشکی برسانند تا درمان‌های لازم به موقع روی آنها انجام شود. در غیر این صورت اولویت با بررسی زخم و بانداژ اولیه تا رساندن حیوان به مرکز درمانی است.

حیوانات وحشی را ابتدا به مراکز درمانی برسانید
دکتر دهقانی درخصوص مواجهه با حیوانات غیراهلی عنوان می‌کند: «معمولا حیوانات وحشی در صورت مصدومیت، ممکن است به سمت انسان حمله کنند؛ بنابراین، در صورت وحشی بودن، بهتر است حیوان با وسایل مخصوص گرفته‌شده و به مراکز درمانی منتقل شود. من توصیه نمی‌کنم که افراد به این قبیل حیوانات وحشی و به‌ویژه مصدوم نزدیک شوند؛ چراکه ممکن است دچار گازگرفتگی یا آسیب شوند. علاوه‌بر این، افراد در چنین موقعیت‌هایی دست تنها نمی‌توانند کاری انجام دهند و بهتر است با اورژانس دامپزشکی تماس بگیرند. معمولا در هر شهری یک اورژانس دامپزشکی وجود دارد که افراد در مواقع لزوم می‌توانند با این اورژانس تماس برقرار کنند تا آنها اقدامات اولیه را برای حیوان آسیب‌دیده انجام دهند.» به گفته این استاد دانشگاه، بسیاری از کلینیک‌های دامپزشکی به طور خودجوش خودروهایی را برای ارائه اقدامات اولیه به حیوانات آسیب‌دیده در نظر گرفته‌اند که در صورت برقرار تماس و درخواست کمک برای امدادرسانی به این قبیل حیوانات، بتوانند به موقع به محل حادثه برسند و درمان‌های لازم را روی حیوان انجام دهند. دکتر دهقانی درباره اثربخشی استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها روی غذایی که به حیوانات وحشی داده می‌شود، بیان می‌کند: «اگر حیوان از غذایی که به آنتی‌بیوتیک آغشته‌شده، استفاده کند به طور قطع برای جراحتی که دارد مفید است اما از آنجا که حیوانات حس ششم بسیار قدرتمندی دارند، بعید است از چنین غذایی استفاده کنند. مگر این که حیوان بسیار گرسنه باشد. در این میان، اولین و مهم‌ترین اقدامی که می‌توان در برخورد با حیوانات وحشی انجام داد، این است که نیروهای اورژانس با آمپول بیهوشی، حیوان را بیهوش کرده و اقدامات لازم را روی حیوان انجام دهند.»