برداشت تومور با کاشت دارو

از آنجا که سلول‌ های سرطانی در حقیقت سلول‌های طبیعی هستند که بر اثر برخی جهش‌ها و تغییرات ناخواسته عملکرد و رشد طبیعی خود را از دست داده‌اند و به شکل افسارگسیخته‌ای تکثیر می‌شوند، در کنار تلاش برای توسعه داروهای اثربخش برای از بین بردن این سلول‌ها، رساندن دارو به‌صورت هدفمند و اختصاصی به آنها بدون آسیب رساندن به سلول‌های طبیعی بدن چالش بسیار مهمی است که موضوع مطالعات گسترده‌ای در گروه‌های تحقیقاتی مختلف است.

اخیرا گروهی از محققان دانشگاه رایس به سرپرستی محقق ایرانی دکتر امید ویسه‌ موفق به تولید نوعی ایمپلنت دارویی شده‌اند که تومورهای تخمدانی و کولورکتال (روده بزرگ)در مرحله پیشرفته در موش را به سرعت ریشه‌کن می‌کند؛ به گفته محققان این پژوهش قرار است این روش درمانی نوین از پاییز‌۱۴۰۱ وارد مرحله کارآزمایی بالینی شود؛ اتفاقی که می‌تواند تحول بزرگی در زمینه درمان قطعی سرطان‌های حفره شکمی را رقم بزند. جزئیات بیشتر این دستاورد پژوهشی را بررسی خواهیم کرد.

محققان در مقاله‌ای که از نتایج پژوهش‌شان برای توصیف این روش جدید در مجله ساینس ادونسز منتشر کرده‌اند، توضیح می‌دهند که برای این کار موفق به تولید نوعی ایمپلنت از گروهی از سلول‌های طبیعی شده‌اند که توانایی تولید و ترشح دارویی برای ازبین‌بردن تومورهای سرطانی را دارند. آنها برای افزایش دوز دارو در مجاورت تومورها این «کارخانه‌های داروسازی» کوچک را در پوششی زیست‌سازگار قرارداده و مانند ایمپلنت کوچکی در اطراف اندام‌های حیوانات مدل قرار داده‌اند که به نابودی تومورها فقط در شش روز منجر شده است.

رساندن اینترلوکین-۲ به تومورها

ایمپلنت‌های توسعه‌یافته در این پژوهش حاوی سلول‌های انسانی مهندسی شده هستند که برای ترشح اینترلوکین-۲‌(IL-۲)برنامه‌ریزی شده‌اند، سیتوکینی‌(پروتئین‌هایی که وظیفه انتقال پیام بین سلول‌های مختلف بدن را بر عهده دارند) که گلبول‌های سفیدخون را برای مبارزه با سرطان و سایر بیماری‌ها فعال می‌کند. استفاده از اینترلوکین-۲ و سایر سیتوکین‌ها برای درمان سرطان‌های پوست و کلیه قبلا توسط سازمان غذا و داروی ایالات‌متحده تأیید شده اما درمان‌های موجود که شامل تزریق داخل ورید دوزهای بالای این ترکیب است اغلب به عوارض جانبی گسترده‌ای بر سایر سلول‌های سالم بدن منجر می‌شود.

محققان به دنبال توسعه یک سیستم تحویل داروی جدید بودند که دوزهای بالایی از اینترلوکین-۲ را فقط به خود محل سرطان بدون ایجاد افزایش سیستمیک عمده در سطوح سیتوکین در بدن ارائه کند. برای این کار آنها کارخانه‌های دارویی خود را در صفاق(پوشش کیسه‌ای مانند که از روده‌ها، تخمدان‌ها و سایر اندام‌های شکمی حمایت می‌کند)موش‌های مدلی کاشتند که گروهی از آنها مبتلا به تومور روده‌بزرگ و گروهی مبتلا به تومور تخمدانی بودند‌، بنابراین از تحویل اینترلوکین‌‌-۲ به‌طور مستقیم به تومورهای مجاور اطمینان حاصل کردند.

درمان صددرصدی سرطان تخمدان

دکتر امید ویسه، نویسنده مسوول این مطالعه در بیانیه‌ای توضیح داد: «این روش فقط یک‌بار به جراحی نیاز دارد و کاشت می‌شود اما کارخانه‌های دارو هر روز دوز مورد انتظار دارو را در جایی که لازم است تا زمانی که سرطان از بین برود، تولید و ترشح می‌کنند.

هنگامی که میزان دوز مورد نیاز(تعداد کارخانه‌ای که لازم داریم) را تعیین کنیم می‌توان ایمپلنت‌ها را کاشت و پس از آن منتظر اثربخشی دارو شد.

وی می‌افزاید: «در بررسی‌ای که در حیوانات مدل داشتیم، موفق شدیم صد درصد تومورها را در حیوانات مبتلا به سرطان تخمدان و هفت حیوان از هشت حیوان مبتلا به سرطان روده‌بزرگ ریشه‌کن کنیم.»

این واقعیت که این کارخانه‌ها می‌توانند اینترلوکین-۲ را مستقیم از صفاق به تومورها پمپ کنند به پاسخ ایمنی هدفمندتری نسبت به درمان‌های رایج مبتنی بر سیتوکین موجود منجر می‌شود.

نکته مهم این است که محققان هیچ افزایش سیستمیک عمده‌ای در سطوح اینترلوکین-۲ شناسایی نکردند به این معنی که این روش تحویل دارو احتمالا عوارض جانبی کمتری نسبت به درمان‌های فعلی را داشته باشد.

دارورسانی با غلظت بالا

آماندا نش، پژوهشگر دیگر این مطالعه می‌گوید: «اگر شما این غلظت از اینترلوکین-۲ که با کمک ایمپلنت‌های کارخانه داروسازی ترشح می‌شود را از طریق تزریق وریدی وارد بدن کنید، بسیار سمی خواهد بود. در این روش کاشت کارخانه‌های داروسازی، غلظتی که در قسمت‌های دیگری از بدن، دور از محل تومور مشاهده می‌کنیم به‌مراتب بسیار کمتر از آن چیزی است که بیماران با درمان‌های داخل وریدی تحمل می‌کنند. این روش کمک می‌کند که غلظت بالا فقط در محل تومور تجمع پیدا کند و موجب آسیب به سایر اندام‌های بدن نشود.» کارخانه‌های تولید دارو متشکل از سلول‌های تولیدکننده اینترلوکین هستند که در یک پوسته محافظ قرار گرفته‌اند و از شناسایی آنها به‌عنوان یک تهدید فوری توسط سیستم ایمنی‌بدن جلوگیری می‌کند. استفاده از این پوشش محافظ به سلول‌ها اجازه می‌دهد تا ۳۰‌روز در بدن بیمار باقی بمانند و قبل از اینکه درنهایت توسط سیستم ایمنی نابود شوند، عمل کنند.

در مسیر کارآزمایی بالینی

از آنجا که اینترلوکین-۲ و سایر سیتوکین‌ها قبلا برای استفاده پزشکی تأیید شده‌اند، محققان می‌گویند این روش کم تهاجمی می‌تواند در فرآیند کارآزمایی بالینی بسیار سریع پیشرفت کند و کارآزمایی‌های بالینی از پاییز امسال آغاز شود. آنها همچنین توضیح می‌دهند که این روش می‌تواند برای انواع مختلف سرطان با قراردادن کارخانه‌های داروسازی در پوشش اطراف هر عضوی که دارای تومور است، سازگار شود.

محققان با جمع‌بندی یافته‌های خود بیان می‌کنند: «این فناوری ابزار ارزشمندی را در اختیار درمان قرار می‌دهد که به‌راحتی می‌توان آن را برای سایر سرطان‌های صفاقی ازجمله سرطان‌های کلیه، کبد، پانکراس و دهانه‌رحم در مطالعات بالینی آینده بهینه‌سازی کرد و از آن بهره گرفت.»

عسل اخویان طهرانی - دانش / روزنامه جام جم
منابع: IFL Science و Science Advances