افزایش نرخ ارز و سیاست‌های غلط باعث شده هزینه تولید پوشاک داخلی بیش از محصولات خارجی شود
همه كشورها به منظور حمایت از صنعت داخلی خودشان یا واردات كالاهای مشابه را ممنوع اعلام كرده یا با دریافت عوارض و تعرفه بالای واردات این كالاها، عملا ورود این نوع كالاها به كشور را غیراقتصادی می‌كند.
اگر هم كالایی از طریق مبادی غیرقانونی وارد كشور شود، نظارت‌ها در شبكه توزیع آنقدر قوی است كه كالای قاچاق كاملا قابل رصد و شناسایی است.
آن‌طور كه مسؤولان وزارت صمت می‌گویند صنعت پوشاك در جهان 900 میلیارد دلار گردش مالی دارد، اما ایران با وجود ظرفیت بالایی كه در این صنعت دارد، سهم ناچیزی از این گردش را به خود اختصاص داده است.
شاید در نگاه اول مشكل سیاست‌گذاری برای تولید مطرح باشد و در مرحله بعدی قاچاق ورودی مورد انتقاد قرار گیرد.
با توجه به این‌كه ایران ظرفیت بالایی در صنعت پوشاك دارد و می‌تواند علاوه‌بر تامین نیاز كشور صادرات زیادی نیز داشته باشد، اما متاسفانه سیاست‌گذاری‌های نامناسب در كنار قاچاق ورودی، باعث شده تا سرمایه‌گذاری در حوزه صنعت پوشاك كاهش یابد. گزارش جام‌جم درباره وضعیت صنعت پوشاك ایران را بخوانید.
چند سالی است كه نامگذاری سال‌ها از سوی رهبر معظم انقلاب عمدتا حول محورها و شعارهای اقتصادی متمركز شده و در این میان اهمیت گسترش و استفاده از تولیدات داخلی موضوع اصلی این شعارها بوده است.
در سال 97 ایشان درباره حمایت از كالای ایرانی فرمودند: «زمانی كه كالای ایرانی مصرف می‌كنید، به كارگر ایرانی كمك می‌كنید. اشتغال ایجاد می‌كنید، به سرمایه ایرانی هم كمك می‌كنید، رشد و نمو ایجاد می‌كنید، این فرهنگ غلطی است كه متأسفانه بر بخش‌هایی از ما حاكم است كه مصنوعات خارجی را مصرف كنیم. این به ضرر دنیای ما و به ضرر پیشرفت ماست، به ضرر آینده ماست، همه مسؤولیت دارند، دولت هم مسؤولیت دارد. باید از تولید ملی حمایت كند، شما هم باید كالای ایرانی بخواهید. این افتخار نیست، این تفاخر غلطی است كه ما مارك‌های خارجی را در پوشاك و وسایل منزل و مبلمان و امور روزمره و خوراكی‌ها به مارك‌های داخلی ترجیح دهیم، در حالی كه تولید داخلی در بسیاری موارد بسیار بهتر است.»
برخی از افراد زمانی كه قصد خرید كالایی را دارند، اگر به لحاظ مالی دغدغه‌ای نداشته باشند، ترجیح می‌دهند كالایی با برند خارجی تهیه كنند. این موضوع در مورد صنعت پوشاك هم صادق است و افرادی كه توانایی مالی بالایی دارند، كالاهای خارجی را بر برندهای داخلی ترجیح می‌دهند.
گرچه از اردیبهشت سال 97 واردات پوشاك به كشور ممنوع شد، اما همچنان برخی افراد به دنبال كالای خارجی هستند.
برخی كشورها برای حمایت از صنعت داخلی خود علاوه‌بر بررسی و نظارت بر مرزها، حتی بعد از ورود كالای قاچاق به كشور نیز با این پدیده مقابله می‌كنند.
از آنجایی كه هر كالا برای فروش نیاز به یك شبكه توزیع دارد، نظارت بر شبكه‌های خرده‌فروشی در كنار روش‌هایی چون شناسایی و ایجاد تمایز میان كالاهای قاچاق با كالاهایی كه به صورت قانونی وارد كشور شده است، می‌تواند مبارزه با قاچاق را تقویت كند.
هرچند تا الان در ایران اقدام مهمی در این زمینه انجام نشده، اما مسؤولان ستاد مركزی مبارزه با قاچاق كالا و ارز این وعده را داده‌اند كه مقابله با این موضوع طی هفته‌های آینده وارد فاز جدیدی خواهد شد.
به طور معمول كالاهایی كه وارد كشور می‌شوند، باید دارای شناسه باشند، اما اكنون شناسه‌دار كردن كالاهای وارداتی انجام نمی‌شود و نه‌تنها مصرف‌كننده در زمان خرید كالا، بلكه حتی نهادهای نظارتی و بازرسی نیز واقعا نمی‌دانند كالای موجود در بازار به صورت قانونی وارد كشور شده یا یك كالای قاچاق است.
واردات قانونی پوشاك به كشور گرچه از اردیبهشت سال ۹۷ تاكنون ممنوع بوده، اما برخی افراد از این فرصت سوءاستفاده كرده و توانستند سود زیادی به جیب بزنند.
چندی پیش سعید قدیری دبیر اتحادیه تولید و صادرات پوشاك اعلام كرده بود در مبادی ورودی، پوشاك قاچاق از تنوع زیادی اعم از مناطق آزاد، كالای مسافری، گذر مرزی، ته‌لنجی، ملوانی و كوله‌بری و دیگر طرق متعدد برخوردار است.
وی افزود: متأسفانه از همه این رویه‌ها سوءاستفاده می‌شود، علاوه‌بر این پوشاك كالایی نیست كه قاچاق در آن خیلی قابل‌تشخیص باشد، اما به طور مثال برخی كالاهای دیگر مانند گوشی تلفن همراه قابلیت رهگیری دارند و می‌توان آن را كنترل كرد، اما در پوشاك این‌گونه نیست. طبق آمارهای موجود از حدود 20 میلیارد دلار حجم قاچاقی كه به كشور انجام می‌شود، حدود پنج میلیارد دلار آن متعلق به واردات غیرقانونی پوشاك است. به طوری كه در طول سال‌های 94 و 95 حدود 40 درصد بازار پوشاك ایران از طریق قاچاق تامین می‌شد و این در حالی بود كه واردات رسمی پوشاك 60 میلیون دلار بود.
محمد توكلی، عضو اتحادیه پوشاك تهران ضمن گلایه از وجود پدیده قاچاق پوشاك به خبرنگار جام‌جم می‌گوید: متاسفانه ما در صنعت پوشاك با علم صادرات آشنایی چندانی نداریم و همین موضوع باعث شده تا مارك برخی برندهای خارجی، روی لباس‌های ایرانی جا خوش كند.
وی افزود: قاچاق پوشاك باید از دو منظر مورد بررسی قرار گیرد. یكی كالاهایی كه متعلق به برندهای خارجی است كه از راه‌های قانونی وارد كشور می‌شود و معتقدم عموما قاچاق نیستند، دیگری پوشاكی است كه در ایران تولید شده، اما با برندهای خارجی راهی بازار می‌شوند. پوشاك ایران از نظر كیفیت با برندهای خارجی برابری می‌كند و برخی كالاهای كشف‌شده تحت عنوان پوشاك قاچاق، درواقع قاچاق نبوده و پوشاك تولید داخل هستند.
توكلی با اشاره به این‌كه ایران ظرفیت بالایی در صادرات پوشاك دارد، تصریح كرد: متاسفانه آمارهای غلطی از میزان تولید داده می‌شود و به همین دلیل واردات مواد اولیه به كشور بسیار كم است. اكنون واحدهای تولید پوشاك در ایران از نظر قیمتی با پوشاك خارجی قابل رقابت نیستند و با این‌كه انرژی و نیروی كار ارزان در اختیار دارند، اما باز هم قیمت تمام‌شده تولیدات داخلی، بیشتر از برندهای خارجی است كه دلیل اصلی آن، بالا بودن قیمت مواد اولیه است.
وی ادامه داد: متاسفانه مواد اولیه به میزان كافی وارد كشور نمی‌شود و آنچه در داخل كشور تولید می‌شود، صرفا پاسخگوی 50درصد نیاز بازار است.
عضو اتحادیه پوشاك تهران با بیان این‌كه صنعت پوشاك در ایران یكی از صنایعی است كه با كمترین میزان سرمایه بیشترین اشتغالزایی را دارد، تاكید كرد: متاسفانه در ایران هر كسی به دنبال تاسیس یك سندیكا و انجمن برای كسب منافع شخصی خود است و همین موضوع باعث شده تا یك صدای واحد از این صنعت بیرون نیاید. میزان اشتغالزایی در صنعت پوشاك ایران، بین دو تا سه‌میلیون نفر است. اما به دلیل این‌كه در این زمینه فرهنگسازی مناسبی صورت نگرفته، تولیدی‌های داخلی كالای خود را با برندهای خارجی روانه بازار می‌كنند.
به گفته وی، چندی پیش برآوردی در صنعت پوشاك جهان صورت گرفت كه براساس آن هر پنج متر فضای كارگاهی در حوزه تولید پوشاك، می‌تواند سه شغل پایدار ایجاد كند كه اگر این آمار درست باشد، ظرفیت ایران در اشتغال صنعت پوشاك بسیار بالاست.
عضو هیات امنای بازار تهران می‌گوید: اكنون برخی سودجویان، كالای خود را در آن‌سوی مرزها به مسافران تحویل می‌دهند و آن كالا به‌راحتی و به صورت قانونی وارد كشور شده و پس از تجمیع كالاها در ایران، وارد شبكه توزیع می‌شود كه این موارد طبیعتا به تولید داخلی آسیب می‌زند.
بهرام شهریاری، نایب‌رئیس اتحادیه تولید و صادرات نساجی و پوشاک گفت: طرح مبارزه با قاچاق پوشاک در سال97 همراه با ممنوعیت واردات اتفاق افتاد و اثرات خوبی بر بازار داشت، اما از سال گذشته این نظارت‌ها کمرنگ شد و اکنون شاهد هستیم میزان پوشاک قاچاق در کشور در حال بازگشت به سال‌های گذشته است.
وی درباره نگرانی از قاچاق پوشاک گفت: در حال حاضر حدود 50درصد از برندهای خارجی به صورت قاچاق به بازارایران بازگشته‌اند که این موضوع موجب تضعیف تولید در کشور می‌شود.
نایب‌رئیس اتحادیه تولید و صادرات نساجی و پوشاک افزود: در کشور حدود 80هزار تولیدکننده صنفی و 1300تولیدکننده صنعتی داریم. تولیدکنندگان صنعتی ما برای گرفتن شناسه کالا اقدام کرده‌اند، اما مشکل فعلی ما با تولیدکنندگان صنعتی است. متاسفانه در اتحادیه پوشاک در کل کشور مجوز به واحدهای تولیدی و توزیعی داده می‌شود و واحدهای توزیعی، واحدهایی هستند که کالای قاچاق هم آنجا فروخته می‌شود و افرادی که اقدام به فروش کالای قاچاق می‌کنند دارای مجوز و پروانه کسب هستند که این مجوز را اتحادیه‌ای صادر می‌کند که قرار است پشتیبان تولید شود.
وی افزود: برندهایی که مجوز فعالیت گرفتند مقرر شده بود در طول دوسال گذشته به وزارت صمت گزارش تولید دهند و این در صورتی است که الان وزارت صمت هیچ گزارشی دریافت نکرده است. بسیاری از سایت‌های فروش از اتحادیه کسب و کارهای مجازی مجوز دارند و نظارتی بر فعالیت آنها نیست.
مجید افتخاری، عضو هیات‌مدیره اتحادیه پوشاک تهران با بیان این‌که ایران در صنعت پوشاک نیازی به واردات نداریم به خبرنگار جام‌جم گفت: یک زمانی قاچاق پوشاک به ایران رقمی بین دو تا هشت‌میلیارد دلار برآورد می‌شد که این حجم از قاچاق منجر به از بین رفتن یک میلیون شغل می‌شد.
وی با اشاره به این‌که اشتغالزایی در صنعت پوشاک در همه جای دنیا ارزان‌تر از صنایع دیگر است، افزود: قیمت و هزینه اشتغال در این بخش به طور متوسط یک‌چهارم صنایع دیگر است، از این رو حساسیت‌ها برای تولید داخلی بیشتر شده و واردات پوشاک از سال97 ممنوع شد.
به گفته افتخاری، بیشترین میزان قاچاق پوشاک به کشور از کشورهای آسیای‌شرقی اتفاق می‌افتد که اکنون امکان سفر به این کشورها وجود ندارد و شرایط کرونا و همچنین افزایش قیمت دلار باعث شده انگیزه قاچاق در شرایط فعلی کم باشد، اما این بی‌انگیزگی موقتی است و باید مراقب سال آینده باشیم.
عضو هیات‌مدیره اتحادیه پوشاک تهران تاکید کرد: پوشاکی که از آسیای شرقی وارد کشور می‌شود اغلب از برندهای تقلبی است. حتی پوشاکی که از اروپا وارد ایران می‌شود، کالاهایی هستند که تقاضای چندانی برای آنها وجود ندارد. ایران از نظر مصرف، بازار بسیار خوبی است و به جای این‌که بتوانیم با تولید داخل پاسخگوی نیاز آنها باشیم برخی قاچاقچیان اقدام به تامین این بازار می‌کنند. حتی برخی افراد به جای قاچاق پوشاک برند، پوشاک فله‌ای وارد کشور می‌کنند و اگر کنترلی روی عرضه نباشد به مشکلات تولید داخلی افزوده خواهد شد.
وی با بیان این‌که فرهنگ غلطی وجود دارد که محصولات خارجی بهتر از ایرانی است، گفت: این یک دروغ بزرگ است و پوشاک ایرانی با پوشاک درجه یک دنیا قابل رقابت است. ایران توانایی تامین نیاز داخلی خود در صنعت پوشاک را دارد و نیازی به واردات در این زمینه نیست.
محمدحسین علی اکبری - اقتصاد / روزنامه جام جم
سید رضا صدرالحسینی در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
دانشیار حقوق بینالملل دانشگاه تهران در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
یک پژوهشگر روابط بینالملل در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح کرد
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
در گفتوگو با امین شفیعی، دبیر جشنواره «امضای کری تضمین است» بررسی شد
