خدمت130‌هزار‌میلیاردی سپاه به‌دولت

پر کردن جای خارجی‌ها
پالایشگاه میعانات گازی ستاره خلیج فارس از سال 1385 و با مشارکت دو شرکت خارجی کلید خورد، اما با تنگ شدن حلقه محاصره اقتصادی کشور، شرکت‌های خارجی به یکباره عرصه ساخت این پالایشگاه را خالی کردند؛ از این رو در اواخر سال 1389 اجرای آن به قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء واگذار شد.
در بیان عظمت پالایشگاه میعانات گازی ستاره خلیج فارس باید گفت این پالایشگاه به‌عنوان بزرگ‌ترین پالایشگاه میعانات گازی جهان و نخستین پالایشگاه طراحی‌شده بر اساس خوراک میعانات گازی ایران با ظرفیت پالایش روزانه ۳۶۰ هزار بشکه نفت، در سه فاز 120 هزار بشکه‌ای با هدف تولید بنزین، گازوئیل، گاز مایع و سوخت جت در زمینی به مساحت ۷۰۰ هکتار احداث شده است.
پالایشگاه میعانات گازی ستاره خلیج فارس علاوه بر این‌که کشور را در امر تولید بنزین خودکفا کرد، ایران را به صادرکننده این کالای راهبردی هم تبدیل کرد.
پالایشگاه ستاره خلیج فارس از آن دست طرح‌هایی بود که در زمان تحریم، اجرای آن از سوی کشورهای خارجی رها شد. این پالایشگاه در 25 کیلومتری بندرعباس، حلقه مکمل پالایشگاه‌های گازی پارس‌جنوبی بود. با ورود قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیا به میدان اجرای این پالایشگاه و با سامان دادن وضعیت وخیم آن سرانجام فاز نخست آن با رعایت کامل تمام استانداردهای بین‌المللی، در اردیبهشت‌ 1396 افتتاح شد. با افتتاح فاز سوم این پالایشگاه در سال گذشته، ایران در تولید بنزین خودکفا شد و راه برای صادرات بنزین نیز مهیا شد.
نگاه قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیا به توان درون‌زای کشور و بومی‌سازی دانش فنی در این طرح باعث شد تا نزدیک به 70 درصد این ابرپروژه توسط مهندسی ایرانی به انجام برسد.
در بخش تأمین کالا نیز بیش از 70 درصد کالاهای مورد نیاز طرح در داخل کشور تولید شد و این امر گام مهمی در جهت خوداتکایی و ایجاد بارقه امید در بین تولیدکنندگان داخلی بود. همچنین صددرصد این طرح در حوزه اجرا توسط نیروهای داخلی انجام شده که درمجموع می‌توان گفت میانگین سهم نیروهای داخلی در سه حوزه مهندسی، تأمین کالا و اجرا در طرح میعانات گازی ستاره خلیج فارس 80 درصد هست.
این طرح با ویژگی‌های مهمی همچون خودکفایی در تولید بنزین، پرهیز از خام فروشی، ایجاد ارزش افزوده در محصولات، به حداقل رساندن آسیب‌پذیری کشور در تهدیدها همراه است که کاملاً منطبق با سیاست‌های اقتصاد مقاومتی است.
حجم عملیات جوشکاری در این پالایشگاه بیش از چهار فاز پارس جنوبی است. حجم کابل‌کشی در این طرح نیز معادل دو برابر مرزهای آبی و خاکی کشور یعنی حدود 15 هزار کیلومتر است.
ساخت و نصب حدود 76 هزار تن تجهیز پالایشگاهی و 56 هزار تن سازه فلزی، اجرای 120 هزار مترمربع ساختمان صنعتی و اداری و حدود 5/11 میلیون بشکه مخزن فقط بخشی از دستاوردهای این طرح است.

تولیدات روزانه محصولات پالایشگاه ستاره خلیج فارس
36 میلیون لیتر بنزین با مشخصه اکتان 90 و 95
14 میلیون لیتر گازوئیل سبک و سنگین
بیش از سه میلیون لیتر سوخت جت
بیش از چهار میلیون لیتر گاز مایع (LPG)
130 تن گوگرد جامد
425 تن هیدروژن
همچنین در ناحیه مخازن این پالایشگاه، جمعاً 108مخزن شامل مخازن ورودی، میانی، تولیدات و یوتیلیتی به ظرفیت 11 میلیون و 525 هزار بشکه واقع شده است.
احجام اصلی پالایشگاه ستاره خلیج فارس عبارت است از:
650 هزار مترمکعب بتون‌ریزی
55 هزار تن اسکلت فلزی
5 میلیون اینچ قطر به طول 2000 کیلومتر لوله‌کشی روزمینی و زیرزمینی
76 هزار تن وزن تجهیزات
15 هزار کیلومتر کابل‌کشی
13 میلیون مترمکعب خاکبرداری و سنگبرداری در احداث خط لوله خوراک
120 هزار مترمربع ساختمان‌های اداری و صنعتی

دستاوردهای بزرگ‌ترین پالایشگاه تولید‌بنزین کشور
خودکفایی کشور در تولید بنزین
ایجاد ارزش افزوده میعانات گازی تولیدی در پالایشگاه‌های گازی پارس جنوبی
جلوگیری از صادرات مواد خام و تبدیل آن به فرآورده‌های باارزش‌تر
پایداری مستمر در تولید بنزین
تولید بنزین با کیفیت یورو 5 و کاهش آلاینده‌های زیست‌محیطی
ایجاد اشتغال پایدار در کشور
بومی‌سازی دانش فنی ساخت پالایشگاه میعانات گازی
استفاده از صنایع داخلی در تأمین کالا

فاز 100 درصد ایرانی
در فازهای قبلی پالایشگاه ستاره خلیج فارس 30 درصد تجهیزات از جمله کمپرسورهای هیدروژنی وارد شد اما در فاز 4 این تجهیزات توسط سپاه تولید شده است. طراحی این کمپرسورها که فناوری بسیار پیچیده‌ای دارد توسط سازمان هوافضا سپاه انجام شده است. در ساخت فازهای 1، 2 و 3 پالایشگاه ستاره خلیج فارس در تأمین کالا 70 درصد در مهندسی 67 درصد و در بخش اجرا صددرصد کار ایرانی بوده است؛ اما در فاز چهارم، تمامی بخش‌ها و مراحل توسط ایرانی‌ها انجام می‌شود. ساخت فاز 4 پالایشگاه ستاره خلیج فارس از مهر سال گذشته آغاز شده است.

سعید محمد، فرمانده قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیا از ویژگی‌های پالایشگاه ستاره می‌گوید
جلوگیری از خروج 5میلیارد یورو از کشور

دکتر سعید محمد فرمانده قرارگاه سازندگی خاتم الانبیا سپاه، در گفت‌وگو با جام جم از مزایای بالای پالایشگاه ستاره خلیج فارس برای اقتصاد ایران سخن گفت. به گفته او، با تکمیل سه فاز این پالایشگاه، اکنون یک سالی هست که ایران در تولید بنزین خودکفا شده و حتی روزانه 15 تا 20 میلیون لیتر صادرات هم ممکن شده است. سعید محمد، ارزش افزوده سالانه این پالایشگاه را 800 میلیون دلار خواند و از طلب 400 میلیون دلاری قرارگاه خاتم از دولت بابت ساخت این پالایشگاه خبر داد. بنابر سخنان فرمانده قرارگاه خاتم، اگر پالایشگاه ستاره خلیج فارس را سپاه نمی‌ساخت و خارجی‌ها می‌ساختند باید حدود 5/5 میلیارد دلار ارز از کشور خارج می‌شد.
فاز چهارم پالایشگاه ستاره خلیج‌فارس در چه مرحله‌ای قرار دارد و چند درصد پیشرفت داشته است؟
خاکبرداری انجام شده و فوندانسیون پایپ رک‌ها(سازه‌های بتونی و فولادی) اجرا شده و بخشی از «پایپ‌رکهای» بتونی هم تولید شده است. همچنین 30 درصد از متریال بالک پایپینگ، یکی از کمپرسورها و بخشی از کالاها هم در کارگاه موجود است.
چه زمانی این فاز به پایان می‌رسد؟
18 ماه پس از شروع کار و ان‌شاءا... در صورتی که وزیر محترم نفت شروع به کار را ابلاغ کند در همین دولت طرح تکمیل می‌شود.
ظرفیت تولید این پالایشگاه به چه میزان خواهد بود؟
ظرفیت پالایش 120 هزار بشکه میعانات گازی را خواهد داشت که در بخش اول تولید نفتای شیرین در اولویت است و برای بخش دوم گزینه اصلی ما حرکت به سمت یک طرح پتروپالایشی است.
با راه‌اندازی فاز چهارم این پالایشگاه ظرفیت تولید بنزین، گازوئیل و سایر حامل‌ها تا چه حد افزایش می‌یابد؟
با تکمیل این فاز تولید گاز مایع 000/500/1 لیتر، بنزین 000/160/12 لیتر، سوخت جت 600/130/1 و گازوئیل 000/700/4 لیتر افزایش خواهد یافت.
در فازهای قبلی پالایشگاه ستاره خلیج‌فارس اعلام شده که برخی تجهیزات حساس را از خارج وارد کرده‌ایم، اکنون با شرایط تحریم‌ها این تجهیزات وارد می‌شوند یا داخلی‌سازی شده‌اند؟
با توجه به تجربه ساخت سه فاز قبلی هدف اصلی ما ساخت تمامی تجهیزات در داخل کشور است و به امید خدا تحقق اولین پالایشگاه صددرصد ایرانی.
میزان ارز‌بری کالاهای وارداتی چقدر بوده است؟
در سه فاز حدود 600 میلیون دلار کالای وارداتی داشتیم.
تعداد افراد شاغل در طرح احداث فاز چهارم چند نفر است؟ این فاز پس از تکمیل و بهره‌برداری چه مقدار اشتغال ثابت ایجاد خواهد کرد؟
به طور میانگین برای دوران ساخت حدود 3000 نفر اشتغال ایجاد می‌کند و در دوران بهره‌برداری حدود 700 نفر اشتغال دائم خواهد داشت.
وضعیت صادرات بنزین در کشور هم‌اکنون در چه مرحله‌ای است؟
البته مرجع تجمیع آمار صادرات بنزین وزارت نفت است، اما بنابر اطلاعاتی که ما داریم حدود 15 تا 20 میلیون لیتر در روز.
اگر فازهای مختلف پالایشگاه ستاره خلیج‌فارس را خارجی‌ها می‌ساختند چه مقدار ارز از کشور خارج می‌شد؟
حدود پنج میلیارد یورو.
درآمد سالانه کشور از پالایشگاه ستاره خلیج‌فارس چقدر بوده است؟
مقدار ارزش‌افزوده ایجاد شده از ساخت پالایشگاه ستاره خلیج‌فارس برای کشور سالانه 800 میلیون دلار است.
بابت ساخت پالایشگاه ستاره خلیج‌فارس، سپاه چقدر هزینه کرده است و چقدر از دولت طلب دارد؟
تاکنون حدود 5/3 میلیون یورو برای ساخت این پالایشگاه هزینه شده و میزان مطالبات ما از کارفرمای طرح بیش از 400 میلیون یورو است که بخش قابل‌توجهی از آن را به مردم و سازندگان بدهکاریم.

رفع تحریم‌های احتمالی
یکی از مشکلات کشور در زمان تحریم‌ها موضوع فروش میعانات گازی است که هم در دوره گذشته تحریم‌ها و هم در دوره فعلی، کشور را با خطرات بسیاری مواجه کرده است. در صورت به فروش نرفتن میعانات گازی، باید آن را درون مخازن و نفتکش‌ها ذخیره کرد که با توجه به هزینه سنگین دموراژ نفتکش‌ها (هزینه معطلی نفتکش‌ها)، نه‌تنها سودی حاصل نمی‌شود بلکه ضررهایی نیز به کشور تحمیل می‌شود.
از سویی دیگر، با توجه به محدودیت ذخیره‌سازی میعانات گازی کشور، تنها راه برای برون‌رفت از این معضل را می‌توان کاهش تولید از میدان مشترک پارس جنوبی دانست که اگر چنین اتفاقی رخ دهد، بسیاری از صنایع، نیروگاه‌ها و مصرف‌کنندگان داخلی با چالش‌های بسیاری مواجه خواهند بود.
نکته مهم دراین‌باره، تعدد مصرف‌کنندگان میعانات گازی است که بسیار محدود هستند و کشورهای امارات و کره‌جنوبی مشتریان اصلی ایران بودند که پس از تحریم‌ها، به‌جای خرید میعانات از ایران، نیاز خود را از کشورهایی مانند قطر و آمریکا تأمین کردند. به گفته کارشناسان با توجه به این مساله، بهترین راهکار برای مواجه نشدن با بن‌بست‌های احتمالی، افزایش ظرفیت پالایش میعانات در کشور است. یعنی این که میعانات گازی استحصال‌شده از فرآیند تصفیه گاز در عسلویه یا باید به فروش می‌رسید (که در شرایط تحریم هیچ کشوری امکان خرید آن را از ایران ندارد) یا باید در طبیعت رها می‌شد (که یک فاجعه زیست‌محیطی برای کشور، منطقه و کل دنیا به همراه داشت و نمونه آن را در انفجار کشتی سانچی دیدیم)، یا باید فازهای پارس جنوبی تعطیل می‌شد (که کشور با بحران سوخت روبه‌رو می‌شد). درنهایت چاره‌ای جز راه‌اندازی پالایشگاه میعانات گازی ستاره خلیج فارس نبود.

سود دولت از ستاره خلیج فارس
با راه‌اندازی فاز 4، این پالایشگاه به ظرفیت 360 هزار بشکه‌ای آن 120 هزار بشکه دیگر اضافه می‌شود.
علیرضا صادق‌آبادی، معاون وزیر نفت درباره مزایای پالایشگاه ستاره خلیج فارس گفته است: با راه‌اندازی پالایشگاه ستاره خلیج فارس محدودیتی در استخراج و تولید میعانات گازی نداریم و اگر این پالایشگاه راه‌اندازی نمی‌شد روزانه باید 36 میلیون لیتر بنزین معادل 18 میلیون دلار وارد می‌کردیم.
به عبارتی با احداث این پالایشگاه توسط سپاه، از خروج سالانه 5/6 میلیارد دلار ارز از کشور بابت واردات بنزین جلوگیری شد. ضمن آن که اگر ایران به واردات بنزین وابسته بود، قطعاً آمریکا با تحریم‌ها نمی‌گذاشت ایران به‌راحتی بنزین وارد کند.

حسین علی‌اکبری

اقتصاد