بچه درسخوان‌ها در رادیو

دور دنیا در 60 دقیقه!
استودیو 21 ساختمان شهدا محل ضبط این برنامه است. آرزو مددی، تهیه‌کننده در حال مهیا کردن شرایط برای ضبط قسمتی دیگر از این برنامه است. کاظم کوکرم یکی از کارشناسان برنامه که همکار خودما در روزنامه جام جم هست نیز چند دقیقه‌ای است که رسیده و منتظر است. سیاوش صفاریان‌پور هم از راه می‌رسد. شباهت او با برادرش فواد به قدری زیاد است که در یک لحظه می‌توان این دو را با هم اشتباه گرفت.
مهدی صارمی‌فر، محمدجواد ترابی و احسان مهرجو هم به گروه ملحق شده و همه چیز برای ضبط برنامه مهیا می‌شود. صدابردار چند بار صدا و میکروفن گوینده‌ها را بررسی می‌کند. موضوع این برنامه «بویایی» است. یکی از نکات مهم و جالب این برنامه بیان علم به زبان ساده اما کاربردی است. به گونه‌ای که هم مخاطب خاص و علاقه‌مند به علم را با خود همراه می‌کند و هم مخاطب عام را. از همین رو بویایی و شنوایی نیز موضوعات هفته‌های گذشته برنامه بوده که مورد توجه مخاطبان هم قرار گرفته است. در این برنامه هم کارشناسان با روشن شدن چراغ قرمز استودیو راجع به بویایی موجودات مختلف صحبت و نکات جالب و شنیدنی را مطرح می‌کنند. البته مجری برنامه سیاوش صفاریان‌پور است که با نحوه و نوع اجرایی که دارد، فضای برنامه را از حالت خشک و علمی و تخصصی به یک دورهمی علمی رادیویی تبدیل کرده است. برنامه با آیتم خبرخوانی آغاز می‌شود و هر کدام از کارشناسان درباره اخبار علمی مربوط به حوزه خود صحبت و با یکدیگر تبادل نظر و تحلیل می‌کنند. بنابراین تیم تولید برنامه، اخبار مهم علمی جهان را در 60 دقیقه به شنوندگان منتقل می‌کنند. شاید بتوان گفت لزوم حضور کارشناسان خانم در این برنامه به‌شدت احساس می‌شود. گرچه این برنامه کارشناس خانم هم دارد، اما با وجود پنج کارشناس آقا، فضای برنامه با وجود یک خانم تلطیف نمی‌شود.

مجری برنامه یک مروج علم است
آرزو مددی یکی از تهیه‌کنندگان جوان رادیوست که در همین مدت کوتاه توانسته برنامه خوب و پرمخاطبی را تولید کند. وی درباره این برنامه و سایر برنامه‌هایی که تا به امروز تهیه کرده به جام‌جم گفت: من از ابتدا مستند رادیویی برای رادیو کار می‌کردم و بعد به سراغ برنامه‌های اقتصادی، علمی و کارآفرینی آمدم؛ تا این‌که برنامه «علم بهتر است» را تولید کردیم و حدود سه ماه این برنامه روی آنتن است. هر پنجشنبه برنامه ساعت 21 روی آنتن رادیو تهران است. البته ما طرح برنامه را تا سال بعد ارائه داده‌ایم و از این رو امیدواریم که بتوانیم تا سال آینده برنامه را ادامه بدهیم.
وی در پاسخ به این سوال که برای جذاب‌تر شدن یک برنامه علمی چه چیزهایی را در برنامه‌سازی مدنظر داشته هم بیان کرد: سعی کردیم برنامه را کاربردی‌تر کنیم تا به جذابیت آن افزوده شود؛ یعنی به سراغ موضوعاتی برویم که در عین سادگی، کاربردی هم باشد. نام برنامه را هم بر همین اساس انتخاب کردیم؛ چون علم بهتر از ثروت است. تا علم نباشد، ثروت به دست نمی‌آید. ضمن این‌که باید برای نگه داشتن ثروت، علم آن را هم داشته باشی. اما منظور ما از علم، کتاب‌های درسی ما نیست؛ دانشی است که باید درباره موضوع مربوطه داشته باشی. ما در برنامه بخش فناوری داریم. به این خاطر که همه ما از فناوری روز استفاده می‌کنیم. همه زندگی ما در یک سری کتاب‌های درسی نیست که یاد بگیریم. در این برنامه یاد می‌گیریم از نرم‌افزارهایی در گوشی تلفن‌های همراهمان استفاده کنیم که بسیار کاربردی است.
وی درباره نحوه اجرای کارشناسان برنامه نیز توضیح داد: هر کدام از کارشناسان برنامه در حوزه کاری خود به صورت تخصصی کار می‌کنند و اغلب سردبیر نشریات علمی و مهمی هستند. ضمن این‌که سعی می‌کنند از اصطلاحات فارسی بیشتر استفاده کنند. نکته مهم‌تر این‌که هر کارشناس، سردبیر بخش خودش است و صرفا اخبار علمی مربوط به حوزه خود را نمی‌خواند.
این تهیه‌کننده همچنین درباره انتخاب سیاوش صفاریان‌پور به عنوان مجری برنامه هم عنوان کرد: قطعا آقای صفاریان یک مروج علم است و ما برای اجرای این برنامه باید به دنبال مروج‌های علم می‌گشتیم. آقای صفاریان پور به خاطر نگاه و تجربه‌ای که در این زمینه دارند و تدریس هم می‌کنند، انتخاب درستی برای اجرای این برنامه بود.
مددی در پایان نیز درباره بازخورد مخاطبان برنامه گفت: اصلا باور نمی‌کردیم در مدت سه ماه که برنامه روی آنتن است، بازخوردهای خوبی بگیریم. در فضای مجازی هم بازتاب خوبی داشت. ضمن این‌که شنونده‌ها به ما موضوع پیشنهاد می‌دهند و سوالات بسیاری درباره برنامه دارند و همین باعث دلگرمی می‌شود. از طرفی صداوسیما کتابچه‌ای دارد که در هر فصل برنامه‌های برگزیده را معرفی می‌کند. من خیلی خوشحال شدم زحمتی که ما یک هفته برای یک ساعت برنامه در هفته می‌کشیم بازخورد خوبی داشته و توانسته‌ایم بین برنامه‌های علمی اول باشیم. من فکر می‌کنم همه این اتفاقات به خاطر تیم قوی و خوبی است که این برنامه دارد.

وکیل مدافع آبزیان در برنامه هستم!
کاظم کوکرم، یکی از کارشناسان برنامه است که پای ثابت رویدادهای زیست کره است. وی درباره این‌که سعی می‌کند چه خبرهایی را انتخاب کند، توضیح داد: من بیشتر به خبرهای حوزه زیست‌کره شامل محیط زیست، زیست شناسی و آنچه در دنیای موجودات زنده اتفاق می‌افتند، می‌پردازم. البته با توجه به تحصیلات دانشگاهی‌ام که در حوزه مهندسی شیلات بوده، ناخودآگاه کشش بیشتری به دنیای زیر آب دارم و به قول دوستانم وکیل مدافع آبزیان در استودیوی برنامه هستم! خبرهای ما به لحاظ ارزش خبری عمدتا واجد ارزش «شگفتی» هستند؛ هر اتفاق تازه یا دانستنی‌ای که می‌تواند تحسین، تعجب یا شگفت‌زده شدن مخاطب از دانستن آن را به همراه داشته باشد، موضوعی است که ما به آن می‌پردازیم و همراه با همکاران کارشناسم از ابعاد گوناگون به بررسی و تحلیل ماجرا می‌پردازیم. گمان می‌کنم این برای شنونده جالب باشد که احساس می‌کند یک رخداد به‌ظاهر کوچک در دنیای علم چگونه می‌تواند پیامدهای وسیع و پیچیده‌ای داشته باشد. این‌که کارشناسان یک برنامه رادیویی - که از امکان ارائه تصویر نیز برخوردار نیستند - از دید تخصص‌های گوناگون بتوانند در فرصت محدود یک برنامه به زبان ساده این مطلب را پوشش دهند و کالبدشکافی کنند، فرآیند جالبی است. مثلا این هفته به خبر کشف موجودات زنده میکروسکوپی در عمق 2400 متری زمین اشاره کردیم و در نهایت به اینجا رسیدیم که مطالعات در چنین حوزه‌ای چطور می‌تواند در عالم اخترزیست‌شناسان برای کشف حیات فرازمینی تاثیر داشته باشد.
وی همچنین درباره ویژگی‌های برنامه و این‌که جای چه بحثی خالی است هم عنوان کرد: ویژگی مهم این برنامه این است که مهم نیست شنونده‌اش چقدر باسواد باشد؛ می‌تواند تحصیلات ابتدایی داشته باشد یا استاد دانشگاه باشد. همه ما ایرانیان به لحاظ فرهنگی گپ‌زدن، شوخی‌ها و طنازی‌های کلامی و دورهمی را دوست داریم. کارشناسان این برنامه گویی در یک مهمانی پنجشنبه شب دور هم نشسته‌اند، با هم خوش و بش می‌کنند، سر به سر هم می‌گذارند و از دانستنی‌های جذاب علمی روز حرف می‌زنند. تلاش ما این است که برنامه به جای این‌که فضای خشک کلاسی داشته باشد، بیشتر شبیه مهمانی باشد و از دل این گفت‌وگوها نکات جالبی در ذهن شنونده حک شود؛ دانستنی‌هایی که ممکن است نگاه او را به دنیای پیرامون به کلی متحول کند و بتواند با چگونگی داشتن نگاه انتقادی به رویدادهای پیرامون و ارائه تحلیل علمی برای اتفاقات روزمره و چه بسا بسیار معمولی دست یابد.
اما فعلا فکر می‌کنم جای مخاطب در این برنامه خالی است؛ فعلا آن‌قدر بخش‌‌های برنامه متنوع است که عملا فرصتی برای خواندن پیامک‌های شنوندگان نداریم. شاید اگر نقش شنوندگان و رجوع به پیامک‌ها و تماس‌های تلفنی آنها بیشتر شود، از ذائقه مخاطب و این‌که احتمالا دوست دارد به چه موضوعاتی در برنامه بیشتر پرداخته‌تر شود آگاه‌تر خواهیم شد. به‌خصوص اگر برنامه به صورت زنده اجرا شود پرداختن به پیامک‌های شنوندگان بیشتر مقدور می‌شود.

با پوشش سرگرمی وارد بحث آموزش می‌شویم
می‌توان گفت هر جا که پای برنامه‌های علمی صداوسیما در میان است، نام برادران صفاریان‌پور با آن برنامه گره خورده است. سیاوش صفاریان‌پور مجری این برنامه در گفت‌وگو با جام‌جم درخصوص اجرای این برنامه و دلیل حضورش در برنامه‌های علمی بیان کرد: افتخار من است که در این برنامه حضور دارم. ضمن این‌که حضور من در برنامه‌های علمی به دلیل علاقه‌ای است که من به ترویج علم دارم. البته برنامه‌های دیگری هم در تلویزیون دارم که موضوعات اجتماعی دارند.
وی در ادامه درباره نحوه اجرای خود و جذابیتی که برای تلطیف فضا می‌تواند ایجاد کند هم توضیح داد: می‌توانم بگویم این برنامه بیشتر شبیه دورهمی علمی بین چند نفر است که به علم علاقه‌مند هستند و با یکدیگر تبادل اطلاعات و تبادل نظر می‌کنند. در این برنامه شاید بهترین راه حل برای انتقال مفاهیم علمی همین بود که آنها را به مفاهیم ساده‌ای تبدیل کنیم که در عین رادیویی بودن فضای صمیمانه‌ای را هم ایجاد کنیم تا بتوانیم نکات علمی کاربردی را به شنونده منتقل کرده و بنابراین طبق نظری که تهیه کننده برنامه هم دارد تصمیم گرفتیم فضایی خودمانی در برنامه ایجاد کنیم. ضمن این‌که رادیو و تلویزیون در وهله اول ابزار سرگرمی هستند و بعد ابزار آموزشی. بنابراین وقتی با پوشش سرگرمی وارد بحث آموزشی می‌شویم، فضای برنامه دلپذیرتر می‌شود. صفاریان پور همچنین درباره تاثیرات مثبت برنامه در به روز شدن اطلاعات خودش در کنار انتقال دانش به شنونده‌ها هم توضیح داد: همیشه در همه برنامه‌های علمی برای من تبادل اطلاعات علمی جذاب بوده؛ البته من در این برنامه بیشتر پرسشگر هستم تا ارائه دهنده اطلاعات به شنونده‌ها و به نوعی خودم را به جای مخاطب می‌گذارم و سوال می‌پرسم.

زینب علیپور طهرانی

رسانه