چند نکته درباره درآمد دولت از سهمیه‌بندی

با افزایش قیمت بنزین و سهمیه‌بندی آن دولت گفت که همه درآمد ایجادشده به مردم بر خواهد گشت. بر این اساس برای خانوارهای تک‌نفره ۵۵ هزار تومان، دو نفره ۱۰۳ هزار تومان، سه‌نفره ۱۳۸ هزار تومان، چهارنفره ۱۷۲ هزار تومان و پنج‌نفره و بیشتر ۲۰۵ هزار تومان تعیین شد.
این یارانه‌ها بر مبنای محاسبات دولتی‌ها درباره درآمد سالانه 30هزار میلیارد تومان از افزایش قیمت بنزین است؛ اما اگر آن‌طور که برخی نمایندگان مجلس محاسبه کرده‌اند، درآمد دولت 70هزار میلیارد تومان باشد، باید دید 40 هزار میلیارد تومان باقی‌مانده کجا خرج خواهد شد.
هفته گذشته حمیدرضا حاجی بابایی، رئیس فراکسیون ولایی مجلس در نامه‌ای خطاب به علی لاریجانی درباره گران کردن بنزین به هر لیتر 3000 تومان نوشته بود: درآمد حاصل برمبنای ۱۰۰ میلیون لیتر در روز 5/109 هزار میلیارد تومان است که یک‌سوم آن یعنی 5/36 هزار میلیارد تومان در قانون بودجه ۱۳۹۸ پیش‌بینی و محاسبه شده است، اما سؤال این است، محل هزینه ۷۳ هزار میلیارد تومان مابقی در کجا پیش‌بینی‌شده است؟ یارانه اعلام شده برمبنای ۶۰ میلیون نفر و میانگین ۴۵ هزار تومان برای هر نفر حدود ۳۲ هزار میلیارد تومان می‌شود. آن ۴۱ هزار میلیارد تومان باقیمانده قرار است در کجا هزینه گردد؟ آیا قرار است حقوق بازنشستگان لشکری و کشوری و کارگری‌ترمیم شود؟ یا قرار است صرف ارتقای وضعیت حقوق، اساتید دانشگاه‌ها، معلمان و کارکنان به‌ویژه شرکتی و قراردادی دولت و...شود؟ یا قرار است وضعیت زندگی اقشار کم‌درآمد که با سختی‌ها و مشکلات اقتصادی دست‌وپنجه نرم می‌کنند، شود؟
این هفته هم حسینعلی حاجی دلیگانی در صحن علنی مجلس اعلام کرد که درآمد دولت از گرانی بنزین 70 هزار میلیارد تومان است که علی لاریجانی به کمیسیون برنامه و بودجه مجلس دستور داد ابهامات در این زمینه را رسیدگی کند.
به نظر می‌رسد علت تفاوت ارقام اعلام‌شده درباره درآمد دولت از گرانی بنزین، میزان صادرات بنزین پس از کاهش مصرف آن باشد.
هم‌اکنون به‌طور متوسط روزانه بیش از 105 میلیون لیتر بنزین در کشور تولید می‌شود. اگر پس از سهمیه‌بندی، 10 میلیون لیتر از میزان مصرف سوخت کاسته شود و با نرخ 5 هزار تومان به کشورهای همسایه صادر شود، روزانه حدود 50 میلیارد تومان و سالانه بیش از 18 هزار میلیارد تومان درآمد جدید برای دولت حاصل می‌شود. اگر میزان صرفه‌جویی بنزین به 20 میلیون لیتر برسد، درآمد ناشی از صادرات بنزین به بیش از 5/36 هزار میلیارد تومان می‌رسد. نگاهی به صحبت‌های وزیر نفت نشان می‌دهد که پیش‌بینی‌ها از مصرف بنزین بعد از سهمیه‌بندی به حدود ۸۵ میلیون لیتر در روز خواهد رسید، بنابراین تحقق امکان صادرات روزانه 20 میلیون لیتر بنزین وجود دارد.
دولت از محل صادرات بنزین درآمد کسب می‌کند
علی دینی ترکمانی، کارشناس اقتصادی در خصوص درآمدهای دولت از افزایش قیمت بنزین و سهمیه‌ای کردن آن گفت: نمی‌توان محاسبه دقیقی از درآمدزایی دولت از محل افزایش قیمت بنزین کرد. افزایش قیمت بنزین مصرف سوخت را کاهش خواهد داد، بنابراین با این روند کاهشی مصرف سوخت انتظار می‌رود دولت سوخت مصرف نشده و مازاد را صادر و از این محل درآمد کسب کند.
عضو هیات علمی موسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی در ادامه یادآور شد: طبیعتاً دولت در فروش نفت در سال جاری ناتوان بوده است. به همین دلیل ناچار است یا قیمت حامل‌های انرژی را افزایش دهد و یا مالیات‌ها را از سرمایه‌داران بزرگ بیشتر اخذ کند که هر کدام از این امور خود با تبعات اجتماعی روبرو خواهد بود ولی چون تجربه نشان داده که دولت در اخذ مالیات از سرمایه‌داران و همچنین جلوگیری از فرار مالیاتی ناتوان است به افزایش قیمت حامل‌های انرژی روی آورده است.
این کارشناس مسائل اقتصادی در ادامه یادآور شد: طبق محاسبات دقیقی که انجام داده‌ام دولت باید به هر نفر از 60 میلیون نفر واجد شرایط یارانه بنزین 63 هزار تومان پرداخت کند به این صورت که 18 میلیون خودرو در کشور وجود دارد (به طوری که 3 میلیون موتور هم که با ضریبی به اتومبیل تبدیل شود، اتومبیل‌های گازوئیل سوز هم جدا شود) و 90 میلیون لیتر را به عنوان مصرف روزانه بنزین در کشور تلقی کنیم یعنی هر ماشین به طور متوسط در ماه 150 لیتر مصرف بنزینش است که از این میزان 60 لیتر سهمیه‌ای و 90 لیتر آزاد محاسبه شود به صورتی که 60 لیتر در 500 تومان اضافه‌شده و 90 لیتر در 2000 تومان اضافه‌شده، ضرب شود درآمد دولت از این راه 3870میلیارد تومان در هرماه است که اگر در 60 میلیون نفر تقسیم شود نفری 63 هزار تومان باید بگیرد. اگر دولت کمتر بدهد مابه‌التفاوتش نصیب دولت خواهد شد.
درآمدزایی از عدم پرداخت یارانه به بنزین
وحید شقاقی شهری، عضو هیات علمی دانشگاه خوارزمی در خصوص درآمدهای دولت از افزایش قیمت بنزین و سهمیه‌ای کردن آن گفت: دولت هم درآمد آشکار و هم درآمد پنهان از راه افزایش قیمت بنزین به دست خواهد آورد. درآمد آشکار دولت این است که 500 تومان به قیمت مصرف متعارف 60 لیتر و 2000تومان به مصرف آزاد در ازای هر لیتر اضافه کرده است.
عضو هیات علمی دانشگاه خوارزمی در خصوص درآمدهای پنهان دولت با افزایش قیمت بنزین نیز گفت: دولت قبلاً از بودجه خود یارانه به بنزین اختصاص می‌داد تا این کالا ارزان به دست مصرف‌کنندگان برسد ولی این یارانه در حال حاضر قطع‌شده و آن را از مردم اخذ می‌کند، اما نمی‌شود گفت دولت درآمد زیادی از راه صادرات بنزین با کاهش مصرف آن در داخل به دست خواهد آورد.
شقاقی شهری در این باره افزود: هرچند با کاهش مصرف بنزین در کشور روبه‌رو شده‌ایم لکن آمارهایی که در خصوص مصرف بنزین منتشرشده است نشان می‌دهد به تدریج مصرف بنزین به همان میزان قبل از گرانی بنزین خواهد رسید به طوری که هم‌اکنون به طور روزانه 75 تا 79 میلیون لیتر بنزین در کشور مصرف می‌شود، این در حالی است که قبل از گرانی نیز مصرف روزانه به حدود 98 میلیون لیتر رسیده بود.
وی اظهار نمود: بنابراین، این افزایش قیمت بنزین صرفاً ترمز افزایش مصرف را خواهد کشید و به صادرات آن منجر نخواهد شد، با این حال دولت درآمد زیادی از محل عدم پرداخت یارانه بنزین به جیب خواهد زد. دولت اگر به وعده‌اش در خصوص بازتوزیع درآمد آشکار به 60 میلیون نفر جامه عمل بپوشاند طبیعتاً درآمدی از این محل نصیبش نخواهد شد.

رئیس‌جمهور: بنزین را 6هزار تومان صادر می‌کنیم

روز گذشته رئیس‌جمهور در جریان سفر به آذربایجان شرقی گفت: با توجه به این‌که امروز هر لیتر بنزین را حدود 6 هزار تومان صادر می‌کنیم، لذا با اصلاح قیمت بنزین هم به دنبال عدالت در جامعه و هم به دنبال خودکفایی بودیم.
روحانی تصریح کرد: در طرح اجرای اصلاح قیمت انرژی هیچ چیزی نصیب دولت نمی‌شود و کل درآمد به مردم برگردانده می‌شود. البته این موضوع مغایر قانون بود به همین خاطر برای اجرای آن از رهبری اجازه گرفتیم و ایشان اجازه دادند که کل پول به مردم برگردانده شود و هر مقدار درآمد حاصل شود آن را به خانوارها خواهیم داد. ضمن این‌که آمار و ارقام را به طور دقیق به مردم گزارش می‌دهیم.