بازی مستقیم دو کشور ژاپن و کرهجنوبی در زمین کاخسفید نیز این روند نامطلوب را تسریع کرده است. تنشها در شبه جزیره کره در حالی تشدید شده که دریای چین، تایوان و هنگکنگ نیز بهدلیل مداخلهگرایی مستمر بازیگران غربی آبستن بحرانهای تازهای هستند.
کره شمالی یک روز پس از شلیک ۱۷فروند موشک که آژیر خطر را در خاک همسایهجنوبی فعال کرد، روزپنجشنبه ۳ نوامبر نیز دستکم سه موشک بالستیک شلیک کرد و اینبار موجب فعالشدن آژیر خطر در بخشهایی از شمال و مرکز ژاپن شد.
منابع نظامی ژاپن از «موفقیتآمیز نبودن» پرتاب یکی از موشک های بالستیک بین قارهای پیونگ یانگ خبر دادهاند و گزارشهای اولیه مبنی بر عبور یکی از موشکهای کره شمالی از فراز ژاپن را تکذیب کردند اما این تکذیبیه حتی در میان مقامات سیاسی توکیو و سئول نیز جدی گرفته نشد. به عبارت بهتر، مقامات کرهای و ژاپنی نسبت به وقوع تحولات جدید در منطقه شرقآسیا شدیدا نگران هستند.
موشکی که آمریکا را هم هدف قرار میدهد
بااینحال مقامات سئول و توکیو احتمال میدهند که پرتاب اخیر مربوط به موشک قارهپیما بالستیک با قابلیت حمل کلاهک هستهای باشد که دوربردترین سلاح جنگی پیونگیانگ بهشمار میآید و حداقل روی کاغذ توانایی هدفقراردادن خاک آمریکا را هم داراست. بنا بر ادعای سئول، کرهشمالی در عرض فقط هفتساعت درمجموع ۱۷ موشک شلیک کرده است که یکی از آنها در فاصلهای نزدیک به مرز آبی کرهجنوبی فرود آمده است. این نخستینباراز زمان تقسیم شبهجزیره کره است که یک موشک بالستیک در فاصلهای چنین نزدیک با مرز فرود میآید و موجب فعالشدن آژیر خطرمیشود.
ارتش کرهجنوبی همچنین میگوید بیش از صد گلوله توپ از مبدا کوسونگ، از توابع استان کانگوون به منطقه حائل شرقی حوالی ساعت یک بعدازظهر شلیک شدهاست. این منطقه حائل طی توافق سپتامبر ۲۰۱۸ بین دو کره و با هدف کاهش تنشهای مرزی ایجاد شده بود. در همین راستا سئول میگوید یک پیام هشدار رسمی به پیونگیانگ ارسال کرده و از کیمجونگاون خواسته است فورا تمام اقدامات تحریکآمیز را متوقف کند.
پاسخ پیونگیانگ به سئول
اگرچه مقامات کرهجنوبی و ژاپن تلاش میکنند تا مانند همیشه خود را در تقابل با کرهشمالی طلبکار نشان دهند اما واقعیت امر موضوع دیگری است. از یکسو کرهجنوبی به همراه آمریکا یک مانور نظامی گسترده را با ۲۴۰ جنگنده ازجمله جتهای اف - ۳۵ که بهشدت مورد اعتراض همسایه شمالی خود بود برگزار کرد و از سوی دیگر پیونگیانگ در اقدامی «تلافیجویانه» آتشبازی و شلیک موشک و توپ را بهنمایش گذاشت. به عبارت بهتر، اقدام اخیر کرهشمالی پاسخی به بحرانسازی مثلث واشنگتن - سئول - توکیو در منطقه شرقآسیا و شبهجزیره کره خواهد بود. براساس گزارش یورونیوز، هرچند موشکی از فراز ژاپن نگذشت اما پیونگیانگ «توانایی» خود را برای «ترساندن» آمریکا و دو متحدش در شمالشرق آسیا یعنی ژاپن و کرهجنوبی به نمایش گذاشت و مردم در استانهای شمالی ژاپن به پناهگاهها دعوت شدند و قطارها برای ساعتی از حرکت بازایستادند. پیونگیانگ دو موشک بالستیک دیگر هم مشابه آزمایشهای روز گذشتهاش پرتاب کرد .با هر شلیک و پرتاب بیشتر به نظر میرسد جنگ تمامعیار دیگری قریبالوقوع است بهویژه با شلیکی که «محدوده خط مرزی شمالی» را درنوردید و به نقطهعطفی در تنشهای شبهجزیره دستکم طی چند سال اخیر بدل شد.
کره شمالی خط فرضی آمریکا را قبول ندارد
پیونگیانگ هیچگاه بهطور رسمی این خط فرضی را که بعد از جنگ کره از سوی آمریکا و سئول طراحی شده بود نپذیرفته و شاید اقدام روز چهارشنبهاش در پرتاب موشکی که تنها در فاصله ۵۷ کیلومتری مرز کرهجنوبی فرود آمد دلیلی است بر عدم پذیرش این خط فرضی.
اقدام پیونگیانگ، سئول را نیز به نوبه خود تحریک کرد تا با شلیک چند فروند از موشکهای محدودش، قدرت نظامی خود را به رخ کیم جونگ اون بکشد. رئیسجمهور کرهجنوبی تا آنجا پیشرفت که تصریحکرد پیونگیانگ باید بهایی بدیهی برای این اقدامات تحریکآمیز خود بپردازد اما رئیسجمهور کرهجنوبی کمترین اشارهای نسبت به تحرکات غیرمنطقی و تنشزای کشورش در منطقه شرقآسیا و در تقابل با کرهشمالی نکرده است.
آیندهای که قابل پیشبینی نیست
با این اوصاف و در شرایطی که کرهشمالی نسبت به عواقب حضور نظامی آمریکا در جوار مرزهایش و همکاری سئول و واشنگتن هشدار داده و سعی دارد نزدیکی خود با کرملین را بیش از پیش علنی کند معلوم نیست آیا سیاست متفاوت رئیسجمهور فعلی کرهجنوبی که نسبت به سلف خود سیاست «مدارا» با همسایهشمالی را کنار گذاشته است، درنهایت رهبر کرهشمالی را به پای میز مذاکره باز خواهد گرداند یا برعکس موجبات تحریکشدن بیشتر او را فراهم خواهد کرد و بر طبل جنگ خواهد کوبید؟! اقدام اخیر کرهشمالی نشان داد که پیونگیانگ استناد مقامات کرهجنوبی به زبان زور و تهدید را برنخواهد تافت. اکنون بهواسطه مداخلهگرایی مستمر آمریکا و متحدانش در شبهجزیره کره، اوضاع در آیندهای دور و حتی نزدیک قابل پیشبینی نیست. آیا جنگ دوکره دوباره در قرن جدید و در مقیاسی گستردهتر نسبت به نیمه قرن بیستم تکرار خواهد شد؟! پاسخ این سؤال را کمتر کسی میداند.
سید رضا صدرالحسینی در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
دانشیار حقوق بینالملل دانشگاه تهران در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
یک پژوهشگر روابط بینالملل در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح کرد
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
در گفتوگو با امین شفیعی، دبیر جشنواره «امضای کری تضمین است» بررسی شد