شتاب خدمات در ریل انقلاب

در این گزارش سه بخش ریلی، آب و برق را مورد بررسی قرار داده‌ایم. پژوهشی که نشان می‌دهد در این سه مورد پیشرفت‌های زیادی حتی با وجود تحریم‌ها حاصل شده که در زمان گذشته با وجود درآمدهای هنگفت نفتی و ارزی و همچنین در شرایط بدون تحریم چنین وضعیتی را شاهد نبودیم. جزئیات این گزارش را بخوانید.

توسعه ریلی یکی از دستاوردهای دولت پهلوی به حساب می‌آمد اما آمارها چه می‌گویند؟ از سال ۱۲۹۱ که اولین سوت قطار در ایران به‌ صدا درآمد، تا سال ۱۳۵۷ حدود ۴۵۶۵ کیلومتر خطوط ریلی در ایران ساخته شد. این رقم تا سال ۱۳۹۵ به ۱۳هزار و ۴۳۷ کیلومتر رسیده و براساس سند چشم‌انداز باید به ۱۵هزار کیلومتر برسد. متوسط سالانه احداث راه‌آهن در ایران قبل از انقلاب اسلامی ۸۰ کیلومتر بوده و این عدد پس از انقلاب به ۲۳۳ کیلومتر افزایش یافته است. در سال به‌نتیجه‌رسیدن انقلاب اسلامی مجموع راه‌های اصلی و فرعی کشور حدود ۳۶هزار کیلومتر بود، حال آن‌که اکنون، مجموع راه‌های اصلی و فرعی کشور از مرز یک‌میلیون کیلومتر عبور کرده است. در حوزه روستایی، طول محورهای موجود از ۸۲۰۰ کیلومتر، به ۲۰۵هزار کیلومتر رشد یافته که این میزان از پیشرفت حاکی از توجه ویژه به محرومیت‌زدایی مناطق روستایی است.ساخت اولین مترو در کشور (شهر تهران) و توسعه و تعمیم آن به سایر شهرهای بزرگ، از دیگر توفیقات نظام جمهوری اسلامی ایران است که امروزه سهم قابل‌توجهی از جابه‌جایی مردم با حداقل هزینه ممکن را به خود اختصاص داده است.

آب برای همه مایه حیات نبود

این‌که ایران در یک منطقه گرم و خشک قرار دارد قابل کتمان نیست اما همین موضوع در گذشته بنایی بود برای کاهش عرضه خدمات. همچنین توسعه امکانات در بخش شهری و بی‌توجهی به روستاها باعث کوچ از روستاها به شهر شد. به این دلیل که برق و آب مناسب در اختیار روستاها نبود. این درحالی‌است که درحال‌حاضر نزدیک به صددرصد در مناطق شهری و ۸۵ درصد در مناطق روستایی به آب شرب پایدار روستایی دسترسی دارند. در سال ۱۳۵۷، میزان تولید آب ۱.۵میلیارد مترمکعب و تعداد انشعاب ۲.۷میلیون بوده است اما تا سال ۱۳۹۹، تعداد شهرهای تحت پوشش آب شهری از ۴۵ شهر به ۱۲۴۸ شهر درحال‌حاضر افزایش یافته است. آبرسانی به روستاها نیز از ۱۲هزار روستا در سال ۱۳۵۷ به ۳۶هزار و ۴۳۱ روستا در سال ۱۳۹۹ رسیده است.براساس آمارهای مرکز آمار ایران، در سال ۱۳۵۵، از حدود ۲.۹میلیون واحد مسکونی روستایی، حدود ۲.۳میلیون یا به‌عبارتی، ۷۹درصد از جمعیت روستایی فاقد تأسیسات لوله‌کشی لازم بوده‎اند اما این وضعیت در دوران پس از انقلاب به‌صورت اساسی تغییر کرده و اکنون ایران بالاترین درصد دستیابی به آب آشامیدنی سالم را در غرب آسیا دارد؛ به گونه‌ای که طبق آمار وزارت نیرو (تا پایان آذر ۱۴۰۰) طول شبکه آب روستایی اکنون به ۱۸۷هزار و ۶۸۵ کیلومتر می‌رسد و طول خطوط انتقال آب نیز ۱۱۱هزار و ۷۷۶ کیلومتر است. همچنین، نزدیک به ۱۰۰درصد در مناطق شهری و ۸۳ درصد در مناطق روستایی به آب شرب پایدار روستایی دسترسی دارند.

انقلابی که همه جا را روشن کرد

پیش از پیروزی انقلاب اسلامی و در اوج فعالیت‌های رژیم پهلوی، تنها ۳.۱میلیون مشترک برق، اعم از خانگی، عمومی، صنعتی و کشاورزی وجود داشت؛ این درحالی‌است که بررسی ۱۰ شاخص توسعه‌ای و اصلی صنعت برق نشان می‌دهد پس از انقلاب به‌طور میانگین سالانه ۶.۱۸ درصد رشد در شاخص‌های خدمت‌رسانی ایجاد شده و تداوم داشته است.براساس آمار رسمی وزارت نیرو، تعداد کل مشترکان برق در پایان تیرماه ۱۴۰۱ به رقم ۳۸میلیون و ۹۵۱هزار رسیده است.از مجموع این آمار، ۳۱میلیون و ۱۱۰هزار مشترک‌خانگی، یک‌میلیون و ۹۰۲هزار مشترک‌عمومی، ۵۰۹هزار مشترک‌کشاورزی، ۲۶۷هزار مشترک صنعتی و پنج‌میلیون و ۱۶۳هزار مشترک‌تجاری هستند. گفتنی است، هم‌اکنون همه روستاهای کشور از نعمت برق برخوردارند، این درحالی‌است که در سال‌های دهه ۱۳۵۰، ۹۶درصد روستاها برق نداشتند.

​​​​​​​متوسط توسعه ریلی در هر سال

پیش از انقلاب ۸۰ کیلومتر پس از انقلاب ۲۳۳ کیلومتر

خطوط ریلی
پیش از انقلاب ۴۵۶۵ کیلومتر پس از انقلاب ۱۳۴۳۷ کیلومتر(تا سال ۹۵)

مجموع راه‌های اصلی و فرعی کشور
پیش از انقلاب ۳۶ هزار کیلومتر پس از انقلاب یک‌میلیون کیلومتر

محورهای روستایی
پیش از انقلاب ۸۲۰۰ کیلومتر پس از انقلاب ۲۰۵ هزار کیلومتر

تعداد شهرهای دارای آب سالم
پیش از انقلاب ۴۵ پس از انقلاب ۱۲۴۸

تعداد روستاهای دارای شبکه آبرسانی
پیش از انقلاب ۱۲۰۰۰ پس از انقلاب ۳۶۴۳۱

روستاهای دارای لوله‌کشی آب
پیش از انقلاب ۲۱ درصد پس از انقلاب ۸۵ درصد

تعداد مشترکان برق
پیش از انقلاب ۳.۱میلیون پس از انقلاب ۳۸میلیون و ۹۵۱هزار

روستاهای دارای برق
پیش از انقلاب ۴درصد پس از انقلاب ۱۰۰درصد

روزنامه جام جم